در بلبشو و آشفتگی اعتراضات در این میدان و دود و غبار ناشی از شلیک هر از چند گلوله های اشک آور و صوتی، آژیر آمبولانس و ویراژهای موتورسه چرخه های هندی که در عراق به «تُک تُک» شهرت یافته تنها چیزی که با آرامشش و صلابت اش، توجه هر بیننده را جلب می کند، این لوح بزرگ است که در ۱۹۶۱ در این مکان نصب شده و تا به امروز سرپا ایستاده است.
لوح آزادی به مناسبت کودتای «عبدالکریم قاسم» علیه نظام ۳۷ ساله سلطنتی عراق که منجر به ایجاد نظام جمهوری در ۱۴ جولای ۱۹۵۸ شد، ساخته شد و تعداد مجسمه ها نیز ۱۴ قطعه است که به کودتای نظامی ۱۴ جولای اشاره دارد و از آن به عنوان «انقلاب ۱۴ جولای» در عراق یاد می شود.
سلیم با استفاده از نگاره های تاریخی و مدرن عراق این تابلو مجسمه را ساخته و در آن کوشیده است تا تلاش تاریخی مردم عراق را برای رسیدن به آزادی ترسیم کند.
اکنون و در بطن اعتراضات خیابانی عراق، گروهی از تظاهرکنندگان در زیر این تابلو مجسمه بزرگ در حالی که پرچم بزرگی از عراق را مواج گونه به حرکت در می آورند، شعار «سلمیه..سلمیه» می دهند که به مسالمت آمیز بودن تظاهرات اشاره دارد.
به فاصله چند صد متر آن طرفتر بر خلاف این شعار مسالمت آمیز بودن، تعدادی از جوانان در سینه کش پل جمهوری که میدان تحریر را به منطقه امنیتی سبز (محل نهادهای حاکمیتی) عراق متصل می کند، به شدت در حال درگیر شدن با نیروهای امنیتی هستند زیرا می خواهند با عبور از موانع ایجادشده توسط نیروهای امنیتی خود را به منطقه امنیتی سبز برسانند.
همین وضعیت باعث می شود که نیروهای امنیتی برای دور کردن این جوانان هر از چندی گاز اشک آور و گلوله های صوتی یا دودزا شلیک کنند تا آنها را از موانعی که گذاشته اند، به عقب برانند.
هربار که گلوله اشک آور شلیک می شود، میدان تحریر (سمت پل تاجمهوری) یکجا به تلاطم می افتد و تظاهرکنندگان برای در امان ماندن از عوارض جانبی گاز اشک آور به هر طرف فرار می کنند و باعث می شود، آشفتگی برای دقایقی بر فضای میدان مستولی شود.
مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا از حال و هوای میدان تحریر به شرح زیر است:
- بخش اعظم فضای میدان التحریر بیش از اینکه صحنه اعتراض یا تظاهرات باشد فرصت و مکانی برای تخلیه انرژی جوانان و نوجوانان به نظر می رسد.
- اکثر تظاهرکنندگان جوانان و نوجوانان و در روزهای اخیر خانواده ها هستند که روحیه حماسی و ماجراجویی و دیده شدن و جلب توجه ها از ویژگی آنها است و این روزها هر چه می گذرد این جنبه از حضور مردمی پررنگ تر می شود.
- بی نظمی و آشفتگی اولین چیزی است که در میدان تحریر جلب توجه می کند.
- تظاهرکنندگان فاقد رهبری واحد هستند و حتی شعارها واحد نیست.
- در میدان تحریر یک تجمع واحد وجود ندارد و مجموعه ای تجمعات متنوع با گرایش ها و دلمشغولی های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.
- تنها موضوع واحد که جلب توجه می کند پرچم ملی عراق است و در طول مسیر نزدیک شدن به سمت میدان تحریر تعداد زیادی دست فروش دیده می شوند که پرچم ملی عراق را در اندازه مختلف به فروش گذاشته اند.
