اوضاع نابسامان ایمنی در کارگاه های ساختمانی خراسان شمالی، قابل تامل است، امنیت در حد صفر و بی تفاوتی مسوولان مربوط، قدی به ارتفاع ساختمان هایی دارد که به وسیله کارگران بالا رفته و اوج می گیرد.
همین هفته پیش بود که طرح ضربتی بازرسی از کارگاه های ساختمانی مرکز استان خراسان شمالی اجرا شد و در بازدیدی که از ۳۰ کارگاه ساختمانی بجنورد صورت گرفت، مشخص شد ۲۰ کارگاه، یعنی دو سوم آنها، ناایمن هستند و اعلام شد به احتمال زیاد، پلمب می شوند که همین نشان از نبود ایمنی در کارگاه های این استان دارد.
نبود ایمنی و یا ناچیز بودن آن، بدان معنا است که نقش ناظر ساختمان در کارگاه ها در زمینه ایمنی تقریبا صفر است و مجریان ساختمانی توجهی به ایمنی ندارند، به دیگر سخن باید گفت که در ساخت ساختمان ها، تنها چیزی که مهم نیست، ایمنی و سلامت کارگران در حین کار است.
نبود ایمنی و یا ناچیز بودن آن، بدان معنا است که نقش ناظر ساختمان در کارگاه ها در زمینه ایمنی تقریبا صفر است و مجریان ساختمانی توجهی به ایمنی ندارندایمنی کارگاه های ساختمانی یک موضوع چندوجهی است که تنها با همکاری همه دستگاه های وظیفه مدار در این صنعت قابل دستیابی است، سازمان نظام مهندسی ساختمان، شهرداری ها، راه و شهرسازی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان صنعت، معدن و تجارت، سازمان تامین اجتماعی، آموزش فنی و حرفه ای و بنیاد مسکن از جمله دستگاه های وظیفه مدار در ایمنی صنعت ساختمان هستند اما آنگونه که بازرسان می گویند، اداره کار در این زمینه تنها مانده است.
اداره کار تنها است
یک بازرس با گلایه از اینکه دستگاه های مربوط به خوبی به این بخش وارد نشده و به نوعی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی را تنها گذاشته اند، گفت: راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان از جمله نهادهایی هستند که انتظار می رود، بیش از پیش و به صورت جدی، ایمنی کارگاه های ساختمانی را رصد کنند.
محمد مهاجر اظهار داشت: بر اساس مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان، ایمنی ساختمان ها مورد تاکید قرار دارد و آییننامه حفاظت کارگاه های ساختمانی هم با هدف پیشگیری از حادثه در کارگاه های ساختمانی، تدوین شده است که مقررات این آییننامه در تمام کارگاه‌های ساختمانی لازم الاجرا است.
وی افزود: در استان هم، کارگروه ارتقای ایمنی بخش ساختمان با همکاری تمام دستگاه ها و دفتر فنی استانداری خراسان شمالی تشکیل شده است که در آینده نزدیک در قالب یک شیوه نامه شرح وظایف همه دستگاه ها مطابق قوانین تعیین خواهد شد.
این بازرس اداره کار، درباره نقش مهندسان ناظر بر جلوگیری از بروز حادثه گفت: مهندسان ناظر باید بر ایمنی کارگاه ساختمانی نظارت داشته باشند اما این مهندسان، عمدتا بر سر پروژه حضور ندارند.
مهاجر گفت: یکی از اهداف تعریف مهندس ناظر برای اجرای پروژه ها، این است که افراد اهل فن و دارای صلاحیت وارد عرصه ساخت و ساز شوند اما این مهندسان عمدتا بر سر پروژه حضور ندارند که این امر، یک ایراد است.
یکی از اهداف تعریف مهندس ناظر برای اجرای پروژه ها، این است که افراد اهل فن و دارای صلاحیت وارد عرصه ساخت و ساز شوند اما این مهندسان عمدتا بر سر پروژه حضور ندارندوی، فعالیت بدون مجوز شرکت های ارائه کننده داربست، سازه های موقت و نیز آرماتوربند را از آسیب های ایمنی در کارگاه های ساختمانی عنوان کرد و گفت: شمار شرکت های داربست و سازه های موقت که مجوز فعالیت دارند، بسیار ناچیز است که البته همین شرکت ها نیز به لحاظ ایمنی آموزش های لازم را به افراد ارائه نداده اند.
وی تصریح کرد: شرکت های اجاره دهنده ماشین آلات و تجهیزات هم ساماندهی نشده اند، هیچ نظارت و بررسی بر ماشین آلات وجود ندارد وجود نقص فنی و شناسایی ایرادهای احتمالی به هیچ عنوان جدی گرفته نمی شود و در این زمینه، اصناف باید ورود پیدا کرده و فعالیت این شرکت ها را سامان دهند.
