به گزارش گروه دانشگاه و آموزش ایرنا، دهه آخرمرداد و اوایل شهریور امسال در کنار همه اخبار سیاسی که بیشتر هم درباره برجام و گام سوم ایران مطرح بود و رسانه ها درگیر این خبرها بودند تیم های چهارگانه دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی شریف در مسابقات هوانوردی و فضانوردی آمریکا با وجود تحریم ها گُل کاشتند و بدون هیچ گونه کمک خارجی و با اینکه اعضای تیم اکثرا دانشجوی کارشناسی بودند در طراحی هواپیما در بخش تحصیلات تکمیلی اول شدند و توانستند ۲ رتبه اول در مسابقات تیمی و رتبه اول در مسابقات انفرادی را کسب کنند.
تیم «شدکس» shadx متشکل از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه شریف است که توانست پس از ۹ ماه تلاش موفق به کسب مقام اول در مسابقات بین المللی هوانوردی و فضانوردی آمریکا (AIAA) در بخش طراحی هواپیما در رده graduate (تحصیلات تکمیلی) شود.
«اسپریچو» در گویش کرمانی به معنی پرستو و نام طرح تیم شدکس است که دانشجویان دانشگاه شریف امسال با بال بسته توانستند بالاتر از پرنده کشورهای دیگر پرواز کرده و ثابت کنند تحریم ها مشکلاتی برای این تیم به وجود آورد اما نتوانست مانع پرواز پرنده ایرانی در انجمن فضا نوردی آمریکا شود.
محمدحسن ثابتی، محمدمهدی محمدی، علیرضا اکبری، حسین اکبری، محدثه قاسمی، زهرا ساعدی، محمد علیزاده، یاسمین کرمیان و محمدرضا نجفی و فرید رسولی (سرگروه تیم) و سیدرضا فتاحی معصوم دانشجویانی هستند که پرستوی ایرانی را در آسمان آمریکا به پرواز درآوردند.
از چهار نفر از اعضای تیم شدکس دعوت کردیم در ایرنا حضور پیدا کنند تا در مورد «اسپریچو» و مسابقات انجمن فضانوردی آمریکا گپ و گفتی داشته باشیم. حاصل این دعوت حضور فرید رسولی سرپرست تیم، سید رضا فتاحی معصوم مشاور تیم و همچنین حسین اکبری و یاسمین کرمیان از اعضای تیم در ایرنا بود.
شدکسی ها هدف اعضای تیم از شرکت در این مسابقات را محک زدن اطلاعات و آموخته‌های خود در سطح بین المللی و مواجهه با چالش‌های به روز طراحی هواپیما در دنیا بیان می کنند. این تیم پروپوزال خود را با موضوع طراحی هواپیمای ۲۰۱۸-۲۰۱۹ AIAA ، طراحی یک پرنده ۴ نفره (بدون خلبان) و تمام الکتریکی با قابلیت بلند شدن و نشستن عمودی (E-VTOL) که از طرح‌ها و چالش‌های بروز دنیا است و تنها محدود به شرکت‌های بزرگی در دنیا از جمله بوئینگ و ایرباس است، ارائه کردند.
سرپرست تیم در مورد اسپریچو در این میزگرد بیان داشت: طرح این هواپیما شامل ۸ موتور به قطر ۳۴ اینچ است که پس از بلند شدن عمودی ۴ تا از موتورهای نوک بال چرخیده و در حالت عمودی قرار می گیرد. و پرنده پرواز عادی خود را انجام می دهد. سپس در هنگام نشستن مجدد این ۴ موتور چرخیده و در حالت افقی قرار می گیرد و پرنده به کمک ۸ موتور خود می نشیند.
رسولی تاکید دارد که طراحی داخلی این پرنده به صورتی انجام شده که در ۵ سال اولیه عملیاتی آن، اسپریچو یک خلبان و سه مسافر خواهد داشت و در این مدت سیستم Autonomous در فاز یادگیری خود خواهد بود و پس از آن خلبان حذف شده و پرنده به شکل ۴ نفره بدون خلبان پرواز می کند.
