جنگل های آمازون بعنوان یکی از مهمترین منبع‌های تامین اکسیژن جهان، در بخش سرزمینی برزیل همچنان با وجود اقدامات انجام شده در حال سوختن است. تصاویر ماهواره‌ای فقط در سال جاری میلادی بیش از ۴۱ هزار مورد آتش‌سوزی در منطقه آمازون را ثبت کرده که بیش از نیمی از این موارد، در ماه جاری روی داده است.
آمازون در آمریکای جنوبی در کشورهای برزیل، ونزوئلا، کلمبیا، پاراگوئه، پرو و بولیوی گسترده است.
طبق اعلام «موسسه ملی برزیل در امور تحقیقات فضایی»(آی‌ان‌پی‌ای) در بخش جنگل‌های باران‌زا آمازون از دیماه ۹۷ تا اول شهریور امسال، ۷۵ هزار و ۳۳۶ فقره آتش‌سوزی رخ داده است. سطح آتش‌سوزی در آمازون به اندازه‌ای رسیده که به جز هفت استان برزیل، مناطق جنگلی بولیوی و پاراگوئه را نیز دچار کرده و دود آتش از فاصله ۲۷۰۰ کیلومتری به شهر سائو پائولو برزیل نیز رسیده است.
بی‌توجهی به رعایت مسائل محیط زیست سبب شده تا این حادثه در صدر توجه رسانه‌های جهان و سران برخی کشورها بویژه اروپا در نشست سران گروه ۷(G۷) قرار گیرد. اجلاس سه روزه گروه هفت با شرکت رهبران کشورهای آمریکا، ژاپن، آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و کانادا در شهر ساحلی بیاریتز در جنوب غرب فرانسه برگزار شد.
امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه میزبان این دوره سران این گروه، حساسیت خاص خود نسبت به مسائل زیست‌محیطی را با واکنش‌های خود بروز داد. وی در توئیتی، آتش‌سوزی در جنگل‌های آمازون را یک «بحران بین‌المللی» دانست و تاکید کرد که این مساله باید در صدر موضوع‌های مورد بررسی اجلاس گروه ۷ قرار گیرد.
واکنش حمایتی دیگر کشورها از جمله آلمان و انگلیس، سبب شد تا در نشست سران گروه ۷ درباره مسائل مربوط به آب‌وهوایی و گوناگونی زیستی، به آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون نیز پرداخته شود.
به گفته مکرون، سران کشورهای عضو گروه ۷ وعده داده‌اند نزدیک به ۲۲ میلیون دلار برای کمک به مقابله با آتش‌سوزی در جنگل های آمازون اختصاص دهند.
به گفته وی، این مبلغ به طور عمده برای تامین هزینه پرواز هواپیماهای بیشتر آتش‌نشانی «به سرعت» در دسترس خواهد بود. ضمن آنکه کشورش «حمایت ملموس نظامی در منطقه را در ساعات آینده ارائه خواهد کرد.»
رهبر برزیل پیش از این گفته بود که کشورش از منابع کافی برای مقابله با آتش‌سوزی در چنین ابعادی برخوردار نیست.
مکرون با این توصیف که آمازون، «ریه» زمین است، گفته، رهبران این گروه همچنین امکان حمایت مشابه در آفریقا را که متحمل آتش‌سوزی در جنگل‌های بارانی است، مورد بررسی قرار می‌دهند.
غیبت معنادار ترامپ در نشست زیست‌محیطی
مساله مهمی که در آخرین نشست سران گروه ۷ مورد توجه قرار گرفت، غیبت رئیس جمهوری آمریکا بود؛ هرچند مکرون گفته با «دونالد ترامپ» در مورد این مساله گفت‌وگوهای مشروحی داشته و ترامپ نیز از این ابتکارعمل گروه ۷ حمایت کرده، اما بهانه غیبتش در این نشست را دیدارهای دوجانبه با سران برخی کشورها اعلام شده است.
