کارنامه این شورا طی ۳۸ سال از تشکیل و بیانیه هایی که هر سال تنها بر تعداد صفحات آن اضافه می شود، روایتگر این نکته مهم است که این نشست های پرهزینه به جای حل مشکلات ولو در سطح شش کشور عضو ، بر دامنه اختلافات افزوده و عملا شورا را به دو پاره تقسیم کرده است.
در بیانیه پر از بند و ماده کوچک ترین اشاره به بحران موجود میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس نشد. شرکت کنندگان در این نشست در حالی به صورت کلی بر لزوم همکاری و هماهنگی میان اعضا تاکید کردند که ساعاتی پس از این نشست وزیر خارجه بحرین در سخنانی تفرقه افکنانه ، یک بار دیگر دولت قطر را به دلیل کاهش سطح مشارکت در این نشست به باد انتقاد گرفت و ادعاهای مطرح شده علیه این کشور را تکرار کرد .
"انور قرقاش" وزیر مشاور در امور خارجی امارات هم ناچار به تایید پابرجا بودن اختلافات شد و یک بار دیگر خواستار حل ریشه ای اختلافات اعضای شورایه همکاری با هدف دستیابی به وحدت شد.
بیانیه ضد ایرانی
در بیانیه پایانی چهلمین نشست شورای همکاری در ریاض، بدون توجه به اسناد تاریخی مبنی بر مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه، خواستار پایان حاکمیت ایران بر این جزایر و پاسخ تهران به دعوت امارات برای حل این اختلاف از طریق مذاکرات دو جانبه یا ارجاع به دادگاه بین‌المللی شده است .
به نظر می رسد تبلیغاتی کردن موضوع جزایر سه گانه ایرانی رویکردی همیشگی و غیرسازنده و خلاف روح حاکم بر روابط حسن همجواری است که اکنون از سوی سعودی ها دنبال می شود.
ادعای مالکیت امارات بر جزایر سه گانه ایرانی در حالی است که بین تهران و ابوظبی هیچگونه برخورد و مشاجره ای بر سر حاکمیت و مالکیت ایران بر این جزایر رخ نداده، لذا انگیزه طرح مجدد این مسئله نه از مسئله حاکمیت و اختلاف مرزی و سرزمینی بلکه آن را باید در جای دیگر جستجو کرد .
بیانیه پایانی همچنین جمهوری اسلامی ایران را به دخالت در حمله پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان متهم کرده است . این اتهام در حالی است که تاکنون هیچ دلیل قانع کننده ای برای این مدعا به دست نیامده است و نمایش های مضحک سعودی ها با مشارکت آمریکا در سازمان ملل متحد هم نتوانسته جامعه جهانی را متقاعد کند که جمهوری اسلامی ایران در این حمله دست داشته است . در آخرین اخبار در خصوص حمله پهپادها به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان، سازمان ملل نیز بر عدم مداخله ایران در این حملات تاکید کرده است .
شاید سعودی ها زمانی که حمله نظامی به یمن را با مشارکت برخی کشورهای متحد خود آغاز کردند، هرگز گمان نمی کردند که ارتش و کمیته های مردمی این کشور فقیر جهان به آنچنان توانمندی دست یابند که منافع اقتصادی سعودیها را در دورترین نقاط دسترسی مورد هدف قرار دهند.
جالب است که ادعای دخالت ایران در این حمله همزمان با انتشار گزارشی است که بر اساس آن بازرسان سازمان ملل متحد پس از بازگشت از عربستان اعلام کردند که هیچ دلیل و شواهد قانع کننده ای که ایران در حملات هوایی به تاسیسات نفتی عربستان نقش داشته است، بدست نیاورده اند.
"آنتونیو گوترش" دبیرکل سازمان ملل متحد هم در گزارش شش ماهه ایران به شورای امنیت، با استناد به گزارش بازرسان اعلام کرد: سازمان ملل متحد "قادر به تأیید این موضوع که موشک‌های کروز و پهبادهای بدون سرنشین مورد استفاده در این حملات منشأ ایرانی داشته‌اند، نیست".
حمایت از اقدامات یکجانبه علیه ایران و مداخله جویانه در منطقه از سوی آمریکایی بخشی دیگری از بیانیه شورای همکاری خلیج فارس را شامل می شود.
این حمایت در حالی است که مقامات آمریکا اخیرا به صورت صریح و شفاف اعلام کرده اند که هدف آنها تنها نفت منطقه است و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس غیر از پول ، منفعت دیگری برای آمریکا ندارند و به همین دلیل حاضر نیستند جان سربازان خود را مفت و مجانی به خطر اندازند.
خروج آمریکا از توافق بین المللی "برجام" و اعمال تحریم های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران هم در این بیانیه مورد حمایت قرار گرفته شده و مثبت تلقی گردیده است .
فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران که در توافق مشترک ( برجام ) مورد تایید دولت وقت آمریکا و قدرت های اروپایی قرار گرفته است، در حالی مورد کین و دشمنی رژیم سعودی قرار دارد که این کشور نه تنها چشم بر وجود دهها بمب هسته ای موجود در سرزمین های اشغالی بسته که اکنون تلاش های مخفیانه سال های گذشته خود برای بهبود روابط با تل آویو را آشکارا دنبال می کند.
دخالت در امور کشورهای منطقه که طی سالهای اخیر به صورت مبهم و کلی از سوی کشورهایی مانند عربستان تکرار شده، یکی دیگر از بندهای بیانیه پایانی نشست ریاض بود . سعودیها در حالی اصرار به گنجاندن این بند در بیانیه پایانی داشتند که خود سابقه حضور نظامی در بحرین ، حمله نظامی به یمن و حمایت از گروههای تکفیری و تروریستی در عراق و سوریه را دارند و در اقدامی بی سابقه اقدام به ربودن و زندانی کردن نخست وزیر قانونی لبنان نمودند.
اگر قبول کنیم که هدف از تاسیس شورای همکاری خلیج فارس مسائل امنیتی بود و این شورا در واقع یک سازمان امنیت راهبردی به حساب می آید ، بحران کنونی میان اعضا و تلاش سعودی ها برای بحران آفرینی با همسایه شمالی و قدرتمند این شورا یعنی ایران، یک بحران امنیت رهبردی است .
به احتمال زیاد بحران در روابط کشورهای عربی با قطر و تلاش ریاض برای تنش آفرینی در روابط با تهران تردیدهایی را درباره ادامه بسیاری از طرح های هماهنگ میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به دنبال داشته است. می توان گفت حتی کشورهایی مانند قطر، کویت و عمان در صورتی که از شورای همکاری خلیج فارس خارج نشوند، باز هم درباره ادامه فعالیت ملاحظاتی خواهند داشت و درباره طرح های منطقه ای با دقت نظر بیشتری به فعالیت در این شورا خواهند پرداخت.
به عبارت دیگر تلاش های رژیم سعودی برای اختلاف افکنی و ایجاد دشمنی به ویژه با جمهوری اسلامی نه تنها نمی توان منطقه را از بحران های کنونی برهاند، بلکه حتی موفق نخواهد شد سازمان هایی مانند شورای همکاری خلیج فارس را از پیامدهای این بحران برهاند.
حمیدرضا بانصیری