وزن پرستوی شریفی ها ۱۹۵۰ کیلوگرم، طول آن ۷.۶ متر و ارتفاع آن ۳.۶ متر است. این پرنده برای پرواز در ارتفاع های ۱۵۰۰ و ۲۵۰۰ و ۳۵۰۰ تا حداکثر بُرد ۱۰۰ مایل بر روی شهرها طراحی شده است. درب‌ها به سمت بالا باز شده تا سوار و پیاده شدن مسافر نیز به سهولت انجام شود.
در قسمت اول میزگرد ایرنا با حضور تیم شدکس دانشگاه شریف به نحوه شکل گیری این تیم و آماده شدن برای مسابقات انجمن فضانوردی و هوانوردی آمریکا پرداختیم. در قسمت دوم به چالش ها پیش روی تیم شدکس در ادامه فعالیت خود، سطح مسابقات انجمن هوانوردی و فضا نوردی آمریکا و مسئله مهاجرت نخبگان پرداخته شده است.
قسمت دوم میزگرد ایرنا با حضور تیم شدکس دانشگاه شریف به شرح زیر است:
ایرنا: معمولا فعالیت خانم ها در کشور ما با برخی چالش ها مواجه است. خانم کرمیان شما برای فعالیت در این گروه با چه چالش هایی مواجه بودید؟
کرمیان: برای اینکه ما بتوانیم بهتر کار کنیم نیاز داشتیم که کل تیم کنار هم باشد و همزمان کار را جلو ببریم هر چقدر هم که کار ما جلو می رفت حضور کل اعضای تیم در کنار هم و تعداد جلسات کار تیم افزایش پیدا می کرد. مشکلی که وجود داشت این بود که علاوه بر اینکه ما مکان ثابت برای کار خود نداشتیم بعضی وقت ها ساعت کار هم برای تیم ما مشکل ساز بود. چون که بچه ها یکسری واحدهای درسی داشتند و تا عصر درگیر کلاس ها بودند و تیم نمی توانست تشکیل شود بنابراین کار اصلی ما بعد از پایان کلاس ها و عصر شروع می شد. اما حضور خانم ها در دانشگاه دچار مشکل بود. و باید اجازه ورود می گرفتیم تا بتوانیم تا ۱۰ شب در دانشگاه بمانیم.
ایرنا: برای طراحی هواپیما روزی چقدر وقت می گذاشتید؟
کرمیان: اوایل که کار خود را شرو ع کردیم سعی می کردیم بیشتر جلسات روزهای پنج شنبه یا جمعه باشد ولی کار که پیش می رفت به زمان زیادی نیاز داشتیم و همه وقت خود را به این مسابقه اختصاص داده بودیم در نهایت روزهای پایانی شب و روز ما به این مسابقه اختصاص پیدا کرده بود.
ایرنا: در هر مسیر و مسابقه ای شکست هایی بروز می کند که باعث ناامیدی فرد و یا تیم می شود. تیم شما چقدر در کار خود با شکست مواجه می شد و چگونه این شکست ها را پشت سر گذاشتید تا به این موفقیت برسید؟
کرمیان: من فکر می کنم در هر کاری این موارد پیش می آید. در کار ما هم وقت هایی بود که ناامید شدیم اما نمی توانم بگویم که شکست جدی داشتیم ولی مواقعی بود که آنطور که فکر می کردیم کار ما جلو نمی رفت یا کار ما عقب می ماند یا از نظر علمی به مشکل می خوردیم اما توانستیم با کمک استادها و تلاش اعضای تیم و ناامید نشدن این مشکلات را پشت سر بگذاریم.
ایرنا: آقای اکبری در مورد جایزه مسابقه صحبت کنید. جایزه را دریافت کردید؟
اکبری: هنوز به دلیل تحریم ها جایزه به دست ما نرسیده است. فردی که از طرف انجمن فضا نوردی آمریکا با او در ارتباط هستیم اعلام کرده که چکی به مبلغ ۵۰۰ دلار و گواهی نامه مسابقه را به دلیل تحریم ها نمی توانیم برای شما ارسال کنیم. البته ما همچنان پیگیر هستیم.
