روزنامه انگلیسی «تایمز» امروز(یکشنبه) به افشای یک سند طبقه بندی شده دولتی درباره پیامدهای خروج بدون توافق انگلیس از اتحادیه اروپا پرداخت که وخامت اوضاع برای مقامات لندن را پس از تحقق برگزیت آشکار ساخته است.
براساس این گزارش، از مهمترین پیامدهای برگزیت بدون توافق «کمبود سوخت، غذا و دارو و افزایش قیمت‌ها، آشوب در بندرها، تنش مرزی، محافظت سخت از مرز با ایرلند، افزایش قیمت مراقبت‌های اجتماعی، اختلال در کار فرودگاه‌ها، بلاتکلیفی مسافران در فرودگاه‌ها و گذرگاه‌های مرزی و تظاهرات و اغتشاش در سراسر کشور» اعلام شده است.
گفته شده این سند در دفتر کابینه نخست وزیری انگلیس با نام رمز «عملیات زرد پره» تهیه شده است.
هرچند در این سند پیامدهای بسیار محتمل برگزیت بدون توافق ترسیم شده و اشاره‌ای به بدترین سناریوهای پیش رو نشده اما این موضوع نشان می‌دهد چرا جانسون این روزها بدنبال سفر به فرانسه و آلمان برای رایزنی با هدف رسیدن به یک توافق جدید با اتحادیه اروپا درباره برگزیت است.
در باب اهمیت این موضوع، نشریه ساندی تایمز نیز به آن پرداخته و تصریح کرده که انگلیس به هیچ وجه برای خروج بدون توافق آمادگی ندارد و «خستگی از برگزیت» سبب شده که حتی پس از پایان مهلت اولیه برای خروج از اتحادیه اروپا در ۲۹ مارس (۹ فروردین امسال) برنامه‌ریزی برای پیامدهای پیش‌روی خروج بدون توافق به سرانجام نرسد.
** جانسون کدام مسیر را انتخاب می‌کند؟
بوریس جانسون نخست وزیر جدید انگلیس که پس از کناره‌گیری «ترزا می» جانشین او شد، روزهای پرچالشی را سپری می‌کند که مهمترین آن، موضوع خروج از اتحادیه اروپاست.
در حالیکه کمی بیش از دو ماه به پایان مهلت اروپا (۳۱ اکتبر - نهم آبان ماه) باقی نمانده، سیاست اعلامی دولت جانسون به خروج در این تاریخ در هر صورتی «با یا بدون توافق» بوده است.
جانسون که از پیش از رسیدن به مسند نخست وزیری، وعده تحقق برگزیت را سر داده، همراهی مقامات کاخ سفید بویژه «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی او در حمایت از خروج بدون توافق را می‌دید زیرا آنها وعده‌های زیادی از توافق تجاری دوجانبه بین لندن و واشنگتن دادند.
در سفیر چند روز اخیر بولتون به لندن، وی بار دیگر حمایت واشنگتن از برگزیت بدون توافق را اعلام و تلاش کرد نگرانی انگلیس از پیامدهای زیان بار حاصل از خروج بدون توافق را کمرنگ سازد.
هرچند دولت‌های جانسون و ترامپ پایه‌های توافقات تجاری گسترده بین دو کشور را در دوران بعد از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بنا نهاده‌اند و آرزوی خود برای رسیدن به «توافقنامه تجاری بلندپروازانه» آن هم در اسرع وقت پس از برگزیت را اعلام کرده‌اند اما بسیاری از کارشناسان تجاری معتقدند رسیدن به یک توافق جامع و کامل میان طرفین به سال‌ها مذاکره نیاز دارد زیرا طرف آمریکایی بدنبال دسترسی به بخش‌هایی از اقتصاد انگلیس از جمله «کشاورزی» است که از نگاه سیاستمداران و افکار عمومی بریتانیا قابل پذیرش نیست.
به نوشته شبکه یورونیوز، بولتون با سفر به لندن و در دیدار با نخست وزیر جدید انگلیس وعده داد که واشنگتن در روند برگزیت در کنار آنها بوده و از این کشور حمایت خواهد کرد؛ اما خروج بدون توافق، نگرانی‌ها در بریتانیا را افزایش داده و برخی رسانه‌های این کشور، گزارش‌های مختلفی از بروز یک بحران اقتصادی منتشر کرده‌اند.
از جمله این نگرانی‌ها، گزارش اخیر دفتر آمار ملی انگلیس از «افزایش ناگهانی نرخ تورم و وارونگی منحنی بازده اوراق قرضه» بوده که نشانه‌ای از شروع رکود اقتصادی در این کشور است.