این بازرس اداره کار گفت: یکی از عللی که کارفرمایان، ایمنی در کارگاه های ساختمانی را جدی نگرفته اند، بیمه است، سازندگان و کارفرمایان، با ۲۰ میلیون ریال، یک پروژه چند ده میلیارد ریالی را بیمه می کنند و خیالشان از جبران خسارت ها راحت است، از این رو توجه لازم را به این امر ندارند.
حوادث کارگاهی خراسان شمالی بیش از میانگین کشوری
رییس اداره بازرسی کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی گفت: براساس آمارهای ارائه شده، شمار حوادث ناشی از کار در کارگاه‌های ساختمانی استان، بیش از میانگین کشوری است، بنابراین دستگاه‌های مرتبط باید برای اقدامات پیشگیرانه، برنامه‌ریزی داشته باشند.
علی قلی پور اظهار داشت: ۵۷ درصد از حوادث ناشی از کار استان در سال ۹۸ در کارگاه های ساختمانی اتفاق افتاده و این در حالی است که در کشور ۴۶ درصد و در دنیا ۱۸ درصد از حوادث ناشی از کار در صنعت ساختمان به وقوع می پیوندد.
۵۷ درصد از حوادث ناشی از کار استان در سال ۹۸ در کارگاه های ساختمانی اتفاق افتاده این در حالی است که در کشور ۴۶ درصد و در سطح دنیا ۱۸ درصد از حوادث ناشی از کار در صنعت ساختمان به وقوع می پیوندد
وی با اشاره به اجرای طرح ضربتی بازرسی از کارگاه های ساختمانی در استان گفت: این طرح از سال ۹۶ تا کنون در دست اجرا است و ماهی یک بار اجرا می شود.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به بالا بودن شمار حوادث ناشی از کار بخش ساختمان در استان، ۳۰ درصد بازرسی های کارگاهی، به بازرسی از این کارگاه ها اختصاص یافته است.
قلی پور افزود: امسال، بیش از پنج هزار مورد بازرسی از کارگاه ها، انجام شده است که حدود هزار و ۸۰۰ مورد از این تعداد، معادل ۳۰ درصد از بازرسی ها، از کارگاه های ساختمانی بوده است.
وی اظهار داشت: عامل وقوع ۴۰ درصد از کل حوادث ناشی از کار استان در سال ۹۸، سقوط از ارتفاع بوده و این در حالی است که ۸۰ درصد از حوادث ناشی از کار کارگاه های ساختمانی استان، مربوط به سقوط از ارتفاع گزارش شده است.
رییس اداره بازرسی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی افزود: علت اصلی سقوط از پرتگاه ها و ارتفاع در کارگاه های ساختمانی، استفاده نکردن از سامانه های مناسب کار در ارتفاع و ایجاد نشدن جایگاه کار مناسب در زمان فعالیت در ارتفاع است.
وی گفت: بیشترین حوادث ناشی از کار در اثر سقوط، مربوط به آرماتوربندان است که از ابتدای امسال ۲۵ حادثه سقوط آرماتوربندان در استان گزارش شده است که در آن، سه تن جان باخته اند.
اجاره غیرمجاز ماشین‌آلات ساختمانی در خراسان شمالی
رییس اداره بازرسی کار اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی گفت: قریب به اتفاق افراد و شرکت‌های اجاره دهنده تجهیزات و ماشین‌آلات ساختمانی در استان، مجوزی برای فعالیت ندارند و این وضعیت، نظارت بر ایمنی کارگاه‌های ساختمانی را دچار مشکل کرده است.
قلی پور اظهار داشت: فعالیت غیرمجاز این شرکت ها مانند بالابرها، داربست ها، جک و قالب ها، سبب نبود نظارت بر فعالیت آنها در محیط های کاری شده و در نتیجه زمینه ساز بروز حوادث ناگوار در محیط های کاری می شود.
وی افزود: در شهر بجنورد، ۱۳۰ نفر و گروه کاری در زمینه پیاده سازی داربست و سازه های موقت، فعالیت دارند که بدون مجوز و فارغ از نظارت هیچ ارگان و نهادی کار می کنند.
وی تصریح کرد: بیشتر این افراد حتی با اصول فنی اولیه داربست بندی نیز آشنایی ندارند و داربست های ناایمنی که توسط این افراد برپا می شود، باعث بروز حوادث می شود.