ایرنا: سال آینده اگر بخواهید در مسابقه شرکت کنید به دلیل تحریم ها و نبودن جایزه منصرف نمی شوید؟
اکبری: به نظر من برای هر کسی این مسائل ناراحت کننده است اما باعث ناامیدی من نشد. من دلایل دیگری برای شرکت در این مسابقه داشتم و اینکه جایزه به دست تیم ما نرسید باعث ناامیدی من نشده است.
ایرنا: آقای رسولی نظر شما به عنوان سرپرست تیم شدکس در مورد تحریم تیم دانشجویی چیست؟ آمریکا اعلام کرده به دلیل برخی نگرانی ها و سیاست ها کشور ما را تحریم کرده است تیم شما که هیچ ارتباطی با این سیاست ها ندارد پس چرا از ارائه گواهی نامه یک مسابقه علمی هم دریغ می کنند؟
رسولی: تحریم هایی که علیه ما هست بعضی وقت ها بیش از حد ناراحت کننده است. دوستان اشاره کردند به نرم افزارهایی که ما نمی توانستیم از آن ها استفاده کنیم. یا افراد کشورهای دیگر می توانند با اساتید برجسته این حوزه ارتباط بگیرند و ما این ارتباطات را نداریم که با یک شرکت بزرگ حرف بزنیم و یا اطلاعات بگیریم و اطلاعاتی به ما نمی دهند و هیچ کمکی به ما نکردند. و به صراحت اعلام می کنند که ما نمی توانیم به شما اطلاعات بدهیم.
ما در حال مکاتبه با انجمن فضانوردی آمریکا هستیم که مسائل علمی را از مسائل سیاسی جدا کنند. برای انجمن هوانوردی و فضا نوردی آمریکا با این همه اعتبار زیبنده نیست که اعتبار علمی خود را خرج سیاسی کاری ها کرده و با اقدامات غیر قانونی علیه ایران همراهی کند. نباید مسائل سیاسی را در مسائل علمی دخالت داد چرا که جامعه علمی قداست دارد وعلم برای کمک به همه بشر است و محدود به مرز دولت ها نیست.
ایرنا: آیا در داخل کشور از تیم شما تقدیر شد؟
رسولی: حقیقا تا انجام این مصاحبه تقدیری نشده است. نه از دانشگاه چیزی دیدیم و نه از خارج دانشگاه و با تیم های سال گذشته هم این برخورد صورت گرفته است.
ایرنا: تیم های دیگر دانشگاه شریف چه دستاوردی در این مسابقات داشتند؟
رسولی: تیم فضا در بخش طراحی فضا پیما شرکت کرد، این تیم فضا پیمایی طراحی کرده بود که از زمین به ماه می رفت و ماموریتی انجام می داد و برمی گشت . این تیم مقام دوم را کسب کرد.
تیم موتور هم در بخش طراحی موتور هواپیمای هیبریدی شرکت کرد مقام اول را به دست آورد. مینا فتحی هم در بخش انفرادی و در موضوع طراحی پهباد شرکت کرده بود نفر اول شد.
ایرنا: رشته هوافضای ایران در مقایسه با کشورهای مطرح در این حوزه در چه سطحی قرار دارد؟
رسولی: از نظر توانمندی علمی بخواهیم مقایسه کنیم دانشکده ها، اساتید و دانشجویان ما این ظرفیت را دارند که با دانشگاه های بزرگ دنیا برابری کنند ولی تحریم به ویژه در رشته هوافضا که حساسیت های داخلی و خارجی درباره آن زیاد است و سخت شدن تبادل اطلاعات باعث شده است مشکلاتی برای حرکت در سطح دانش اول دنیا برای متخصصان این حوزه در داخل کشور به وجود آید. بعضی از اساتید هم این نگرش را ندارند که ما با دنیا وارد این تبادلات علمی شویم و از همین منظر مخالف با شرکت در این مسابقات هستند و حضور دانشجویان در این مسابقات را تسهیل نمی کنند.