براساس این گزارش، نرخ تورم در این کشور در ماه گذشته میلادی(جولای) به طور ناگهانی از سقف پیش‌بینی بانک مرکزی عبور کرده و به ۲.۱ درصد رسیده بود. همچنین ارزش پوند انگلیس در ماه گذشته نسبت به ارزهای اصلی در بازارهای جهانی، به طور میانگین ۲.۴ درصد کاهش یافته که پایین ترین میزان نسبت به اکتبر سال ۲۰۱۶ میلادی به شمار می‌رود.
اوضاع به شرایطی رسیده که رسانه‌های انگلیسی اعلام کرده‌اند ترمز سرمایه‌گذاری‌های کلان در انگلیس کشیده شده است.
به نوشته روزنامه تلگراف چاپ لندن، سرمایه‌گذاری صنعت خودرو در این کشور در ۶ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی، ۷۰ درصد کاهش یافته است.
در همین رابطه رئیس بانک انگلیس نیز چندی پیش در گفت وگو با بی.بی.سی عربی به صراحت اعلام کرد، برگزیت بدون توافق، شوک آنی به اقتصاد کشور وارد می‌کند و شاید برخی شرکت‌ها دیگر نتوانند به کار ادامه دهند.
به گفته «مارک کارنی»، در چنین وضعیتی، افت ارزش پوند به افزایش ناگهانی قیمت کالاهای وارداتی همچون بنزین و مواد غذایی منجر می‌شود و تورم افزایش می‌یابد.
وی اعلام کرده که برای پیشگیری از این پیامدها، بهتر است دولت جانسون با اتحادیه اروپا به توافق برسد.
با وجود این مشکلات، موضوعی که سبب نگرانی فعالان اقتصادی انگلیس شده، معطوف به عواقب سنگین اقتصادی خروج از اتحادیه اروپا و از دست دادن بازار بزرگ این قاره نیست، بلکه در پشت صحنه حمایت کاخ سفید از لندن، چشم طمع شرکت‌های آمریکایی به بازارهای بریتانیاست که با کالاهای ارزان قیمت، تولیدکنندگان انگلیسی را از بازار خارج کرده و با این اقدام، کسب‌وکار در انگلیس را تضعیف کنند.
با این اوصاف، جانسون که تخت گاز به سمت برگزیت بدون توافق گام برمی‌دارد، در نتیجه هشدارهای پیامدهای خروج بدون توافق از جمله - تعیین نشدن موازین و مقررات و نیز مناسبات آینده میان این کشور و اعضای باقیمانده در این اتحادیه - اعلام کرده که برای رسیدن به توافق با اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد و این هفته برای گفت وگو با رئیس جمهوری فرانسه و صدراعظم آلمان به پاریس و برلین می‌رود.
وی پیش از این، دیدار با رهبران اتحادیه اروپا برای مذاکره در مورد برگزیت را رد کرده و گفته بود، راه رسیدن به یک توافق با اروپا برای اجرای برگزیت آن است که طرح پیشنهادی برای حل مشکل مرزی بریتانیا با ایرلند شمالی موسوم به «بک‌استاپ» لغو شود.
براساس این طرح، ایرلند شمالی پس از برگزیت برای دوره موقتی همچنان عضو اتحادیه گمرکی و بازار مشترک اتحادیه اروپا باقی می‌ماند.
با این‌حال جانسون و طرفداران خروج انگلیس از اتحادیه اروپا این طرح را برخلاف تمامیت ارضی و تعرض به قلمرو خود می‌داند. نمایندگان مجلس عوام انگلیس نیز پیشتر به جداسازی حاکمیت اقتصادی این کشور و ایرلند شمالی رای منفی دادند.
در کنار این مساله، جانسون، «دومینیک راب» وزیر خارجه خود را مامور کرده تا برقراری روابط با کشورهای غیراروپایی بعد از اجرای برگزیت را کلید بزند.
بر این اساس بود که وزیر خارجه انگلیس اواسط مرداد ماه به واشنگتن سفر و با همتای آمریکایی خود دیدار کرد.
وزیر امور خارجه انگلیس پیش از سفر در بیانیه‌ای اعلام کرده بود، مصمم به تقویت روابط اقتصادی با شرکای غیراروپایی هستیم.
این به معنای همکاری با این کشورها برای تضمین انتقال نرم توافق‌های تجاری بعد از برگزیت است.