بیشتر افراد فعال در حوزه ساختمان حتی با اصول اولیه داربست بندی آشنایی ندارند و داربست های ناایمنی که توسط این افراد برپا می شود باعث بروز حوادث می شود
رییس اداره بازرسی کار اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی با بیان اینکه بیشترین حوادث سقوط در کارگاه های ساختمانی، مربوط به آرماتوربندان است و دومین عامل بروز حوادث کارگاهی استان در سال ۹۸ هم درگیری با ماشین آلات و تجهیزات ناایمن بوده است.
وی افزود: خطرات مربوط به ماشین آلات ناایمن و دارای نقص فنی به عنوان خطرات وارداتی در کارگاه ها شناخته می شوند و متاسفانه به علت نبود نظارتهای کافی بر اجاره دهندگان و تامین کنندگان این تجهیزات، خطرات فراوانی را با خود به محیط های کاری وارد می کنند.
وی گفت: بر اساس آییننامه ایمنی کارگاه های ساختمانی و مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان، مهندسان ناظر مکلف شده اند تا علاوه بر نظارت های فنی بر ساخت و سازها، بر رعایت مسایل ایمنی در حین اجرا نیز نظارت کرده و ضمن ارایه راهکارهای ایمن سازی به کارفرمایان، مراتب را برای برخورد قانونی با کارفرمایان متخلف به ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کنند که انتظار می رود همکاری لازم در این زمینه از طرف ناظران انجام شود.
قلی پور اظهار داشت: در صورتی که سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان و اتاق اصناف بتوانند نسبت به ساماندهی صنوف و واحدهای اجاره دهنده تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی اقدام کرده و بر فعالیت آنها نظارت داشته باشند می توان از ورود دستگاه ها و تجهیزات ناایمن به کارگاه ها پیشگیری کرد.
رییس اداره بازرسی کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی گفت: این امر، به معنای کاهش خطرات وارده به کارگاه ها و در نتیجه ایمن سازی و کاهش حوادث ناشی از کار خواهد بود.
آرماتوربندان ساماندهی نشده اند
رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان شمالی هم در این باره گفت: سازندگان چه شخص حقوقی و چه حقیقی، مکلف هستند ایمنی را در کارگاه ساختمانی تامین کنند و برای ارتقای ایمنی، شرایط لازم را فراهم سازند.
علی اکبر رمضانی اظهار داشت: تامین و ارتقای ایمنی در کارگاه های ساختمانی، نیاز به فرهنگ سازی و آموزش دارد.
وی گفت: متاسفانه در استان، آرماتوربندها و فعالان در زمینه ایجاد داربست و سازه های موقت، سازماندهی نشده اند چرا که این افراد به عنوان شغل ثابت و حرفه ای کار نمی کنند و عمدتا پوشش بیمه ای ندارند.
رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان شمالی افزود: در این زمینه، دستگاه های متولی باید ورود پیدا کرده و برای ساماندهی این قشر اقدامات لازم انجام شود.
رغبت به ارتقای آموزش کم است
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی هم در این باره گفت: از سال ۹۵ تا کنون، ۲۳ هزار و ۲۳۵ کارگر ساختمانی و هزار و ۸۳۵ نفر آرماتوربند استان در آزمون شرکت کرده و مهارت لازم را نیز دریافت کرده اند.
محمدرضا رضایی اظهار داشت: کارگران بخش ساختمان برای دریافت مزایای بیمه اجتماعی، باید در آزمون شرکت کنند تا گواهی مهارت دریافت کنند، اما بیشتر این افراد اعلام می کنند که مهارت لازم را دارند و تنها در آزمون شرکت می کنند تا مدرک لازم برای بیمه شدن را کسب کنند.
وی افزود: گواهینامه ای که برای این افراد صادر می شود، سطح ۳ است و در آن، آموزش های مربوط به ایمنی، کم است، آموزش های ایمنی در سرفصل های آموزش دیده شده است اما بخش بسیار ناچیزی از کل سرفصل ها را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی گفت: البته یک شکل این بخش، نبود اقبال و رغبت کارگران به حضور در دوره های آموزشی برای ارتقای مهارت است.