ایرنا: شاید مخاطبی که این مصاحبه را می خواند این سوال را مطرح کند که چرا انعکاس این موفقیت ها را در صنعت نمی بینیم؟ پاسخ شما به این پرسش چیست؟
فتاحی: اصلا مسابقات انجمن فضانوردی و هوانوردی آمریکا به دلیل تقویت رابطه نزدیک دانشگاه با صنعت در آمریکا برگزار می شود. نیازی که صنعت آمریکا دارد و یا نیازی که در سطح جهانی است را انجمن رصد می کند و این نیازها را به فراخوان می گذارند تا دانشجویان مستعد برای آن ها راه حل ارائه کنند.
در واقع از اکنون به فکر ۱۰، ۱۵ سال آینده هستند. به این نحو که دانشجویان مستعد از سراسر دنیا را تشویق به شرکت در مسابقات می کنند تا بعد از مسابقات به آن حوزه علاقه مند شوند و توانایی خود را اثبات کنند تا پنج سال دیگر به آن دانشجو بورس دهند و جذب کنند و بعد وارد همان حوزه ای کنند که او ۱۰ سال پیش مثلا در بخش مسابقات در آن حوزه طرح برتر را داده است. با چنین دیدی این مسابقات طراحی شده و اصلا اینگونه نیست که یک مسابقه ای برگزار شود و جایزه ای بدهند و تمام شود. به نظرم اگر این دید در ایران هم پیاده شود می توانیم وضعیت صنعت را ارتقا دهیم. ما پارسال صنعت هم رفتیم و طرح خود را ارئه کردیم اما تعامل برقرار نشد. به نظر می رسد صنعت و دانشگاه هنوز بان هم را نمی فهمند. اگر صنعت بازتر با دانشگاه مواجه شود و طرح ها را به دانشگاه ارائه کند موفق تر خواهد بود.
ایرنا: چه حمایت های از شما صورت بگیرد می توانید نتیجه خود را در صنعت هم عملی و اجرایی کنید؟
فتاحی: ما واقعا نمی خواهیم بگوییم خیلی متوقع هستیم ولی یکسری توقعاتی است که برای عملی کردن طرح ضروری است. مثلا طرح ما مورد توجه قرار بگیرد و حداقل حرف ما شنیده شود و بتوانیم طرح خود را به جاهای مختلف ارائه دهیم. اما فعلا اتفاقی نیفتاده است.
ایرنا: خانم کرمیان شما در تیم شدکس چه مسئولیتی بر عهده داشتید؟
کرمیان: هر کدام از اعضا کار مشخصی را جلو می بردند و یک سری کارها را هم کل اعضا با هم انجام می دادند. و هر کسی هم که کاری برایش مشخص شده بود را به صورت تخصصی تر و ویژه جلو می برد. من مسئولیت طراحی عمومی و محاسبات وزنی هواپیما را بر عهده داشتم.
ایرنا: معمولا در کشور ما وقتی تیمی در حوزه علمی موفقیتی به دست می آورد پیشنهاد مهاجرت از سوی افراد مختلف مطرح می شود. و حتی برخی اساتید هم دانشجویان را تشویق به مهاجرت می کنند. شما چقدر با این پیشنهادات مواجه شدید؟
کرمیان : من فکر می کنم که مهاجرت یک روی مثبت و یک رویه منفی دارد. بخش مثبت مهاجرت این است که دانشجوها در بهترین دانشگاه های دنیا تحصیل کنند و علم روز دنیا را کسب کنند و به ایران برگردند و به کشور خود خدمت کنند. بخش منفی مهاجرت هم این است که دانشجو در خارج از کشور ماندگار شود و از دانش خود برای پیشرفت کشورهای دیگر استفاده کند.