- در میدان تحریر روحانی، شیخ عشایر، دانشجو، دانش آموز، تکنسین، شاعر، هنرمند، جوان بیکار، کارمند، زن، دختر و پسر جوان، پیرمرد و پیرزن دیده می شوند اما کودک کمتر وجود دارد.
- تعدادی موکب سرگرم خدمات و پذیرایی از تظاهرکنندگان هستند که آب و غذا مجانی توزیع می کنند. نوشابه گاز دار شاید بیشترین ماده غذایی است که توزیع می شود، اما نه صرفا برای نوشیدن، از این ماده برای رفع عوارض گازهای اشک آور استفاده می کنند.
- به رغم تنوع افراد و نگرش های مختلف در میدان تحریر اما روح همدلی و همکاری بین آنها بالا است.
- اکثریت از پل جمهوری فاصله دارند اما یک عده چند صد نفری فقط سرگرم تحریک نیروهای امنیتی برای عبور از پل جمهوری هستند. این امر از روز نخست تا امروز ادامه دارد اما چند روزی هم هست که پل سنک در فاصله چند صد متری با پل جمهوری نیز همین حکایت را دارد.
- تعامل نیروهای امنیتی با حوصله و صبوری بسیار است و از تحریک جمعیت خودداری می کنند و از شلیک گلوله های اشک آور و صوتی فقط برای ضرورت و دور کردن تظاهرکنندگان از موانع پل جمهوری بهره می برند.
- دربین تظاهرکنندگان یکسری کلاه سفیدها (چیزی شبیه کلاه سفیدهای سوریه) وجود دارند که به تظاهرکنندگان در هنگام خفگی یا عوارض جانبی گاز های اشک آور کمک می کنند و کلا در نظم عمومی تظاهرات کار می کنند.
- یکسری نیروها و خودروهای هلال احمر و وزارت بهداشت عراق به تظاهرکنندگان در امر آسیب های احتمالی خدمات درمانی ارائه می کنند.
- توزیع ماسک صورت در میدان تحریر برای در امان ماندن از گاز اشک آور مجانی است.
- مقتدا صدر با همه جنب و جوشی که در رسانه و صحنه سیاسی برای نشان دادن خود به عنوان لیدر تظاهرات دارد اما در میدان تحریر اصلا دیده نشد.
- تظاهرکنندگان بر حسب اوقات فراغت خود در طول روز از مناطق مختلف بغداد به میدان تحریر می آیند و یک عده نیز محل را ترک می کنند.
- در حالی که میدان تحریر صحنه آشفتگی و بهم ریختگی و هیاهوی تظاهرکنندگان است در مقابل، در منطقه امنیتی سبز و منطقه کراده مریم کاملا آرامش حاکم است و تعدادی از نیروهای امنیتی در انتظار نوبت شیفت کاری خود در پارک کراده مریم دراز کشیده و چرت می زنند، هر چند این آرامش نیز هر از گاهی با صدای مهیب گلوله های صوتی ماموران و یا فشفشه ها و نارنجک های دست سازی که برخی تظاهرکنندگان بویژه در ساعات شب استفاده می کنند، بر هم می خورد.
اگرچه آرامش و ثبات تابلو مجسمه آزادی جواد سلیم یکی از جلوه های جلب توجه کننده در میدان تحریر است اما بی شک موتورسه چرخه های هندی یا همان «تک تک» که به قهرمانان کمک رسانی به معترضان شهرت یافته اند، از جلوه های جالب توجه دیگر در این میدان است.
این وسایط نقلیه کوچک در حال حاضر مهمترین وسیله نقلیه افراد برای رسیدن به محل تظاهرات و همچنین جابجایی مصدومان ناشی از عوارض جانبی گاز اشک آور هستند که بعضا برخی از رانندگان آنها با وجود بضاعت اندک مالی اما به طور مجانی در میدان تحریر کار می کنند.
