با شیوع ویروس کرونا در سراسر کشور و هشدارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای جلوگیری از انتشار این ویروس، مدتی است که کتابخانه‌های عمومی هرمزگان نیز مانند سایر کتابخانه‌های سراسر کشور تعطیل شده است.
در این روزهایی که تنها خانه‌نشینی به قطع زنجیره انتقال این ویروس کمک می‌کند، این بار تکنولوژی و فضای مجازی است که به کمک کتابداران آمده تا کتاب‌خوان‌های فعال، روزهای کسالت‌بار را با دلتنگی کمتری سر کنند.
فعالیت تعدادی از کتابداران در فضای مجازی که حکایت از دلتنگی کتابداران و اعضای کتابخانه‌ها دارد با استفاده از ارتباطات مجازی امید و انگیزه‌ای است مضاعف تا این روزهای سخت را تاب بیاورند.
"شیوع کرونا و تعطیلی کتابخانه، عادت هر روز بسیاری از اهالی روستا، یعنی سرزدن به کتابخانه را تغییر داد، محیط روستا کوچک است و همه، همدیگر را می شناسیم؛ در این روزها چندباری که برای خرید از خانه خارج شدم، اهالی پیگیر زمان بازگشایی کتابخانه بودند و در ارتباطاتی که به مدد فضای مجازی با اعضا داشته‌ام، خیلی‌ها می‌گفتند که ای کاش در این شرایط حداقل کتابخانه باز بود".
اینها حرف دل مسوول کتابخانه عمومی فرهیختگان روستای ایسین بندرعباس است که از محبوبیت کتابخانه در بین اهالی روستا به خوبی آگاه بوده و در روزهای تعطیلی تنها کتابخانه روستا، به کمک فضای مجازی خدمات کتابخانه را فراتر از فضای فیزیکی، به خانه اهالی برده است.
زهرا پورحسن در گفت‌وگو با ایرنا افزود: این روزها سبک زندگی همه ما تغییر کرده اما بعضی کارها را می‌شود به شیوه‌ای نو ادامه داد؛ ارائه خدمات کتابخانه‌ای و رفع نیاز اطلاعاتی اعضا نیز یکی از این کارهاست.
وی ادامه داد: کتابخانه فرهیختگان تنها کانون فرهنگی روستای ایسین و محل مراجعه تمامی مردم روستا، به ویژه کودکان، نوجوانان و زنان خانه‌دار است.
این کتابدار فعال ایسین افزود: «پنج شنبه های خلاق» یکی از برنامه های پرطرفدار کتابخانه ما بود؛ حالا در روزهای تعطیلی کتابخانه با جستجوی ویدیوهای آموزش ساخت کاردستی و ارسال آن برای اعضای کتابخانه، این کلاس کماکان برقرار است.
پورحسن عنوان کرد: استقبال اعضا از این برنامه‌ها به صورت مجازی بینظیر است و دیدن عکس‌هایی از کاردستی‌هایی که می‌سازند، انگیزه مرا برای طراحی برنامه‌هایی جذاب‌تر افزایش می‌دهد.
وی از دیگر کارهای این روزهای خود، پاسخ به نیاز متقاضیان رمان کتابخانه‌اش است که بیشتر البته خانم‌های خانه‌دار روستا طرفدار آن هستند و افزود: کتاب‌های معروف و خواندنی را معرفی می‌کنم و نسخه الکترونیک و رایگان آنها را در اینترنت جستجو و در اختیارشان قرار می‌دهم.
مسوول کتابخانه عمومی فرهیختگان روستای ایسین بندرعباس اضافه کرد: خیلی‌ها که میانه خوبی با کتاب الکترونیک و مطالعه از طریق گوشی تلفن همراه نداشتند، این روزها نگاهشان تغییر کرده و به خوبی با آن ارتباط برقرار کرده‌اند.
پورحسن که این روزها تمرکز خود را بیشتر بر روی منابع دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی گذاشته، عنوان کرد: در نظر دارم منابع را در قالب فایل ویدیویی و صوتی تهیه کنم چراکه گمان می‌کنم شنیدن بخش‌هایی جذاب از کتاب و یا دانستن خلاصه‌ای از آن کتابخوانان روستای ما را به خواندن کتاب، مشتاق‌تر خواهد کرد.
این کتابدار فعال ایسین خطاب به مردم و به ویژه اعضای کتابخانه عمومی فرهیختگان روستای ایسین، گفت: باید توصیه‌های ایمنی را برای حفظ سلامتی‌مان جدی بگیریم؛ ماندن در خانه شاید سخت و یا خارج از حوصله ما باشد اما می‌توانیم تهدید کرونا را به یک فرصت تبدیل کرده زیرا کتاب، بهترین ابزار در این مسیر است.