دلیل این اتفاق به نظر می رسد تا حدود زیادی مشخص است در داخل کشور از دانشجوها حمایت نمی شود یعنی همین دانشجویانی که اکنون مستعد هستند و می توانند در خیلی از کشورها شرایط خوبی داشته باشند اگر داخل ایران بمانند اصلا شرایط خوبی نخواهند داشت و ممکن است در پیدا کردن شغل مناسب هم با مشکل مواجه شوند.
از سوی اساتید همه نظرها و مباحث به دانشجو منتقل می شود. افرادی که رفتند و برگشتند، افرادی که رفتند و برنگشتند و افرادی که فکر می کنند اصلا کار خوبی نیست که برای تحصیل به خارج از کشور رفت. همه این سه طیف در دانشگاه شریف هستند و نظرات خود را به دانشجویان منتقل می کنند. ولی اینکه استادان به صورت خاص بخواهند دانشجویان را تشویق به مهاجرت کنند را من ندیدم.
البته دانشجوها هم مایل به مهاجرت نیستند اما شرایط داخل کشور مهیا نیست از تیم ما هم دو تا از بچه های تیم از کشور خارج شده اند و اتفاق خوبی نیست. به عنوان یک نفر دیگر فردی که از ابتدا به تیم ما کمک می کرد اکنون در آمریکا است.
ایرنا: هدف گذاری شما بعد از موفقیت در مسابقات انجمن فضا نوردی آمریکا برای آینده چیست؟
اکبری: هدف گذاری ما این است که طرح ما ساخته شود و بازار پیدا کند و بتوانیم از آن درآمدزایی کنیم. در سال ۲۰۲۸ قرار است این نوع هواپیماها وارد بازار شوند اگر ما در این زمینه از اکنون سرمایه گذاری نکنیم مجبور به وارد کردن آن خواهیم بود. ما ظرفیت ساختن آن را داریم و دوست داریم بستر فراهم شود و بتوانیم طرح خود را بسازیم.
رسولی: پروژه های هوافضا حجم بالایی از سرمایه اولیه می خواهند و مانند رشته ای مثل کامپیوتر نمی توان با سرمایه اولیه و به صورت استارتاپی کار را شروع کرد. بنابراین برای اینکه ما بتوانیم کار را شروع کنیم به سرمایه زیادی نیاز داریم. که از توان ما خارج است. بسیار تمایل داریم این اتفاق بیفتد و دنبال این امر هم می رویم. سرمایه اولیه حدود ۴۰ میلیون دلار می خواهد که کار شروع شود و در چندین سال به مرحله ساخت برسیم.
ایرنا: چه ملاک هایی در مسابقه برای انتخاب طرح برتر مدنظر داوران است؟
رسولی: ملاک هایی که در مسابقه مورد توجه قرار می گیرد بحث خلاقیت است و یکی از ملاک های مهم است. مسئله دیگر این است که یک مفهوم را به صورت واضح بتوانید به داوران برسانید. متنی که می نویسیم باید گویای حرف تیم باشد. در این مسابقه بحث خلاقیت و نوآوری مهم است. از سوی دیگر ما سعی کردیم طرح خود را بهینه طراحی کنیم. طرح ما هشت موتور دارد وقتی پرواز افقی انجام می دهد چهار تا از این موتورها می چرخند و نسبت به طرح های دیگر برتری دارد.
ایرنا: با تیم های دیگرهم ارتباط دارید همچنین اینکه برای ثبت طرح خود اقدام کردید؟
فتاحی: امسال هنوز نتایج به صورت کلی اعلام نشده است یعنی نتایج هر تیم فقط به خود تیم اعلام شده است. اما امکان ارتباط گرفتن وجود دارد. سال های گذشته ارتباط گرفتیم با روی باز هم جواب ما را دادند و هیچ مشکلی نبود حتی با تیم های آمریکایی هم ارتباط گرفتیم و ارتباطات آکادمیک کاملا برقرار است. و اصلا فضا سیاسی نیست و خود تیم ها تحریم ها را رعایت نمی کنند.
