به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، وحید احمدی عصر شنبه در آئین گشایش پنجمین جشنواره "علم برای همه" در باغ موزه قصر تهران در سخنانی، نقش موزه های علم و فناوری در ترویج علم به لایه‌های مختلف جامعه را نقشی اساسی دانست.
وی با بیان اینکه، در جامعه مدرن امروزی علم و فناوری نقش بسیار ویژه ای یافته است، دلیل اصلی این مهم را تاثیرگذاری حجم اطلاعات و علوم مختلف همچون آی تی، بایو و نانو و تاثیر آن در زندگی بخصوص در بخش اقتصاد جامعه خواند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به اینکه با وجود پیشرفت های علوم تخصصی در جوامع مختلف به خصوص کمتر توسعه یافته، فاصله دانشگاه ها و مراکز تخصصی و پژوهشی با جامعه عمیق تر شده است، گفت: در اینجا در واقع ضرورت ترویج علم مشخص می شود.
وی با تاکید بر اینکه، ترویج علم با خود علم متفاوت است و خود یک علم فرا رشته ای، فن و هنر محسوب می شود، اظهارکرد: به لحاظ طبیعی ممکن است یک عالم یا صنعتگر لزوما ممکن است خود از توان ترویج علم برخوردار نباشد.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اضافه کرد: البته در دنیای کنونی عالمی موفق است که با زیان مردم صحبت کند.
وی گفت: همانطور که تفاوت انبیا (ع) با عالمان آن است که پیامبران همواره با زبان مردم صحبت کرده اند، افزود: جامعه پویا شکل نمی گیرد مادامیکه زبان علم به زبان مردمی تبدیل نشود.
احمدی اظهارکرد: با وجود این همه داده و شبکه های اطلاعاتی و اینترنت در جوامع باز مشاهده می کنیم که خرافه پرستی وجود دارد و جای فهم علمی عمیق خالی است.
وی با اشاره به دسترسی بیش از ۸۰ درصدی مردم کشورمان به شبکه اینترنت، در عین حال سواد علمی جامعه را دچار نقصان دانست و با بیان اینکه، علم ابزار به جامعه می آورد، افزود: اینکه سواد علمی جامعه نیز افزایش یابد نیز نکته مهمی است.
احمدی با تاکید بر اینکه، ترویج علم بر خلاف تصور عده‌ای تنها ارائه خوراک علمی به مردم نیست، تعریف دقیق ترویج علم و همگانی کردن علم را مجموعه تمام فعالیت هایی دانست که نتیجه آنها گسترش، تعمیق دیدگاه و تفکر علمی در جامعه باشد.
احمدی ادامه داد: اگر ما تلوزیون یا اینترنت را در جامعه آوردیم اما منجر به تفکر علمی نشد، نشان دهنده آن است که مردم از نقش آفرینی و سیستم فکری لازم در جامعه و اقتصاد برخوردار نیستند و در زندگی روزمره و درفهم مسائل و درک خوشبختی و آینده نگری با مشکل مواجه هستند.
وی گفت: هنگامی که می گوییم نگرش علمی باید داشته باشیم، یعنی سواد علمی و فهم علمی و شیوه تفکر علمی را در جامعه بتوانیم بهبود بخشیم و اینجاست که کار پیچیده می شود.
مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: ترویج علم کاری سهل و از سویی دیگر ممتنع است، سهل است چرا که یک عالم می‌تواند حرف‌های خود را بزند و ممتنع است به آن معنی که نمی‌تواند پیام خود را برساند. فهم علمی یعنی اینکه در جامعه بایستی زندگی و روش صحیح زندگی علمی همراه با تفکر علمی همراه با نوآوری، مشارکت و آینده‌نگری را مشاهده کرد.
وی ضمن تاکید بر پردازش صحیح هرم علمی ترویج علم در جامعه نیز خاطرنشان کرد: هرم علمی علم شامل مجموعه ای از آحاد و لایه های مختلف جامعه از جمله دانشجویان، دانش آموزان، متخصصان است، هنگامی که می گویند همگانی کردن علم یعنی علم برای مردم بدان معنی است که فردی که رشته اش مهندسی برق و الکترونیک است اگر بخواهد از فلسفه بفهمد باید با زبان عالم حوزه فلسفه آشنا شود.
به گفته رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، همگانی کردن علم نه تنها برای لایه‌های مختلف مردم بلکه برای هم‌ترازان رشته‌ها و دانشجویان و صاحبنظران حوزه‌های مختلف نیز هست.