در این رابطه کاخ سفید نیز در توجیه غیبت ترامپ در این نشست مهم، هم‌زمانی با دیدار دوجانبه با سران آلمان و هند را اعلام کرد اما انتشار عکس‌های مربوط به نشست آب‌وهوایی نشان داد به جز ترامپ، سران هر دو کشور آلمان و هند به همراه دیگر رهبران شرکت‌کننده در این نشست، حضور دارند. کاربران شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکس حضور رهبران آلمان و هند در نشست آب‌وهوایی، به دروغگویی کاخ سفید اشاره کرده و آن را مورد تمسخر قرار داده‌اند.
موضوع دیگر اینکه، طبق اعلام گاردین، طرح موضوع مسایل زیست‌محیطی در نشست گروه ۷، سبب واکنش کاخ سفید شده بود به گونه‌ای که ترامپ از همان ابتدا مکرون را متهم کرد که به دنبال مطرح کردن موضوع‌های حاشیه‌ای و غیر مهم همچون تغییرات اقلیمی است؛ در حالی که رئیس جمهوری فرانسه اعلام کرد چنین مسایلی برای این نشست مطرح نشده بود. اختلاف پاریس و واشنگتن در این زمینه سبب شد تا مکرون تصمیم بگیرد از خیر بیانیه نهایی بگذرد زیرا همانطور که پیش‌بینی می‌شد، رئیس جمهوری آمریکا در نشست مربوط به مسائل زیست محیطی شرکت نکرد، زیرا تجربه اقداماتش نشان داده تمایلی برای همکاری در این زمینه ندارد.
تارنمای شبکه سی‌ان‌ان نیز در گزارشی با یادآوری حضور نیافتن ترامپ در نشست مربوط به مسایل اقلیمی و آب‌و هوایی اجلاس گروه ۷ و شرکت یک مقام دیگر کاخ سفید، یادآورشد که رئیس جمهوری آمریکا بارها درباره تغییرات آب‌وهوایی ابراز تردید کرده و آن را فریب ابداع شده از سوی چین توصیف کرده است.
به نوشته این رسانه آمریکایی، همه شواهد این حقیقت را نشان می‌دهد که ترامپ نمی‌خواسته در اجلاس «گروه ۷» حضور یابد؛ ضمن آنکه تمایل دارد دستکم به صورت نمایشی نشان دهد که رابطه خوبی با دیگر رهبران دارد.
این مساله به خوبی نشان می‌دهد که در بررسی دلایل تخریب محیط زیست و آتش‌سوزی در مناطق مختلف از جمله آمریکای جنوبی، چگونه سیاست‌های ضد اقلیمی سران برخی کشورها بویژه آمریکا، بر شعله‌ورتر شدن آنها تاثیر زیادی دارد.
ماجرای مخالفت ترامپ با مسائل محیط زیستی
مردادماه ۱۳۹۶ بود که آمریکا در نامه‌ای به سازمان ملل متحد تصمیمش برای خروج از معاهده اقلیمی پاریس را به طور رسمی اعلام کرد. خروج از این پیمان، از جمله وعده‌های انتخاباتی دونالد ترامپ بود. بهانه او برای این مساله، آسیب دیدن اقتصاد آمریکا به دلیل مشارکت در کاهش میزان تولید دی‌اکسیدکربن بود.
در ۸ سال دولت اوباما، قوانین داخلی آمریکا بیشتر به محیط زیست پرداختند و در فضای بین‌المللی نیز دولت قبلی در پیش‌بردن اقدام‌هایی برای کاهش گازهای آلاینده مشارکت داشت. اما ترامپ برخلاف دولت اوباما بارها گفته، به حرف دانشمندان درباره بسیاری از مسایل زیست محیطی اعتقادی ندارد. بر همین اساس بود که اقدام به خروج از پیمان آب‌وهوایی پاریس کرد.
توافق پاریس ذیل چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم (UNFCCC) در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود. تا سال ۲۰۱۷، ۱۹۵ کشور عضو تغییر اقلیم(UNFCCC) این پیمان را امضا و ۱۴۷ کشور آن را به تصویب مجلس خود رسانده‌اند.