تنها ۱۷ درصد از کارگاه های ساختمانی خراسان شمالی، مسایل ایمنی را رعایت کرده و فقط ۲۲ درصد نسبت به نصب توری و جلوگیری از سقوط اجسام بر روی رهگذران اقدام می کنند
رضایی درباره ساماندهی آرماتوربندها گفت: بیمه آرماتوربندها با همکاری تامین اجتماعی در دست اجرا است اما سهم استان در این زمینه بسیار پایین است، البته این قشر هم تمایل زیادی برای گذراندن دوره های ارتقای آموزشی مربوط به ایمنی در محل کار، ندارند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی افزود: این اداره کل آمادگی دارد تا دوره های آموزشی برای کسب و ارتقای مهارت و نیز ارتقای ایمنی را برای کارگران بخش ساختمان برگزار کند و در این زمینه، هیچ مشکلی وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: باید راهکاری باشد تا کارگران مشغول در صنعت ساخت و ساز، برای ارتقای مهارت ها، در دوره های آموزشی شرکت کرده و در سطوح ۲ و یک، آموزش های لازم را فرا بگیرند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی افزود: این روند باید برای برخورداری از مزایای بیمه اجتماعی، اجباری شود.
ایمنی در کارگاه های ساختمانی استان ناچیز است
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی خراسان شمالی نیز در این باره گفت: ایمنی در کارگاه های ساختمانی در گروه نظارت عالیه مورد توجه است و نظارت های لازم انجام می شود.
جواد عمادیان فر اظهار داشت: از ابتدای امسال تا ۲۰ بهمن ماه جاری از ۶۲۳ ساختمان در حال ساخت استان، هزار و ۴۱۳ مورد بازدید صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه تمام ساختمان هایی که وارد مرحله اجرایی می شوند باید مورد بازدید قرار گیرند، افزود: بر اساس نتایج بازرسی ها، ایمنی در کارگاه های ساختمانی استان ناچیز است و تنها ۱۷ درصد از کارگاه ها، مسایل ایمنی را رعایت کرده و فقط ۲۲ درصد نسبت به نصب توری و جلوگیری از سقوط اجسام بر روی رهگذران اقدام کرده اند.
وی اظهار داشت: امسال با تمام شهرداری های استان مکاتبه شده و بروشورهای ایمنی صادر شده است، علاوه بر آن دوره های آموزشی با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان برای مهندسان ناظر برگزار شده است.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: در زمینه رفع نواقص شناسایی شده، حدود ۱۵۰ مکاتبه با اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان انجام و رونوشتی نیز به کارفرما ارسال شده است.
عمادیان فر، نبود آمار درست از کارگاه های ساختمانی را از مشکلات پیش روی انجام بازرسی در این حوزه عنوان کرد و گفت: این امر، به ناایمن بودن کارگاه های ساختمانی دامن می زند، البته رایزنی هایی انجام شده تا مشکل برطرف شود.
نبود همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری ها در ارایه لیست کارگاه های ساختمانی در حال ساخت سبب شده تا بازرسان کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی نتوانند بر تمام کارگاه های ساختمانی نظارت کافی داشته باشند
وی تصریح کرد: نبود همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری ها در ارایه لیست کارگاه های ساختمانی در حال ساخت سبب شده تا بازرسان کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی نتوانند بر تمام کارگاه های ساختمانی نظارت کافی داشته باشند.
وی گفت: در این زمینه شهرداری ها باید اطلاعات و آمار صدور پروانه ها و سازمان نظام مهندسی ساختمان هم در زمان تایید، نقشه را ارائه دهند تا آمار کارگاه های ساختمانی قابل دسترس باشد.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: به منظور هماهنگی و همکاری دستگاه های وظیفه مدار در صنعت ساختمان، کارگروه ارتقای ایمنی بخش ساختمان با همکاری تمام دستگاه ها و دفتر فنی استانداری خراسان شمالی تشکیل شده و در آینده نزدیک در قالب یک شیوه نامه، شرح وظایف همه دستگاهها مطابق قوانین تعیین می شود.
براساس اعلام اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی، امسال پنج هزار و ۴۹۵ مورد بازدید از کارگاه های ساختمانی استان انجام و به دنبال آن پنج هزار و ۷۷ مورد ابلاغیه رفع نقص به کارفرمایان داده شده است که ۴۲ کارگاه نیز به علت برطرف نشدن نواقص اعلام شده در مهلت مقرر، به مراجع قضایی معرفی شده اند.
در ۹ ماهه امسال ۳۰ کارگاه ساختمانی ناایمن در استان پلمب شده است، این کارگاه های ساختمانی به علت بی توجهی به ابلاغیه های بازرسی کار و عدم رفع نواقص و ایرادها پلمب شده است.
در خراسان شمالی ۱۰۴ هزار و ۸۳۵ نفر کارگر بیمه شده هستند که در ۳۳ هزار و ۹۸۶ کارگاه مشغول به کار هستند.
در این استان ۷۶ هزار و ۲۵۰ نفر کارگر مشمول قانون کار هستند.