ترغیب در جشنواره کتابخوانی رضوی در روزهای کرونایی
مسوول کتابخانه عمومی آل‌طاها بیکاه شهرستان رودان نیز که از همان روزهای ابتدایی کرونایی با "کتاب" در صف مبارزه با این ویروس قرار گرفته، در راستای استفاده از فرصت پیش‌آمده و همچنین برنامه‌ریزی برای مردمی که خانه‌نشین شده‌اند، دست به ابتکاری جالب زد.
او با راه‌اندازی گروه‌های مجازی در بیشتر روستاهای بخش بیکاه برای اعضای کتابخانه خود، توانست کتاب‌خوان‌های بیشتری را جذب کند زیرا معتقد است: قدم و خیز کتابداران در راستای اهداف کتابخوانی می‌تواند فردا و آینده را روشن‌تر از امروز کند.
مهدی داوری در گفت‌وگو با ایرنا اظهارداشت: در گروه‌های مجازی خود انواع برنامه‌های فرهنگی مانند "مسابقه‌های نقاشی"، "دل‌نوشته در ایام قرنطینه"، "پویش معرفی کتاب"، "هر خانه یک کتابخانه" و "نکات بهداشتی" برگزار کردم.
به گفته وی، نکته جالب و زیبای فضاهای مجازی این بود که ما می‌توانستیم در کمترین زمان با افراد زیادی ارتباط گرفته و آنها را برای شرکت در دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی نیز ترغیب کنیم.
این کتابدار رودانی افزود: در ایام بیماری کرونا فضای مجازی بهترین ابزار برای جشنواره رضوی و برنامه های فرهنگی است اما به دلیل توان مالی ضعیف برخی افراد از داشتن گوشی هوشمند محروم هستند به همین دلیل با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، بروشورهای معرفی جشنواره کتابخوانی و شیوه شرکت در این مسابقه را بین آنان توزیع و منابع مسابقه به آنها معرفی شد.
داوری گفت: ما کتابداران به عنوان شخصیت‌های فرهنگی باید در شرایط مختلف، آماده خدمت‌رسانی به مردم باشیم؛چراکه غفلت ما در اندک زمانی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد.
وی در خصوص طرح «هر خانه یک کتابخانه» نیز توضیح داد که اعضای کتابخانه عضو گروه‌های کتابخوانی، کتاب‌های خوانده شده خود را با دوستان‌شان به اشتراک می‌گذارند.
شاداب‌سازی فضای بیرونی در روزهای کرونایی
مسوول کتابخانه عمومی آل‌طاها بیکاه افزود: با استقبال اعضا و مردم از این طرح، فایل‌های صوتی و نسخه الکترونیکی کتاب‌های معرفی شده در گروه‌های مختلف به اشتراک گذاشته می‌شود تا علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی بتوانند از آن استفاده کنند.
داوری از دیگر فعالیت‌های روزهای کرونایی به شاداب‌سازی فضای بیرونی، تجهیزات و تعمیرات کتابخانه عمومی آل‌طاها بیکاه اشاره کرد و بیان داشت: قرنطینه فرصت خوبی بود تا بتوانیم حال و هوایی متفاوت به کتابخانه بدهم تا اعضا با ورود به کتابخانه از فضای زیبای آن لذت ببرند.
وی در این باره گفت: اجرای طرح "چهار فصل" بر دیوار ورودی کتابخانه، تجهیز و تعمیرات کتابخانه شامل تعویض ایزوگام و رنگ آمیزی سالن مطالعه و میزهای مطالعه از جمله کارهایی بود که در روزهای قرنطینه انجام شد.
این کتابدار فعال رودانی علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی در فعالیت‌های بهداشتی روزهای کرونایی نیز فعال بوده و به عنوان روابط عمومی کارگاه تولید ماسک، دستکش و گان پزشکی بانوان کتاب‌خوان شهر بیکاه از خدمت به مردم غافل نبوده است.
به گفته داوری، اعضای کتابخانه عمومی آل طاها بیکاه و کتابخوانان شهرستان رودان به صورت خودجوش برای سهیم شدن در این کارگاه نام نویسی کردند و در دو شیفت صبح و عصر با انگیزه بالا مشغول به فعالیت هستند.
داوری ادامه داد: اعضای کتابخانه عمومی آل طاها بیکاه و کتابخوانان شهرستان به صورت خودجوش برای سهیم شدن در این کار نیکو نام‌نویسی کردند و در دو شیفت صبح و عصر به تهیه ماسک و دستکش مشغول هستند.