براساس اعلام رسانه‌ها، انگلیس به عنوان بزرگترین شریک تجاری اتحادیه اروپا سال گذشته ۲۸۹ میلیارد پوند (۴۸۶ میلیارد دلار) به این تشکل صادرات و ۳۴۵ میلیارد پوند واردات داشته است.
براین اساس بدنبال توافق‌های تجاری با کشورهای غیراروپایی با هدف جبران خسارت حاصل از برگزیت خواهد بود.
براساس اعلام انگلیس، ارزش روابط تجاری این کشور با کانادا، آمریکا و مکزیک نزدیک به ۲۲۵ میلیارد پوند در سال خواهد بود.
** تداوم تقابل با مجلس
پیامد دیگری که نگرانی جانسون را از برگزیت بدون توافق بیشتر کرده، افزایش تنش‌ها با مجلس انگلیس بوده که همچنان ادامه دارد و ممکن است به انحلال دولت او و انتخابات جدید منتهی شود.
چندی پیش «جرمی کوربین» رهبر حزب اصلی مخالف دولت انگلیس در نامه‌ای به دیگر احزاب مخالف برگزیت، خواست از طرح او برای برکناری جانسون از نخست وزیری حمایت کنند.
در این نامه خطاب به هم حزبی‌های نخست وزیر هم نوشت که از ریاست موقت او بر دولت حمایت کنند تا مانع خروج بدون توافق انگلیس از اتحادیه اروپا شود.
در همین زمینه، «تام توجندهات» رئیس کمیته بانفوذ پارلمانی امور خارجی مجلس عوام انگلیس نیز در پیامی توئیتری، احتمال داده بود که انگلیس در هفته اخیر به صورت یکجانبه از اتحادیه اروپا خارج می‌شود و بلافاصله انتخابات سراسری برگزار خواهد شد. هرچند دفتر نخست وزیری انگلیس این احتمال را رد کرد اما به نوشته گاردین، توجندهات، از اعضای ارشد حزب حاکم محافظه کار و جز ۲۰ نماینده ای است که در نامه ای به جانسون، او را متهم کرد، انتظاراتش از توافق جدید با اتحادیه اروپا را دست بالا گرفته است.
پیش از این نیز «فیلیپ هاموند» وزیر دارایی پیشین انگلیس به رادیو بی.بی.سی۴ گفته بود که مشاوران جانسون، تمایلی به انجام توافق برای برگزیت ندارند.
وی، خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا را خیانت به رای مردم در همه پرسی سه سال پیش دانست و تصریح کرد، اگر صلاحیت نخست وزیری جانسون زیرسئوال برود، برگزاری همه پرسی مجدد و یا انتخابات سراسری در انگلیس اجتناب ناپذیر است.
** فرجام سخن
سخنان نخست وزیر انگلیس درباره برگزیت و آینده‌ای که او برای این کشور ترسیم کرده که گفته می‌خواهد انگلیس به بهترین کشور روی زمین تبدیل شود، از نگاه تحلیلگران، چیزی جز لفاظی‌های تقلید شده از دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نیست اما با این تفاوت که با خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا، او هم به سرنوشت دو نخست وزیر پیشین دچار خواهد شد.
سرانجام برگزیت را می‌توان در یادداشت روزنامه انگلیسی گاردین مشاهده کرد. زیرا معتقد است نگاه ویژه جانسون به کاخ سفید برای حمایت از برگزیت و توافق‌های تجاری دوجانبه، در کنار سفر اخیر بولتون به لندن، پیامدی جز محتاج شدن انگلیس به آمریکا در تامین نان شبش نخواهد داشت و این مساله «بریتانیا را به یک کشور ترسو و پایگاهی برای ایالات متحده تبدیل خواهد کرد.»
به نوشته این رسانه، دولتمردان کاخ سفید بویژه بولتون متخصص پاره کردن توافقنامه‌های چندجانبه است؛ همانند برجام با ایران و معاهده آب‌وهوایی پاریس.
آنگونه که تحلیلگر این روزنامه نیز بر آن صحه گذاشته و ناظران سیاسی مخالف برگزیت بر آن تاکید دارند، هدف از سفر بولتون به لندن، عقد توافق تجاری دوجانبه با انگلیس برای دوره بعد از برگزیت نبود؛ بلکه این سفر «تغییر رژیم در انگلیس» را دنبال می‌کند. در واقع واشنگتن بدنبال گرفتن ماهی از این آب گل‌آلود برگزیت است و سرانجام آن، تبدیل انگلیس به مستعمره آمریکا خواهد بود.
۲۰۲۳ ** ۱۰۷۱