آمریکا در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» تعهد داده بود تا ۱۰ سال آینده بیش از ۲۶ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی را بکاهد. هدف توافق پاریس این است که تا سال ۲۰۳۰ میانگین حرارت زمین از ۲ درجه سانتیگراد نسبت به شروع انقلاب صنعتی بالاتر نرود. هرچند از نظر اجرایی، خروج آمریکا از پیمان پاریس پیش از اواسط پاییز سال ۲۰۲۰ نخواهد بود که در این صورت با آغاز به کار رئیس جمهور بعدی همزمان خواهد شد که امکان انتخاب نشدن ترامپ نیز وجود دارد.
ترامپ در ادامه سیاست‌های ضد محیط‌زیستی خود، فروردین ماه ۱۳۹۶ با امضای یک فرمان اجرایی، بخش‌های مهمی از برنامه‌های دولت باراک اوباما برای مقابله با گرمایش جهانی را لغو کرد. با این تصمیم، برنامه انرژی پاک در این کشور متوقف شد. رئیس کاخ سفید تاکید کرده «قوانین سبز» را که از نگاه او به اقتصاد آسیب می‌زنند، متوقف کند.
رویکرد ضد محیط‌زیستی ترامپ سبب شده تا در اجلاس‌ها و نشست‌های با همین موضوع، رئیس جمهوری آمریکا در برابر سران دیگر کشورها در موضع منزوی قرار گیرد. در همین نمونه اجلاس سران گروه ۷ نیز چنین روندی مشاهده شد. ترامپ معتقد است که مسائل زیست محیطی بویژه تغییرات آب‌وهوایی حقه‌ای بیش نیست و هشدار دولت‌ها درباره تاثیرات شدید و مخرب گرم شدن کره زمین را چیزی جز ضرر به منافع اقتصادی کشورش نمی‌داند. در واقع سیاستی که او در بخش محیط زیست نیز دنبال می‌کند، همسو با هدف‌گذاری «اول آمریکا» برای رسیدن به همه منافع تجاری و اقتصادی و از هر راه ممکن است.
حتی برای ترامپ مهم نیست که نابودی جنگل‌های آمازون چه تاثیری بر وضعیت اقلیمی جهان می‌گذارد. از نگاه کارشناسان زیست محیطی، جنگل‌های استوایی آمازون به دلیل وسعت تولید اکسیژن، برای محیط زیست زمین بسیار حیاتی بوده و ویرانی آن مانع بزرگی در مقابله با گرم شدن زمین است.
همسویی رئیس جمهوری برزیل با سیاست‌های ترامپ
از زمان تشدید آتش‌سوزی‌های جنگل‌های آمازون در بخش برزیل، دولت این کشور اعلام کرده که اقدامات مختلفی برای خاموش کردن آتش انجام داده که هنوز به نتیجه نرسیده و همچنان رو به گسترش است.
طبق اعلام موسسه برزیلی پژوهش‌های فضایی، نزدیک به ۱۷۰۰ مورد جدید جنگل‌سوزی فقط پنجشنبه و جمعه گذشته رخ داده که این رقم از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون به ۷۶ هزار مورد رسیده است. ضمن آنکه فقط در تیرماه امسال، میزان جنگل‌زدایی در آمازونِ منطقه برزیل، برای دومین ماه پیاپی از مرز سال گذشته عبور کرده و نسبت ماه پیش از آن ۸۸.۴ درصد افزایش داشته است. این میزان آتش‌سوزی که در دوره ریاست جمهوری «ژائیر بولسونارو» رئیس جمهوری راست‌گرا و افراطی برزیل رخ داده، تاکنون سابقه نداشته است.
این آمار و ارقام، با انتقاد رئیس‌جمهوری برزیل همراه شد و وی داده‌های این موسسه تحقیقاتی را دروغ خواند. ناراحتی او از انتشار این آمار سبب شد تا رئیس این نهاد پژوهشی را از برکنار کند.
فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp4
براساس گزارش رسانه‌ها، بیشتر آتش‌سوزی‌ها در زمین‌های خصوصی رخ داده است، اما مناطق طبیعی حفاظت‌شده و نیز زمین‌هایی که در مالکیت افراد بومی آمازون است نیز در امان نبوده و هر بار دچار حریق شده‌اند. کارشناسان، کشاورزان یا مزرعه‌داران را مقصر اصلی آتش‌سوزی‌ها در آمازون دانسته‌اند.
دلایل این آتش‌سوزی‌ها را می‌توان به مصوبه سال ۲۰۱۷ کنگره برزیل مرتبط دانست که تصویب کرد ۱.۴ میلیون جریب برابر ۵۵۶ هزار هکتار از زمین‌های محافظت شده این کشور به مناطق باز برای قطع درختان و مورد استفاده عملیات معدن کاری و کشاورزی تبدیل شود.
براساس گزارش شبکه تلویزونی بی‌بی‌سی، افراد بومی ساکن جنگل‌های آمازون نیز تاکید دارند که تبدیل جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی که زندگی‌شان را تهدید می‌کند، نتیجه سیاست دولت راست‌گرای برزیل است که اجازه داده حدود ۷۰۰ منطقه حفاظت شده، جنگل‌زدایی شود.
از نگاه بومیان آمازون، رئیس‌جمهوری برزیل مشوق دست‌اندازان به طبیعت است و این مساله سبب شده تا کشاورزان وارد منطقه بومیان و جنگل شوند و در این راه، اقدامات مختلفی همچون قطع درختان و آتش‌سوزی‌ها را انجام دهند. کشاورزان نیز داشتن زمین را حق خود می‌دانند و با نظر رئیس جمهوری خود همسو هستند که از زمین‌های بیشتری برای فعالیت استفاده کنند زیرا بومیان زمین‌های زیادی دارند.
از نگاه فعالان محیط زیست در برزیل، بولسونارو، شرکت‌های چوب‌بری و کشاورزان را به بهره‌برداری بیش از حد از این جنگل‌ها تشویق می‌کند. در واقع این کار را در راه توسعه کشاورزی، معدن و توسعه زیرساخت‌ها دانسته که نوعی برنامه پیشرفت اقتصادی است.
طرفداران محیط زیست معتقدند، سیاست‌های مورد علاقه رئیس جمهوری راست‌گرا و افراطی برزیل که از او بعنوان «ترامپ آمریکای جنوبی» یاد می‌شود، همسو با دیدگاه‌های رئیس جمهوری آمریکاست که منافع اقتصادی لحظه‌ای را به رعایت مسایل زیست محیطی ترجیح می‌دهد.
رئیس جمهوری برزیل پیش از این اعلام کرده بود که حفاظت از جنگل‌های آمازون مسئولیت سنگینی در راستای پروژه توسعه اقتصادی این کشور محسوب می‌شود. با این حال، او هیچ اعتقادی به نقش انسان در تغییرات اقلیمی ندارد و از دوستداران گسترش صنایع کشاورزی است، حتی به قیمت نابودی جنگل‌ها.
فعالان محیط زیستی برزیل معتقدند، پیام دولت این است که عاملان و مسئولان «جنایات و تخلفات زیست‌محیطی» مجازات نمی‌شوند و حتی ابزارهای قانونی مقابله با این تخلفات نیز محدود شده است. در واقع از نظر دولت هرکسی از برنامه‌های رئیس جمهوری برزیل در رابطه با محیط زیست انتقاد کند، دشمن شناخته می‌شود.
بولسونارو در واکنش به اظهارات حامیان محیط زیست در این کشور که می‌گویند، او کشاورزان و دیگران را تشویق می‌کند تا با سوزاندن جنگل‌ها راه را برای توسعه و ایجاد مراتع هموار کنند، بدون ارائه شواهدی، سازمان‌های غیردولتی که منابع مالی‌شان را از دست داده‌اند متهم کرده برای شکست او، دست به آتش‌سوزی‌های عمدی زده‌اند.