سرعت این موتورسیکلت ها و ویراژهایی که برای نقل و انتقال مصدومان نشان می دهند باعث شده که تظاهرکنندگان از آنها به قهرمانان میدان تحریر یاد کنند.
میدان تحریر را با آن وضعیت آشفته به همراه تعداد زیادی از تظاهرکنندگان ترک کردیم در حالی که افراد جدیدی از طرف مقابل به این میدان سرازیر می شدند تا اعتراضات خیابانی همچنان ادامه یابد .
** برجی که به اعتراضات پیوند خورد: رستوران ترکی از خوشگذرانی های عدی صدام تا محل اعتراضات بغداد
برج بلند "المطعم الترکی" یا رستوران ترکی متشکل از ۱۴ طبقه و یک پارکینگ است که در جوار رودخانه دجله در کنار پل جمهوری مشرف به میدان تحریر است که این روزها به یکی از اماکن تجمع تظاهرکنندگان تبدیل شده است.
این برج به دلیل موقعیت راهبردی که در این دور از تظاهرات ها دارد و همزمان هم بر وضعیت تظاهرکنندگان در میدان تحریر و هم نیروهای امنیتی بر روی پل جمهوری را اشراف کامل دارد، به یک مکان سمبلیک تبدیل شده است.
برخی طبقات متعدد آن را که تظاهرکنندگان در آن موضع گرفته اند مشابه استوانه تاریخی بابلی دانسته و برخی آن را به کوه «احد» در جنگ مسلمانان و کفار قریش تشبیه کرده اند که اگر از دست بدهند، تظاهرات آنها نیز از هم می پاشد، بنابراین سخت در حفظ آن می کوشند و عده ای شبانه روز و یا در شیفت هایی با همفکران خود در این برج زندگی می کنند و فعالیت های اعتراضی خود را سامان می دهند.
به رغم هشدارهای مکرر نیروهای امنیتی از خطرات احتمال فروریزی یا عواقب ناگوار برای تظاهرکنندگان در این ساختمان که در جنگ آمریکا علیه عراق، دچار آسیب هایی شده و سال هاست که متروکه شده اما تظاهرکنندگان همچنان به این هشدارهای امنیتی بی توجه هستند.
ساخت این رستوران در دهه هشتاد قرن گذشته بواسطه یک شرکت هندی آغاز شد و در ۱۹۸۳ افتتاح شد اما در حملات هوایی ۹۱ آمریکا علیه عراق آسیب هایی به آن رسید و باعث شد که بخش اعظم آن متروکه شود و در اواخر دهه ۹۰ قرن گذشته رژیم وقت از بخشی از طوابق آن به عنوان مقر وزارت جوانان و ورزش بهره برد.
مشهور است که این رستوران در روزگاری که فعال بود یکی از مراکز عیش و نوش خانواده صدام به ویژه «عدی» پسر بزرگ صدام که به عیش و نوش طلبی شهرت داشت بوده است.
تا قبل از تظاهرات، بخشی از این ساختمان به عنوان مقر نیروهای امنیتی مورد استفاده قرار می گرفت اما بعد از خشونت های اول اکتبر و زد و خوردی که بین نیروهای امنیتی و نیروهای امنیتی در این ساختمان ایجاد شد در دور دوم تظاهرات در ۲۵ اکتبر، تظاهرکنندگان این ساختمان را از نیروهای امنیتی گرفتند و ناچار نیروهای امنیتی بر عدم درگیر شدن، مواضع خود را به روی پل جمهوری انتقال دادند.
در حال حاضر دیوارهای این ساختمان مملو از شعارهای تظاهرکنندگان و پلاکاردهای بزرگی از آن است که در دیوارهای آن آویزان شده است.
بخش پارکینگ آن نیز در شب های و ساعات استراحت به محل توقف سه چرخه های هندی که در عراق به «توک توک» معروف است تبدیل شده است. /