شرایط بین المللی حاکی از فضایی پیچیده، پرابهام و متناقض ناشی از مواضع، لفاظی ها و اقدامات عملی دولت ترامپ در خروج از توافق های بین المللی و دوجانبه، ایجاد جنگ های تجاری و تشدید و تصاعد بحران های منطقه و بین المللی است.
در چنین شرایطی علاوه بر اینکه آمریکا به تعهدات خود بر مبنای توافق چندجانبه و بین المللی برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل خودداری می کند، افزون بر آن تلاش کرده تا بازگرداندن تحریم های یکجانیه و تحت فشار قررار دادن کشورهای دیگر، قطعنامه ای را که خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تایید رسانده را نقش کند.
این اقدامات درحالی از سوی دولت ترامپ انجام می گیرد که گزارش های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان بخشی از ساز وکار تداوم برجام در چهارده گزارش، تعهدات ایران را مورد تایید قرار داده اند.
در این چارچوب، پانزدهمین گزارش «یوکیا آمانو» رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره راستی آزمایی اجرای برجام در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت نیز روز گذشته منتشر شد و تأکید می‌کند ایران از تعهداتش منحرف نشده و از محدودیت‌های اصلی برجام فراتر نرفته است.
گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی را می توان بخش مهمی از دیپلماسی برجامی ایران تفسیر کرد.
گزارش آژانس تایید کرده است که ایران سطح غنی‌سازی و میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده خود را در سطحی که مورد توافق بوده، حفظ کرده است.
براساس این گزارش،ایران به‌رغم تحریم‌های آمریکا همچنان به مفاد کلیدی در فعالیت‌های هسته‌ای خود که در توافق سال 2015 میلادی با گروه 1+5، پایبند مانده است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین تأکید کرده است به مکان‌هایی که برای بازرسی نیاز بوده و اغلب با اطلاع رسانی کوتاهی صورت می‌گیرد، دسترسی داشته است.
در گزارش آژانس تاکید شده که ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقت‌نامه یادمان‌ها براساس ماده 17 پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد.
نقطه کلیدی گزارش های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و به ویژه این گزارش را می توان در راستی آزمایی و نظارت دید و گزارش های آژانس نیز نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران به تعهدات برجامی و تعهدات تحت مفاد آژانس عمل کرده است.
اما پرسش اساسی این است که پانزدهمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایط کنونی و با توجه به افزایش تنش ها در منطقه خاورمیانه از چه اهمیتی برخوردار است؟
نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد تخصصی بین المللی چه در پیش از برجام و چه پس از توافق برجام مهم بوده است، اکنون نیز در شرایط برجام پسا آمریکایی، گزارش های آژانس نقش خود را به عنوان ابزار تاثیرگذار در دیپلماسی برجامی جمهوری اسلامی ایران ایفا می کند.
الگوی رفتاری دولت ترامپ مبتنی بر تصاعد بحران در قبال ایران و تنش زایی در منطقه جهت گسترش نفوذ و کاسبکاری سیاسی و اقتصادی است، در چنین وضعیتی نگاه بسیاری از طرف های برجامی به گزارش های آژانس به عنوان تنها نهاد فنی و اعتمادساز در حوزه هسته ای است.
از دیگر سو، آمریکا تلاش می کند تا با ایجاد دوگانه جنگ- مذاکره همه طرف های برجامی، حتی آژانس بین المللی انرژی اتمی را وادار به ورود در فرایندی سیاسی و نه فنی کند. دوگانه ای که دولت ترامپ با پیگیری سیاست فشار حداکثری درقبال ایران آغاز کرده با گزارش های واقعی آژانس علاوه براینکه می تواند خنثی شود همچنین به تقویت و قدرت گیری بیشتر دیپلماسی برجامی ایران انجامیده و گستره راهبردی ایران در بهره مندی از مولفه های قدرت خود را افزایش می دهد.
اروپام**2040 ** 1546