در مورد ثبت طرح هم این امکان وجود دارد که شما اگر به حق کپی رعایت بپیوندید و حق کپی رایت بنویسید طرح برای تیم شما است و هیچ جایی بدون اجازه امکان استفاده از طرح شما را ندارد اما اگر ننویسید حق کپی رایت ان برای انجمن هوانوردی و فضای نوردی آمریکا می شود.
دنبال ثبت جهانی نرفتیم. ولی دوست داریم بدون اجازه ما از طرح استفاده نشود.
ایرنا: چگونه از نتیجه مسابقه مطلع شدید؟ همچنین مباحث خودتان را هم جمع بندی کنید؟
فتاحی: من با یکی از دوستانم مشغول آماده شدن برای مسابقه دیگری بودم که یکی از بچه ها زنگ زد گفت: «تبریک میگم» من گوشی را قطع کردم رفتم سراغ بچه های تیم شدکس و دیدم که آقای رسولی پیامی گذاشته و اعلام کرده که تیم اول شدیم. من باورم نمی شد فکر می کردم بچه ها شوخی می کنند که بالاخره مطمئن شدم اول شدیم.
در جمع بندی هم می خواهم به بحث حمایت دوباره اشاره کنم. ما چند قدم رو به جلو برداشته ایم و آماده ارائه طرح خود به جاهای مختلف هستیم و این امر را به دانشگاه و مسئولان مختلف اعلام کرده ایم. و به دانشگاه هم گفتیم که بعد از چهار سال توقع داریم شما حرکتی انجام دهید. از اکنون هم برای سال آینده پنج، شش تیم جدید شکل گرفته است.
این تیم ها اگر ببینید طرح ما به سرانجامی رسیده خیلی با انگیزه تر خود را برای مسابقات آماده می کنند. امیدواریم امسال را مسئولان متفاوت تر از سال های گذشته جلو ببرند.
کرمیان: یکی از دوستان برای من پیام تبریک فرستاد اما نگفت برای چه مسئله ای، من احتمال می دادم برای همین مسابقه باشد. امسال بر خلاف سال های قبل به همه اعضای تیم رایانامه داده نشد و فقط به رهبر تیم رایانامه فرستاده شده بود. بعد از پیام تبریک دوستم من چک کردم دیدم مقام اول را آوردیم و خیلی ذوق زده شدم.
در جمع بندی باید بگویم که هر کسی که اکنون می تواند این تیم را کمک کند که این روحیه حفظ شود وارد میدان شود. خیلی جای تاسف دارد که این انگیزه ها ابتر بماند.
اکبری: زمانی که نتایج اعلام شد من در جاده بودم و با خانواده عازم مشهد بودیم با خانواده چادر زده بودم و به اینترنت دسترسی نداشتم دوازده شب گروه را دیدم که زدن اول شدیم. و خیلی هم عادی زده بودند من از آن جایی که شوخ طبع هستم احساس کردم دارند تلافی می کنند بنابراین تا بیست دقیقه باورم نشد تا اینکه بالاخره بعد از اعتماد سازی دوستان باور کردم. اما چون همه خواب بودند نتوانستم کار خاصی انجام دهم و خوشحالی خودم را نشان دهم. ما کار را تا اینجا جلو آوردیم اگر حمایتی نشود تلاش ما بیهوده می ماند. ما از رسانه ها می خواهیم که کمک کنند تلاش های ما دیده شود.
رسولی: من مشغول حرف زدن با پدر و مادرم بودم که یک لحظه دیدم که پیامی را در گوشی ام مشاهده کردم و من عدد یک را در رایانامه ام دیدم. «دیگر نفهمیدم پدر و مادر چه صحبتی می کنند به سرع رایانامه را باز کردم و دیدم اول شدیم. بعد در گروه شروع به آماده سازی بچه ها کردم و گفتم اول شدیم» نکته جالب توجه در گروه ما این است که اعضای گروه از شهرهای مختلف بودند. و به نوعی تیم ما تیم ملی هم بود.