بازی‌های بومی خانگی که فراموش می‌شود

شیوع و گسترش  ویروس کرونا این روزها بیشتر کشورهای دنیا از جمله ایران را درگیر خود کرده است و این بیماری نگرانی‌های زیادی را با خود به همراه آورد، که افراد به ناگزیر خود را در خانه‌ها قرنطینه کردند چرا که در خانه ماندن راهکار کاهش خطر ابتلا به این بیماری است، اما نباید فراموش کرد ماندن در خانه آن هم برای مدت نامعلوم و  طولانی خودش نیز مشکلاتی را با خود دارد که نمی‌توان از تبعات آن به آسانی گذشت.

در روزهای شیوع کرونا و تاکید بر در خانه ماند،حضور در کنار اعضا خانواده می‌تواند در برخی از ساعات روز نیز بازی‌های بومی محلی خانگی که در دست فراموشی است، را زنده کند.

بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری بخشی از فرهنگ مردم است، که هم روحیه فرد را در مقابل این بیماری تقویت می‌کند و هم فضای شادی را در خانواده فراهم خواهد کرد.

نگاهی به بازی های بومی و محلی خانگی

برخی از بازی های بومی و محلی را در خانه می توان به راحتی انجام داد و حتی بین دو یا سه نفر از اعضا خانواده قابل بازی است.

بازی آزادی
در این نوع بازی بومی و محلی ، دو نفر استاد انتخاب می‌شوند و یارگیری می‌کنند، یک دسته باید گرگ شوند و بازی با حمله دسته  گرگ‌ها آغاز می‌شود، آنها باید سعی کنند افراد دسته مقابل را بگیرند. هرگاه یکی از افراد دسته اسیر شد، سایرین باید به کمک او بشتابند و او را آزاد کنند،برای این کار کافی است یکی از افراد دسته برّه‌ها، دست خود را به یکی از افراد دسته گرگ‌ها بزند، آن وقت شخص گرفتار شده آزاد می‌شود.

بازی استاد مرا زد

در این نوع بازی کاغذ را به قطعه‌های کوچک می‌بُرند و برای هر بازیکن یکی از تکه‌های کاغذ را در نظر می‌گیرند، فقط روی یکی از آنها می‌نویسند “اوستا” و باقی کاغذها سفید می‌ماند.

کاغذها را درهم می‌کنند و هرکس یکی از آنها را برمی‌دارد، هیچ‌کس نمی‌داند چه کسی استاد شده است و هرکس فکر می‌کند دیگری استاد شده است، استاد اصلی نباید بگذارد کسی متوجه شود.

بازی سکوت و بی‌حرفی
در این بازی یک نفر استاد می‌شود،ما بقی بازیکنان ساکت می‌نشینند و استاد بازی را شروع می‌کند، در مدتی که بازی جریان دارد، هیچ‌کس حق حرف‌زدن یا خندیدن را ندارد.

کسانی که نتوانند این قانون را رعایت کنند، تنبیه خواهند شد به طور مثال کنار دیوار به صورتی‌که یک پا یا یک دست خود را بالا نگه‌ داشته‌اند، می‌ایستند.

روال بازی به این ترتیب است که استاد کاری را انجام می‌دهد و باقی هم باید عین کار او را تکرار کنند، کسانی که بخندند یا نتوانند بازی را تکرار کنند، می‌سوزند و در آخر استاد و یکی از بازیکنان باقی می‌مانند و هرکدام سعی می‌کند دیگری را شکست بدهد، در آخر یک نفر برنده می‌شود.

بازی‌های بومی و محلی میراث ناملموس 

یک استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر ادبیات فولکور ،درباره بازی‌های محلی و بومی به خبرنگار ایرنا می‌گوید: این بازی‌ها بخشی از میراث ناملموس چهارمحال و بختیاری است که در گذشته‌ای نچندان دور نقش مهمی در سلامت جسم و روان مردم منطقه ایفا می‌کرد.

