کوتاهترین نشست شورای همکاری خلیج فارس؛ توافقاتی که بدون پشتوانه اجرایی روی کاغذ آمد

در حالی که بر اساس نگاهی خوشبینانه گفته می شد نشست دیروز (سه شنبه) ریاض مقدمات حل و فصل مشکلات بین قطر و کشورهای تحریم کننده آن شامل عربستان،امارات و بحرین را فراهم خواهده کرد، اما امیر قطر از حضور در این نشست خودداری کرده و نخست وزیر را عازم نشست ریاض کرد.

به دستور "شیخ تمیم بن حمد آل ثانی" امیر قطر، "شیخ عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی" نخست وزیر و وزیر کشور قطر ریاست هیئت این کشور را در نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض برعهده داشت.

روزنامه "رای الیوم" در این باره نوشت: نگاه بدبینانه به این نشست حاکی از این است که نخست وزیر قطر با استقبال گرم سران اعضای شورای همکاری خلیج فارس روبه رو نشد و گفت و گوی او با شاه سعودی نیز بدون حضور ولیعهد صورت گرفت.

این نشست کوتاهترین و سریع ترین نشست شورای همکاری به شمار می آید و از زمان ورود هیئت های کشورهای عضو حدود دو ساعت طول کشید و حتی بیانیه پایانی نیز سی دقیقه پس از برگزاری رسمی آن قرائت شد، تا جایی که به گفته تحلیلگر بیانیه دیروز (سه شنبه)  با بیانیه سال گذشته نشست سران شورای همکاری خلیج فارس تفاوتی ندارد.

از نظر کارشناسان نگاهی دقیق تر به نشست دیروز ریاض در خصوص برخی موارد زیر سوال برانگیز است:

بیانیه پایانی نشست دیروز حاکی از لزوم تکامل روابط نظامی و امنیتی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است، اما امکان اجرایی شدن این هدف در هاله ای از ابهام قرار دارد، زیرا اعضای این شورا پیش از این از تشکیل ائتلاف ضد ایرانی ناتوان ماندند، حال آنکه قطر در پی اختلاف با عربستان و امارات برای حمایت از خود به ترکیه تکیه کرد و کویت نیز در قبال ائتلاف های نظامی به رهبری آمریکا در بین اعضای شواری همکاری خلیج فارس بیطرفی را در پیش گرفته و گفت و گو را ترجیح می دهد.

سوال دیگر اینکه تعریف کشورهای دوست و شریک در برابر تهدیدهای امنیتی و نظامی که در بیانیه پایانی نشست ریاض به آن اشاره شد، چیست. به گفته کارشناسان به عنوان مثال

کشورهای دوست قطر،  ترکیه و ایران هستند و قطر در برابر تهدیدهای نظامی و یا جنگ احتمالی از سوی کشورهای خلیج فارس علیه خود از ایران و ترکیه درخواست کمک کرد و ایران نیز "ملک سلمان" شاه سعودی را مسئول ناامنی وایجاد بی ثباتی در منطقه معرفی کرد.

با این توضیحات توسعه و تکامل روابط امنیتی و نظامی بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس چگونه امکان پذیر است.

در خصوص وحدت پولی و مالی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در سال 2025 نیز این سوالات مطرح است که چگونه چنین هدفی قابل تحقق است، در حالی که کشورهای این شورا از نظر اقتصادی با یکدیگر اختلاف دارند و قطر را تحریم کرده اند و واردات کالاهای مورد نیاز قطر از ترکیه و ایران موجب متضرر شدن بازارهای عربستان شده و ریاض نیز در واکنش به این وضعیت  اقتصاد ترکیه و بخش جهانگردی آن را هدف حملات رسانه ای قرار داد، تا جایی که آنکارا به میزان زیادی درآمدهای حاصل از  مسافران عرب کشورهای حوزه خلیج فارس را از دست داد.

نکته قابل توجه دیگر در بیانیه پایانی نشست ریاض این است که به بحران روابط با قطر اشاره نشد و فقط بر لزوم وحدت اعضای شورای همکاری اکتفا شد و امیر کویت نیز ابراز امیدواری کرد که نشست های بعدی بهتر از این باشد.

مضمون بیانیه پایانی نشست ریاض حاکی از این است که از قبل تهیه شده بود و نیم ساعت پس از اینکه ملک سلمان شاه سعودی آغاز نشست سران را اعلام کند، قرائت شد و نشست غیر علنی سران نیز فقط چارچوب نمایشی داشت.

رای الیوم نوشت: در این میان برخی رسانه های مصری با ابراز رضایت از عدم حضور امیر قطر در نشست ریاض آن را نشانه قدرت، جایگاه و تاثیرگذاری قاهره دانستند، زیرا مصر یکی از کشورهای تحریم کننده قطر است و نمی توان بدون حضور آن با قطر آشتی کرد.

عربستان، امارات، بحرین و مصر ۵ ژوئن ۲۰۱۷ (۱۵ خرداد ۹۶) با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم روابط خود با این کشور را قطع کردند و مرزهای زمینی، دریایی و هوایی را به روی دوحه بستند.

این کشورها ۱۳ شرط برای ازسرگیری روابط با قطر اعلام کردند که قطع روابط با ترکیه و جمع شدن پایگاه نظامی این کشور در خاک قطر بخشی از این شروط بود، اما دولت دوحه این شرط ها را در تضاد با حق حاکمیت خود دانسته و از تن دادن به آن خودداری کرده است.