در این زمینه «کریستین پایریر» (Christian Poirier) مدیر «برنامه نظارت بر آمازون» گفته کشاورزان و دامداران از آتش‌زدن جنگل‌ها برای توسعه زمین و مراتع استفاده می‌کنند و مظنونان اصلی این آتش‌سوزی‌ها هستند.
چنین سیاست‌های اعلام شده از سوی دولت برزیل از یک سو و گسترش آتش‌سوزی‌ها در آمازون، سبب واکنش شدید بین‌المللی بویژه سران کشورهای اروپایی شده و آنها پیکان انتقادها را به سمت رئیس دولت برزیل نشانه رفته‌اند. ضمن آنکه در اعتراض به این مساله، تجمع‌های اعتراض‌آمیزی در برزیل و دیگر کشورهای آمریکای جنوبی و حتی اروپا از جمله فرانسه، انگلیس و سوئیس برگزار شد و معترضان از دولت برازیلیا خواستند اقدامات مؤثرتری در روند مهار آتش‌سوزی انجام دهد.
رئیس جمهوری برزیل پس از این انتقادها از کوتاهی در خاموش کردن آتش‌سوزی و حمایت نکردن از حفاظت جنگل‌های آمازون، مجبور شد از ارتش برای مقابله با حریق استفاده کند. هرچند حضور ۴۴ هزار سرباز در ایالت روندونیا برای اطفای حریق آغاز شده اما چهار ایالت دیگر نیز از ارتش تقاضای کمک کرده‌اند. ستاد ارتش برزیل اعلام کرده که در روزهای آینده آماده اعزام سربازان بیشتری به نقاط دیگر کشور است.
تقابل بین‌المللی با سیاست‌های رئیس‌جمهوری برزیل
با توجه به اینکه امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه میزبان نشست اجلاس سران گروه ۷ بود، اعلام کرد، این گروه آماده کمک به مهار آتش‌سوزی و کمک به کشورهایی است که از این حادثه دچار خسارت شده‌اند. همچنین در حاشیه نشست سران تصریح کرد که کمک گروه۷ باید «هرچه سریع‌تر» به منطقه برسد؛ مساله بر سر «کمک‌های مالی و فنی» است. البته به جز برزیل، کلمبیا کشور نیز از جامعه جهانی تقاضای کمک کرده است.
رئیس‌جمهوری فرانسه این روزها بر خواست پیشین خود تأکید کرد و گفت که باید در زمینه درختکاری و گسترش جنگل‌ها تلاش ورزید و یاری رساند.
_ عکس‌العمل شدید ماکرون
از زمان گسترش آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های آمازون، رئیس جمهوری فرانسه همتای برزیلی خود «ژایر بولسونارو» را مورد انتقاد قرار داد و تصریح کرد که دولت برازیلیا اقدامات فوری برای مهار آتش‌سوزی انجام نداده است و اگر همچنان در این زمینه منفعل عمل کند، با واکنش شدیدتری مواجه خواهد شد.
در کنار پاریس، دیگر کشورهای اروپایی همچون ایرلند و آلمان نیز وارد عمل شده و خواستار اقدامات اثرگذار برای مهار آتش‌سوزی شدند. در نتیجه این فشارهای بین‌المللی بود که بولسونارو ناگزیر شد ارتش را به میدان بفرستد.
این فشارهای بین‌المللی به این دلیل شروع شد که بولسونارو از شروع آتش‌سوزی‌ها، آن را بی‌اهمیت تلقی کرده بود. رئیس جمهوری برزیل در این زمینه گفته بود: «همه جای دنیا جنگل‌سوزی وجود دارد و این نمی‌تواند بهانه‌ای برای تحریم‌های بین‌المللی باشد.»
