کم کم به ماه مبارک رمضان و میهمانی الهی نزدیک می‌شویم ولی ممکن است ویروس کرونا همچنان در کشور باقی مانده باشد و تا رسیدن ماه رمضان مجبور باشیم با احتیاط عمل کرده و در خانه بمانیم.
بنابراین، شاید بهتر باشد بهره برداری از فرصت خانه نشینی و قرنطینه را غنیمت شمرده و با دعاهای امام سجاد (ع) مقدمات حضور در ضیافت الهی را فراهم کنیم. از دعاهای چهل و دوم تا چهل پنجم صحیفه سجادیه می توان توشه ای برداشت تا هنگام ورود به ماه مبارک طعم بندگی را بهتر بچشیم و در زمان تلاوت قرآن با حضور قلبی بیشتر کلام الهی را بنوشیم.
دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه دعای ختم قرآن امام سجاد (ع) است ولی ما می خواهیم قبل از تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان از دعای سیدالساجدین توشه برچینیم تا شاید در میهمانی ماه رمضان بهره بیشتری نصیبمان شود.
صحیفه سجادیه پس از قرآن و نهج البلاغه به عنوان مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به نام‌های خواهر قرآن و انجیل اهل بیت مشهور است. امام سجاد (ع) بسیاری از معارف دینی مانند خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، گرامی داشت اعیاد، مسائل اجتماعی و اقتصادی و اشارات تاریخی را به زبان دعا مطرح کردند. سیدالساجدین در دعاهای خود به نعمت‌های مختلف خدا اشاره کرده و درباره فضایل و رذایل اخلاقی، آداب دعا، تلاوت قرآن، ذکر، نماز و عبادت نکات فراوانی را بیان کرده اند و دعای بیستم صحیفه سجادیه به نام مکارم الاخلاق یکی از معروف‌ترین دعاهای آن حضرت است.
امام خمینی (ره) در وصیت‌نامه سیاسی الهی خود از صحیفه سجادیه به عنوان نمونه کامل قرآن صاعد یاد کرده و افزودند: صحیفه سجادیه از بزرگترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور اللَّه نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می آموزد. امام سجاد (ع) دعای چهل سوم را نیز هنگام رویت هلال ماه رمضان نجوا می کردند و دعاهای چهل و چهارم و چهل و پنجم را هنگام ورود و وداع با این ماه می خواندند.
آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی استاد حوزه در کتاب چهارجلدی شهود و شناخت به ترجمه و شرح صحیفه سجادیه پرداخته است.
امام سجاد (ع) هنگام ختم قرآن در دعای چهل و دوم اینگونه دعا کردند: خدایا! تو مرا یاری کردی که قرآن را ختم کنم؛ همان نوری که تو فرو فرستاده ای و بر هر کتابی که نازل فرموده ای، برتری دارد و بر هر حدیثی که نقل فرموده ای تفوق داده‌ای.
ممدوحی نوشت: امام سجاد (ع) در این دعا فضایل قرآن کریم را به مبسوط تشریح کرده و به آثار وجودی قرآن در مراتب وجود انسان در دنیا و آخرت به ویژه در سیر به مراتب قرب حضرت حق پرداخته و بدین ترتیب قرائت تاثیرگذار در عمل، اخلاق و ذات انسان را با تمام ویژگی ها تبیین فرموده است.
وی افزود: سید الساجدین یکی از فضایل قرآن را نور معرفی می کند که این ویژگی به طور مکرر در قرآن ذکر شده است. مثلا در آیات ۱۵ و ۱۷۴ سوره مائده می فرماید «و نور روشنگر به سوی شما فرستادیم» و «نوری از سوی خدا به سوی شما فرود آمد» از این دسته آیات برمی اید نور فقط همان چیزی نیست که با دیدگان می توان ادراک کرد. بلکه تمام آنچه به وسیله آن هر نوع تاریکی مانند جهل، فقر، گمراهی و سرگردانی زدوده می شود، نور است.
