امسال درحالی به ماه مبارک رمضان و میهمانی الهی وارد می‌شویم که ویروس کرونا همچنان مردم را خانه‌نشین کرده؛ با وجود سختی‌های ناشی از قرنطینه و طرح‌های مرتبط آن می‌توان با استفاده از فرصت قرنطینه، مقدمات ورود به ضیافت الهی را با دعاهای امام سجاد (ع) فراهم کنیم. سیدالساجدین در دعای چهل و دوم، پس از ختم قرآن به راز و نیاز به درگاه الهی پرداختند که فرازهایی از این دعا را به منظور بهره برداری بیشتر هنگام تلاوت آیات الهی در ماه مبارک ذکر کردیم.
اینک بخش‌هایی از دعای چهل و پنجم صحیفه را مرور می کنیم؛ دعایی که امام سجاد (ع) در وداع از ماه رمضان زمزمه کردند ولی به سفارش برخی بزرگان این دعا را قبل از پایان یافتن این ماه الهی با گوش جان می شنویم تا قدر این ماه را بیش از پیش دریابیم و طعم بندگی را بهتر بچشیم و در زمان تلاوت قرآن با حضور قلبی بیشتر کلام الهی را بنوشیم.
صحیفه سجادیه پس از قرآن و نهج البلاغه به عنوان مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به نام‌های خواهر قرآن و انجیل اهل بیت مشهور است. امام سجاد (ع) بسیاری از معارف دینی مانند خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)، گرامی داشت اعیاد، مسائل اجتماعی و اقتصادی و اشارات تاریخی را به زبان دعا مطرح کردند.
سیدالساجدین در دعاهای خود به نعمت‌های مختلف خدا اشاره کرده و درباره فضایل و رذایل اخلاقی، آداب دعا، تلاوت قرآن، ذکر، نماز و عبادت نکات فراوانی را بیان کرده اند و دعای بیستم صحیفه سجادیه به نام مکارم الاخلاق یکی از معروف‌ترین دعاهای آن حضرت است.
امام خمینی (ره) در وصیت نامه سیاسی الهی خود از صحیفه سجادیه به عنوان نمونه کامل قرآن صاعد یاد کرده و افزودند: صحیفه سجادیه از بزرگترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور اللَّه نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می آموزد.
آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی استاد حوزه در کتاب چهارجلدی شهود و شناخت به ترجمه و شرح صحیفه سجادیه پرداخته است و آیت الله عبدالله جوادی آملی مفسر قرآن کریم در مقدمه این کتاب از ممدوحی به صاحب علم صائب و عمل صالح یاد کرده است.
امام سجاد (ع) هنگام وداع با ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند «درود بر تو ای ماهی که بهترین یاری هستی که شیطان را دوری کردی و بهترین رفیقی که راه های نیکوکاری را آسان ساختی. راستی چه مقدار گناهکاران که به واسطه تو از آتش جهنم رها شدند و چه خوش بخت است آن که دانست حرمت حریم تو چقدر است و آن را نگاه داشت.»
ممدوحی نوشت: شیطان از بزرگترین دشمنان قسم خورده انسان هاست که هرگز در کار خود تردید نمی کند، بلکه از هر لحظه استفاده کرده و قاطعانه دست به کار می شود. از این رو انسان باید با ابزار و اسلحه متناسب به جنگ او برود. زیرا در هر نزاع و کشمکش باید دشمن را شناخت و راه های نفوذی او را جهت یابی کرد و آنگاه متناسب با او خود را آماده کرد و به نبرد با او پرداخت و بدون این مقدمات، توان منازعه با دشمن بی معناست.
مثلا هرگز با شمشیر نمی توان به جنگ کسی شتافت که از چند کیلومتری تیر پرتاب می کند و با تفنگ نمی توان با کسی جنگید که هوا و دریا را در تسخیر خود دارد. بنابراین برای مقابله با شیطان، این دشمن خطرناک انسان، که از راه های مختلف مانند شهوت، شکم، غضب، چشم، گوش و سایر جوارح، وجود انسان را محاصره می کند، انسان باید چشم و گوش و جوارح خود را با روزه حفظ کند و هرگز راهی برای نفوذ شیطان باز نگذارد تا این دشمن مکار راه نفوذ را بر خود بسته دیده و مایوسانه دست از مکر و حیله بردارد.
این استاد اخلاق اضافه کرد: از ویژگی های ذاتی شیطان این است که وقتی مورد توجه قرار نگیرد، از حمله به سوی رقیب دست برمی دارد و با ناامیدی تمام ناکام عقب می نشیند ولی آنجا که راه را هموار و کوچکترین روزنه و نقطه نفوذ را یافت، کمترین فرصت را از دست نمی دهد.
وی افزود: شیطان در شناسایی رقیب، سخت استاد بوده و راه های نفوذ بر نقطه های ضعف را به خوبی تشخیص می دهد و عمده ترین مرکز نفوذ او، دایره طبیعت مادی انسان به ویژه خواسته های حیوانی انسان است که از آن به عنوان ساده ترین ابزار برای غلبه بر حریف بهره می گیرد. در مقابل، روزه بهترین سپر امن بوده و مجاری نفوذ آن خبیث را مسدود می کند و انسان را در مقابل توطئه ها و تمهیدات آن دشمن غدار مصون داشته و دایره ایمنی برای او ایجاد می کند. از این رو امام سجاد (ع) در این فراز، ماه رمضان را به عنوان بهترین یاور برای غلبه بر شیطان معرفی کرده است.