«هر خانه، یک‌کتابخانه» پویشی برای کتاب‌خوان‌های روزهای کرونایی
مسوول کتابخانه عمومی اندیشه قشم نیز از دیگر فعالان حوزه کتابخوانی روزهای کرونایی بوده که از این فرصت برای تعامل با مدارس بهره‌گرفته است.
فرزانه خدابخشی در گفت‌وگو با ایرنا بیان داشت: بیماری کرونا و تعطیلی کتابخانه‌ها مانع از ادامه فعالیت این کتابخانه نشده بلکه از فرصت درخانه ماندن از ظرفیت فضای مجازی برای ترغیب دانش‌آموزان، معلمان، گروه‌های کلاسی و مراکز فرهنگی به شرکت در دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی ارتباط خوبی با معلمان و مدیران مدارس این شهر برقرار کردیم.
وی ادامه داد: در راستای اجرای مطلوب پویش «هر خانه، یک‌کتابخانه» در فضای مجازی از اعضای فعال کتابخانه خواسته شد که کتاب‌های خوانده شده خود را از طریق یک ویدئو چند دقیقه‌ای با اعضای دیگر به اشتراک بگذارند که خوشبختانه با استقبال بسیار خوبی از سوی اعضای کتابخانه مواجه شدیم که نشانه علاقه‌مندی اعضا به کتاب است.
این کتابدار افزود: مسابقه نقاشی«کرونا را شکست می دهیم» نیز از طریق تبلیغ در فضای مجازی و ارتباط با معلمان و گروه‌های کلاسی، اعضا را از شرایط و جزییات مسابقه مطلع کردیم که حدود صدها نقاشی از سمت گروه‌های کلاسی مدارس به دست ما رسید که برترین‌ها در صفحه مجازی کتابخانه با دیگر اعضا به اشتراک گذاشته شد.
خدابخشی گفت: با شروع دهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی نیز به رغم تعطیلی مدرسه‌ها و مراکز فرهنگی، امکان مشارکت در بخش‌های مختلف جشنواره در فضای مجازی فراهم شد که خوشبختانه با استقبال زیاد گروه‌های مختلف سنی در حال انجام است.
لذت شیرین کتابخوانی را به دیگران هدیه می‌کنیم
مسوول فعال کتابخانه عمومی خلیج فارس قشم نیز معتقد است: اگرچه مراکز آموزشی و فرهنگی تعطیل هستند اما ما از این فرصت پیش‌آمده، بازهم لذت شیرین کتابخوانی را به دیگران هدیه می‌کنیم.
مهرانه امیری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: فرهنگ مانند اکسیژن است و افراد در هر شرایطی به آن نیاز دارند و امسال نیز با توجه به شیوع کرونا، اطلاع‌رسانی و برگزاری دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی، فعالیت‌های خاصی را می‌طلبد و باید به گونه‌ای عمل کنیم که از ظرفیت فضای مجازی بیشترین بهره را ببریم.
وی ادامه داد: از طریق شبکه‌های مجازی مختلف، گروه‌های مختلفی را ایجاد کرده و اعضای کتابخانه عمومی خلیج فارس، کتابخوانان قشم را ترغیب به شرکت در این مسابقه بزرگ می‌کنیم.
این کتابدار در قشم گفت: از حسینیه علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)، موسسه علوم قرآنی فاطمه الزهرا و رادیو نوجوان درخواست کردیم در معرفی جشنواره رضوی به ما کمک کرده و سهمی در شناساندن این جشنواره ارزشمند به مردم و ترویج فرهنگ کتابخوانی داشته باشند.
امیری از برنامه‌های جالبی که هرساله کودکان و نوجوانان آن را به صورت حضوری انجام می‌دادند به شعرخوانی و قصه‌گویی به مناسبت روز ملی خلیج فارس اشاره کرد که امسال این کار در فضای مجازی انجام شد، زیرا اعتقاد داریم روز ملی خلیج فارس، روزی است که باید در ذهن کودکان ایران زمین پررنگ نگه داشته شود.
وی برگزاری دوره مجازی آموزش خواندن نماز به مناسبت ماه مبارک رمضان و معرفی نرم افزار طاقچه به اعضای کتاب‌خوان از دیگر فعالیت‌های انجام شده در این روزهای کرونایی از سوی کتابداران کتابخانه عمومی خلیج فارس قشم به صورت مجازی با محوریت کتاب و کتابخوانی عنوان کرد.
استان هرمزگان دارای ۱۰۷ کتابدار شامل ۸۱ زن و ۲۶ مرد در ۷۶ کتابخانه است.
این استان همچنین دارای ۶۱ کتابخانه نهادی و ۱۵ کتابخانه مشارکتی است که از این تعداد ۵۰ باب در شهر و ۲۶ باب در روستا هستند.