این استاد اخلاق اضافه کرد: به دیگر سخن آنچه راهگشا بوده و شیوه انتخاب را به ما معرفی می کند و آدمی در کنار آن، فطرت خود را بازیافته و بدون هیچ گونه ابهام و تردید به راه روشن رهنمون می گردد و آینده خالی از دغدغه خود را می یابد، نوری است که دیدگان قلب را روشن می کند. زیرا انسان گذشته از دو چشمی که در سر دارد، دو چشم در دل دارد که باید آنها نیز بینا و روشن شود. یعنی همانطور که دیدگان ظاهری ما بدون نور حسی، توان دیدن ندارد، چشم دل ما نیز بدون روشنایی علم و ایمان فروغی ندارد و کور است.
وی ادامه داد: این مضمون در آیات متعدد قرآن مورد اشاره قرار گرفته است. مثلا در آیه ۱۷۹ سوره اعراف می فرماید لهم قلوب لایفقهون بها یعنی آنان دل دارند ولی از آن استفاده نکرده و در نمی یابند یا در آیه ۴۶ سوره حج می فرماید «درحقیقت، چشم ها کور نیستند ولی دل هایی که در سینه هاست، کور است» و در آیه ۲۴ سوره محمد اینگونه می فرماید افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها یعنی آیا به آیات قرآن نمی اندیشند یا بر دل هایشان قفل هایی نهاده شده است؟
از این آیات معلوم می شود قلب آنگاه از کوی نجات می یابد که انسان در قرآن تدبر کند. زیرا قرآن نور هدایتگری است که ظلمت ابهام و دو دلی را از دیدگان می زداید. همچنین از مضمون این فراز به دست می آید که باید بر ختم شریف قرآن همت ورزید. زیرا حضرت سجاد (ع) شکرگزاری می کند که قرآن را ختم فرموده است و تلاوت قرآن در احادیث بسیار مورد تاکید قرار گرفته است.
وی افزود: از این رو در حدیث آمده است «خانه هایتان را با تلاوت قرآن روشن کنید». تلاوت قرآن زنگارهای زندگی را از بین می برد و به حالت شفاف درمی آورد ولی باید دانست این نور، آنگاه روشن تر و دورنماتر است که تلاوت هماهنگ با فهم باشد و راستی بفهمیم این کتاب نور است. یعنی تیرگی های جان خود را با آن مداوا کنیم و بدانیم که قرآن حاکم و بر همه کتاب های آسمانی دیگر غالب می باشد؛ چه رسد به کتاب هایی که توسط انسان ها نگاشته شده است.
این استاد حوزه اضافه کرد: انسان این واقعیت را آنگاه لمس می کند که آیات قرآن بر دل او بنشیند و جان و قلب او را نورانی کرده و در سر دوراهی ها به او کمک کند که به طور دقیق تشخیص دهد راه درست کدام است و خالی از تعجب نیست که ما با بودن کتاب هدایت، راه کج را برمی گزینیم.
بی‌تفاوتی در برابر قرآن، بدترین خودکشی است
ممدوحی نوشت: شاید بتوان گفت بی تفاوتی در برابر قرآن، نوعی خودکشی بلکه بدترین گونه انتحار است. زیرا زندگی جاوید را از دست داده و در چاه عمیق گمراهی فرورفتن، به ناامیدی می انجامد.
وی به این بیت از دیوان سعدی استناد کرد که «چندین چراغ دارد و بی‌راهه می‌رود؛ بگذار تا بیفتد و ببیند سزای خویش» و افزود: بنابر این باید سعی کنیم با قرآن کریم محشور باشیم. اولین اثر غفلت از دستورهای قرآن در نخستین لحظه های ورود به عالم برزخ و اولین شب ورود به قبر است که درباره قرآن سوال می شود و جهل به قرآن، فرایندی جز ناتوانی و شرمندگی نخواهد داشت. گذشته از آن که همین شرمندگی خاتمه نیافته، انسان به خذلان دوری از خدا و سقوط در درکات جهنم گرفتار می شود.