عباس قنبری عدیوی افزود: این بازی‌ها که نشان دهنده‌بخشی از هویت فرهنگی، اجتماعی اقوام منطقه است، در گذر زمان و با توجه به شرایط محیطی، اجتماعی، اقتصادی شکل گرفته‌اند، که متاسفانه با گذر زمان تا حدودی بدست فراموشی سپرده شدند.

به گفته وی،متاسفانه برخی از افراد جامعه، بازی را فقط نوعی سرگرمی و تفریح کودکانه می‌دانند و هیچ رویکرد تربیتی برای آن قائل نیستند.

وی گفت: در واقع این‌ طور نیست در بازی‌های محلی و بومی، اهداف تربیتی فراوانی نهفته است، بازی یک سرگرمی کودکانه نیست چرا که در عین سادگی، ارزانی و جدی نبودن، مفاهیم و مضامین دقیقی بهمراه دارد.

رییس بنیاد ایرانشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: بازی‌ها می‌توانند خود به نوعی آموزش پیشرفته و مدرن به حساب آیند، که کارکردهای اجتماعی فراوانی دارد.

این نویسنده، در ادامه به رویکردهای مثبت بازی‌های محلی اشاره کرد و ادامه داد: نقش بازی در تقویت اعتماد به نفس، افزایش خلاقیت، آموزش علوم پایه، تقویت قوای حسی و جسمی، تخلیه انرژی، مقابله با اضطراب، تقویت مهارت‌های کلامی و ذهنی، تقویت حس تعادل، ایجاد حس نوع دوستی و تعامل با دیگران، افزایش سلامت روان و جسم انکارناپذیر است.

قنبری اضافه کرد: دختر بچه‌ها با بازی " لی لی " در کنار سرگرمی و تفریح و بازی، آموزش ریاضی و اعداد را یاد می‌گیرند، افراد با انجام این بازی‌ها برای پذیرش آموزش‌ها و  مسوولیت آماده و به صورت ناخودآگاه در آن کار ورزیده می‌شوند و فرصت امتحان کردن بخشی از زندگی را می‌یابد.
قنبری می‌گوید: جذابیت بازی‌های محلی از بازی‌های رایانه‌ای بیشتر است،اما متاسفانه کودکان امروزی هیچ آشنایی با بازی‌های محلی و بومی منطقه خود ندارند و به همین علت است که خود را با بازی‌های رایانه‌ای و بازی‌های موجود در تلفن همراه مشغول می‌کنند.

به گفته وی، با شناخت بازی‌های بومی و سنتی که علاوه بر بار فرهنگی ،از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردارند،نه تنها می‌توان تاریخ منطقه را به شکلی پویا و عمیق به نسل‌های آینده منتقل کرد، بلکه از آن به عنوان بهانه‌ای برای گریز از عواقب اعتیاد به اینترنت و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی می‌توان استفاده کرد، به خصوص آنکه در بسیاری از این بازی‌ها، قوانین ساده و اولیه‌ای از شکل بهینه اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین می‌شود تا افراد را به مهارت‌های لازم برای روبرویی با موقعیت‌های دشوار زندگی مجهز کند.

رییس هیات ورزش بازی‌های بومی محلی چهارمحال و بختیاری نیز در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: بازی‌های بومی و محلی سرشار از آداب، رسوم و خرده فرهنگ‌هایی است که بیانگر فرهنگ غنی و اصیل مردمان هر دیار است.

فخرالدین اسدی ادامه داد: بازی های محلی  برگرفته از شیوه زندگی مردمان بود و براساس شرایط و معیشت شکل متفاوتی به خود گرفته‌اند، ولی بسیاری از بازی های کنونی با زندگی‌ها ارتباط و سازگاری ندارند، ابزار بازی های محلی به سادگی در دسترس است و افراد می توانند از وسایل موجود پیرامون خود برای این منظور استفاده کنند.
رییس هیات بازی‌های بومی محلی استان می‌گوید:هنوز برخی بازی‌های بومی محلی در شهرستان‌های استان و روستاها رواج دارد، ولی در مجموع رواج و رونق گذشته را ندارند و مسائل و مشکل‌های معیشتی و اقتصادی باعث شده مجال کافی برای انجام بازی های سنتی وجود نداشته باشد.

به گزارش ایرنا، ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.