پاریس در این زمینه واکنش شدیدتری نسبت به دیگران سران اتحادیه اروپا نشان داد و برزیل را تهدید کرد، تداوم آتش‌سوزی در نتیجه اهمال دولتمردان برزیلی است و اگر روند آتش‌سوزی زودتر به پایان نرسد، پیمانِ تجارتِ آزاد بین برزیل و اتحادیه اروپا معروف به «مرکوسور» (بازار مشترک ۴ کشور آمریکای جنوبی) را به حالت تعلیق درخواهد آورد و از آن خارج می‌شود.
مکرون تاکید کرد، بولسونارو درباره موضعش درباره گرم شدن آب و هوای زمین دروغ گفته است. هرچند این اظهارات با واکنش رئیس‌جمهوری برزیل همراه شد و گفت: کنترل و مهار آتش‌سوزی فراتر از توان دولت است؛ با این حال همه تلاش خود را برای اطفای آن به کار خواهد بست.
جدل دیگر رئیسان دولت فرانسه و برزیل مربوط به اقدام توهین‌آمیز «ژائیر بولسونارو» علیه «بریژیت مکرون» همسر رئیس جمهوری فرانسه بود که بخش جدیدی در جنگ لفظی بین او و همتای فرانسوی‌اش در مورد بحران آمازون رقم زد. مکرون با ابراز تأسف از اظهارات توهین‌آمیز همتای برزیلی خود، ابراز امیدواری کرد که برزیلی‌ها در آینده نزدیک رئیس‌جمهوری داشته باشند که در شأن آنها باشد.
بولسونارو به اتخاذ مواضع خارج از عرف و غیرمؤدبانه شهره است. او در یکی از صفحاتش در شبکه‌های اجتماعی، چهره «بریژیت ماکرون» را به سخره گرفت. وی یکشنبه این هفته از پست توئیتری تحقیرآمیز علیه بانوی اول فرانسه حمایت کرد که وی را به شیوه ناخوشایند با «میشل بولسونارو» همسر خود مقایسه کرده بود.
خبرگزاری فرانسه از سخنگوی کاخ ریاست جمهوری برزیل برای توضیح در مورد این مساله درخواست کرد که با خودداری وی از پاسخگویی مواجه شد.
_ واکنش رئیس‌جمهوری برزیل
انتقادهای شدید رئیس جمهوری فرانسه از بی‌توجهی دولت برزیل به تسریع در مهار آتش‌سوزی سبب واکنش «ژائیر بولسونارو» شد و او در شبکه‌های اجتماعی نوشت: رئیس جمهوری فرانسه از این موضوع «بهره‌برداری سیاسی شخصی» می‌کند و فراخوان برای قرار دادن آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون در دستور کار نشست گروه ۷ آن هم بدون حضور کشورهای منطقه در این نشست، « تفکر نابجای استعماری را تداعی می‌کند که جایی در قرن بیست و یکم ندارد.»
وی گفته، کشورهایی که برای آمازون به برزیل پول می‌فرستند از روی خیرخواهی اقدام نمی‌کنند، بلکه «هدف‌شان مداخله در حاکمیت سرزمینی ماست.»
با این حال وی با بیان اینکه «در همه جهان پدیده آتش‌سوزی در جنگل‌ها روی می‌دهد و سخن گفتن از تحریم‌های بین‌المللی درست نیست، اعلام کرده، آماده مذاکره درباره آتش‌سوزی آمازون «براساس داده‌های عینی و احترام متقابل» است.
البته دولت برزیل در واکنش به مبلغ تعیین شده سران گروه ۷ در فرانسه برای مهار آتش‌سوزی اعلام کرد که به این پول نیازی ندارد. برازیلیا، این هفت قدرت خارجی را متهم کرد که می‌خواهند کنترل جنگل‌های آمازون را در اختیار بگیرند.
«اونیکس لورنزونی» رئیس دفتر ریاست جمهوری برزیل در این زمینه همچون رهبر این کشور به انتقاد از پاریس پرداخت و گفت: رئیس جمهوری فرانسه بهتر است به جای اعطای کمک به برزیل به اوضاع کشور و مستعمراتش بپردازد.