وی در خصوص اینکه آیا ترویج علم مختص دانشگاه یا یک نظام از بالا به پایین است یا خیر نیز گفت: مجموعه اینها نیازمند بررسی است چراکه نظام ترویج علم یک نظام بسیار پیچیده و همراه با یک مجموعه ای از پارادوکس ها است، به طوریکه می گوییم علم را همگانی کنیم اما آیا قوانین مالکیت فکری با مشکل مواجه نخواهد شد؟ از یک طرف دسترسی به داده ها باید افزایش پیدا کند و از سویی دیگر فرهنگ تعامل با مجموعه های بین المللی را باید در نظر بگیریم.
احمدی در خصوص نشر علم نیز افزود: بسیاری تصور می کنند نشر، بحث ترویج و همگانی کردن علم نیست، اما ترویج علم از دامنه بسیار وسیع تری برخوردار است و خود جز ارزش های فرهنگی محسوب می شود و با ابزاری مانند رسانه و هنر و نهادها و انجمن های علمی و ایجاد ساختارها و حمایت های دولتی بایستی مورد توجه قرار گیرد.
وی در ادامه یکی از چالش های اصلی ترویج و همگانی کردن علم را وجود نگرش، دیدگاه ها و ساختارهای سنتی دارای قالب های خاص و عدم اجازه برای ایجاد تعاملات لازم برای ترویج علم دانست.
احمدی با تاکید براینکه، ساختارهای مسئول در حوزه ترویج علم در کشور در سطح ملی با مشکل مواجه است گفت: طبیعی است که مراکزی همچون موزه، وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش در این حیطه مسئولیت دارند، اما تقسیم مسئولیت ها بخش عمومی و خصوصی و مسائلی همچون بودجه این کار به صورت صریح روشن نیست، لذا نیازمند بازنگری در روابط و ساختارها هستیم.
موزه علوم و فناوری نیازمند ساختمان مناسب است
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران نیز در سخنانی با اشاره به محدودیت‌های مالی مجموعه موزه ملی علوم و فناوری ایران گفت: به طور حتم کشور نیازمند محیطی است که برای همه اقشار جامعه مفید باشد و در این محیط با فرآیندهای علمی آشنا شده و یک شادی از نوع علمی را تجربه کنند.
سیف‌الله جلیلی یکی از اهداف موزه علم و فناوری ایران را ساده‌سازی مفاهیم علمی دانست و با بیان اینکه، کشورمان در حال پیشرفت است، افزود: در واقع یکی از وظایف سازمان‌های دولتی ایجاد بستر مناسب به منظور آشنا کردن اقشار مختلف جامعه با فرآیندهای علمی است و در این بستر است که پیشرفت و موفقیت اتفاق می افتد.
وی با اشاره به قدمت و ارزش بالای فرهنگ علم‌دوستی در جامعه ایرانی، اظهار امیدواری کرد که بتوان هرچه بیشتر فاصله چند صد ساله کشورمان با کشورهای پیشرفته به لحاظ علمی جبران شود.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران اضافه کرد: البته مشکلات بسیار زیادی برای تسلط بر علم در شرایط فعلی وجود دارد، اما در قرن ۲۱ فرصتی پیش آمده تا به همت جوانان کشورمان این فاصله را هرچه بیشتر کاهش دهیم.
وی اظهار کرد: شاید برخی علم و ترویج آنرامساله‌ای لوکس تلقی می کنند، در حالی که آشنا کردن مردم با علم و ترویج آن، زیرساخت و پایه اصلی توسعه پایدار را تشکیل می‌دهد.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران، موزه‌های علوم در کشورها را از مظاهر ترویج علم دانست و بر اصلاح رفتارهای افراد با آموزش صحیح تاکید کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه، در بسیاری از کشورها بهترین ساختمان‌های شهر به موزه‌های علم اختصاص یافته است در عین حال، عدم حمایت از مجموعه هایی همچون موزه علوم و فناوری ایران را قابل تامل دانست.
جلیلی افزود: متاسفانه در حال حاضر ما در یک ساختمان استیجاری مستقر هستیم و امیدواریم برگزاری جشنواره فرصتی برای تذکر به مسئولان باشد تا مکان شایسته تری که به تعبیر وی از نان شب واجب تر است، برای این موزه در نظر گرفته شود.
پنجمین جشنواره «علم برای همه» موزه ملی علوم و فناوری ایران عصر شنبه ۱۸ آبان هم‌زمان با روز جهانی «علم در خدمت صلح و توسعه» با حضور وحید احمدی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، سیف الله جلیلی رئیس موزه ملی علوم و فناوری، احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران و نماینده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، میهمانان این جشنواره گشایش یافت.
پنجمین جشنواره «علم برای همه» موزه ملی علوم و فناوری ایران از ۱۸ الی ۲۴ آبان ماه جاری در محل باغ موزه قصر برگزار می شود.