وی افزود: ما از طرح رهبران گروه ۷ تشکر می‌کنیم اما شاید بهتر باشد این کمک مالی خرج جنگل‌های اروپا شود.
ژائر بولسونارو رئیس جمهوری برزیل نیز در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه، مواضع رئیس دفتر خود در مخالفت با طرح گروه ۷ را تأیید کرد.
در عین حال رئیس دفتر بولسونارو با یادآوری آتش‌سوزی کلیسای تاریخی نوتردام پاریس در چند ماهه اخیر گفت: مکرون حتی نتوانست از وقوع آتش‌سوزی در یک کلیسا جلوگیری کند و اکنون می‌خواهد به ما درباره کشورمان درس بدهد؟
البته در طی هفته جاری نیز دیگر سیاستمداران برزیلی از جمله «ادواردو» پسر رئیس جمهوری وارد این ماجرا شد و به شدت از مکرون انتقاد کرد. او که قرار است سفیر بعدی برزیل در واشنگتن باشد، ویدئویی را بازنشر کرده که در آن معترضان جلیقه زرد در فرانسه، مکرون را فردی احمق می‌خوانند.
_ همسویی ایرلند با فرانسه
تداوم این جدل‌ها میان فرانسه و برزیل سبب ورود دیگر کشورهای اتحادیه اروپا همچون ایرلند به این ماجرا نیز شد و «لئو وارادکار» نخست وزیر ایرلند جنوبی تصریح کرد، اگر برزیل به حفظ محیط زیست متعهد نباشد همراه با فرانسه، مانع از نهایی‌شدن قرارداد تجاری برزیل با اتحادیه اروپا خواهد شد.
_ هشدار قطع کمک‌های مالی آلمان
پس از واکنش حمایتی پاریس، «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان نیز موضوع آتش‌سوزی را یک موضوع مهم برای نشست گروه ۷ دانست. دولت برلین هرچند مخالف تعلیق پیمان مرکوسور با برزیل است اما با انتقاد از عملکرد دولت کنونی این کشور در شیوه هزینه کرد کمک مالی برلین به برای پروژه‌های محیط زیستی آمازون، کمک‌های مالی خود به این پروژه‌ها در آن کشور آمریکای جنوبی را متوقف کرد.
«اسونیا شولتزه» وزیر محیط زیست، حفاظت طبیعی و ایمنی هسته‌ای آلمان گفته، مشخص نیست آیا حمایت‌های مالی آنها، به کاهش قطع درختان جنگی در آمازون کمکی کرده است یا نه. «برلین فقط در صورتی که همه چیز در این زمینه شفاف شود، حاضر به ادامه این پروژه است.»
هرچند رئیس جمهوری برزیل در واکنش به این رویکرد آلمان گفته، برای حفاظت از جنگل‌هایش نیازی به پول آلمان‌ها ندارد و آنها پولشان را در راه‌های بهتری خرج کنند، اما «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان دیروز(سه‌شنبه) در همایش سفیران این کشور در محل وزارت خارجه، پیشنهاد کمک مالی و تکنیکی برای مهار آتش‌سوزی در جنگل‌های آمازون در برزیل را داد.
وی در این زمینه به گفت‌وگوی دوشنبه این هفته با همتای برزیلی‌اش اشاره و تاکید کرد که حفاظت از محیط زیست یکی از نکات محوری قرارداد همکاری اقتصادی اتحادیه اروپا با کشورهای آمریکای جنوبی (مرکوسور) است. ماس گفت: برزیل متعهد شده که با «جنگل‌زدایی» مبارزه کند؛ نباید اجازه داد «ریه سبز زمین» نابود شود. حفاظت از آمازون وظیفه همه جهان است.
_ تقابل واشنگتن با برازیلیا
هرچند آمریکا خود از کشورهای نقض کننده بسیاری از پیمان‌های بین‌المللی بویژه در حوزه زیست‌محیطی است، اما به دنبال آتش‌سوزی در جنگل‌های آمازون و رویکرد کاخ سفید در این زمینه، «فرناندو آزوودو» وزیر دفاع برزیل از سیاست‌های واشنگتن در این زمینه انتقاد کرده است.
وی گفته، ترامپ فقط یک تماس تلفنی با «بولسانارو» داشته و برای مهار آتش‌سوزی فقط پیشنهاد همکاری داده و در عمل هیچ همکاری برای خاموش کردن آتش نداشته است. آن هم در حالی که رئیس کاخ سفید پیشتر اعلام کرده بود دولتش پیشنهاد کمک به برزیل را برای مهار آتش‌سوزی در آمازون ارائه کرده و در در توئیتی نیز نوشت: ما آماده کمک به برزیل هستیم.
در میان دیگر کشورها، «بوریس جانسون» نخست وزیر انگلیس نیز با ابراز نگرانی از «نابودی این زیستگاه ارزشمند» اعلام کرده این کشور ۱۰ میلیون دلار برای حفاظت از جنگل‌ها آمازون اختصاص می‌دهد.
نروژ از دیگر کشورهای اتحادیه اروپا واکنش جدیدی نداشته است اما دولت این کشور ۲ سال پیش هنگام دیدار رئیس جمهوری برزیل از این کشور، هشدار داده بود که با ادامه روند قطع درختان آمازون، کمک‌های صدها میلیون دلاری به برزیلیا را متوقف خواهد کرد.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل نیز در واکنش به این آتش‌سوزی‌ها «نگرانی عمیق» خود را ابراز کرده و توئیتی نوشت: «در بحبوحه بحران جهانی تغییر آب‌وهوا، لطمه به یک منبع اصلی اکسیژن و تنوع زیستی را نمی‌توانیم تاب بیاوریم. باید از آمازون محافظت کرد.»
فرجام سخن
اکنون بخش بزرگی از مناطق جنوب آمازون بویژه در برزیل و پانتانال (بزرگترین پهنه تالاب گرمسیری جهان) را شعله‌های آتش فرا گرفته است. در بولیوی و پاراگوئه نیز وضع بهتر از این نبوده و و آتش‌سوزی تا منطقه مرزی با آرژانتین نیز پیش رفته است. با این حال براساس اطلاعات سازمان‌های هوا فضایی و تصاویر ماهواره‌ای ناسا شدت آتش‌سوزی‌ها مانند برزیل نیست.
آمازون با ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومترمربع در ۸ کشور آمریکای جنوبی، بزرگترین جنگل باران‌زای جهان در شمال این قاره است که سهم برزیل از آن به ۶۰ درصد می‌رسد. در این منطقه نزدیک به ۲۴ میلیون نفر ساکن هستند که شامل ۱۸۰ قبیله بومی نیز می‌شود.
طبق پیش‌بینی صندوق جهانی طبیعت، ۲۵ درصد اکسیژن و ۲۰ درصد آب شیرین دنیا را این جنگل‌ها تولید می‌کنند. آمازون با میزان آب و کربنی که در خود دارد سبب کند شدن گرمایش زمین می‌شود. در این جنگل‌ها سه میلیون گونه گیاهی و جانوری و یک میلیون انسان بومی زندگی می‌کنند.
با توجه به سیاست‌های برخی کشورها بویژه دولت‌های افراطی که رسیدن به منافع اقتصادی را اولویت اصلی خود قرار داده و توجهی به مسائل زیست محیطی و آب‌وهوایی ندارند، کارشناسان و پژوهشگران آب‌وهوایی هشدار داده‌اند پیامد بی‌توجهی به تغییرات اقلیمی و محیط زیست، دمینو وار دامن اقتصاد جهان را هم خواهد گرفت و روزی خواهد رسید که افسوس کوتاهی در توجه به این موضوع، با صرف هزینه‌های صدها میلیاردی نیز قابل جبران نخواهد بود.