کودکان و نوجوانان به متن‌هایی نیاز دارند که پاسخگوی نیازها و دوره رشد آنان باشد و ۱۸ تیرماه که به مناسبت درگذشت «مهدی آذریزدی» در تقویم به عنوان روز «ملی ادبیات کودک و نوجوان» شده است، بهانه‌ای برای بررسی ادبیات کودکانه و نیازهای این قشر به شمار می‌رود.
پاسخگویی به نیازهای عاطفی، اجتماعی و مذهبی کودکان و همچنین نیازهایی چون ارضای حس کنجکاوی، ارتباط با طبیعت، شناخت استعدادها و توانایی‌ها و حل مشکلات روحی کودکان با استفاده از ادبیات را تحت عنوان کتاب درمانی می‌شناسیم اما ادبیات این کتاب‌ها نیز باید به اندازه کافی برای این قشر لذتبخش باشد.
ادبیات باید لذت ادبی را به کودک بچشاند
مصطفی رحماندوست معتقد است که «ادبیات کودکان هم لذت ادبی را به کودکان می‌چشاند و هم پلی بین آنان و متون کلاسیک محسوب می‌شود؛ یعنی اگر واقعا شعر کودک شعر باشد، می‌تواند پلی به شاهنامه، گلستان، بوستان، مثنوی مولوی و حافظ بزند.
شاعر، نویسنده و مترجم ادبیات کودک می‌گوید: مشکل ما در حیطه ادبیات کودکان این است که ادبیات بازاری زیاد تولید و به عنوان ادبیات کودکان وارد بازار می شود.
ادبیات کودک و نوجوان با گذشته قابل مقایسه نیست
کارشناس ادبیات کودکان و نوجوانان می‌گوید: ادبیات کودک و نوجوان اگرچه فراز و فرودهای بسیاری را طی کرده اما قابل مقایسه با دوران قبل از انقلاب نیست.
به گفته «حمید گروگان» امروزه در شهرستان‌ها و روستاها و حتی شهرهای کوچک شاهد وجود کتابخانه‌های دولتی و خصوصی هستیم که کودکان و نوجوانان و بزرگسالان از این اماکن بهره می‌گیرند.
وی بیان کرد: در دوران قبل از انقلاب ادبیات کودک محدود به چند مجله و کتاب بود اما در دوران پس از انقلاب آمار نشریات و کتاب‌های کودک و نوجوان رو به افزایش گذاشته است.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان عنوان کرد: شعر و شاعری برای کودک و نوجوان در گذشته وجود خارجی نداشت اما امروزه کتاب‌ها و آثار بسیاری در حوزه شعر و شاعری کودک و نوجوان به چشم می‌خورد.
گرایش مردم به مطالعه زمینه‌ساز رشد ادبیات کودک شد
نویسنده کودک و نوجوان می‌گوید: ادبیات کودک و نوجوان پس از انقلاب گسترش زیادی از دو جهت کمی و کیفی داشته است و تقویت سوادآموزی عمومی، گرایش مردم به مطالعه در سال‌های نخست پس از انقلاب، مشارکت بخش دولتی در نشر، خارج شدن امکانات نشر آثار از انحصار گذشتگان و میدان‌یابی جوانان از عوامل گسترش ادبیات کودک و نوجوان به شمار می‌رود.
شهرام شفیعی عنوان کرد: متاسفانه تولید شعر داستان برای بچه‌ها بر دیگر محتواهای مورد نیاز غلبه‌ی تام یافت و کار چنان ادامه پیدا کرد که هنوز ادبیات کودک، صنعت نشر و مطبوعات کودک و نوجوان ما از نظر مقولات، گونه‌ها و طبقه‌بندی کتاب‌ها دچار ضعف شد.
نویسنده «ماجراهای آقای خرمالو» اظهار داشت: تصمیم‌گیران ادبیات کودک و نوجوان پس از انقلاب باعث موفقیت‌های بسیار شدند اما متاسفانه نوعی شعر زدگی و داستان زدگی را به صنعت نشر و مطبوعات کودک و نوجوان تحمیل کردند که هنوز هم آسیب‌های آن دامن‌گیر ماست.
وی ادامه داد: با افزوده شدن تلاش‌های آزاد مردمی و مشارکت انجمن‌های مردم نهاد، تنوع سلیقه‌ها به توجه تولیدکنندگان به تولید محتواهای متنوع غیر داستانی و شعری کمک کرده است.
شفیعی گفت: توسعه و پیشرفت یک ملت در هر جنبه‌ای به میزان مهارت‌های روخوانی بچه‌ها و بزرگسالان وابستگی مستقیم دارد و برای تعمیق شناخت، حکمت، معرفت و دانش راهی جز گذر از شناخت شفاهی و رسیدن به شناخت مکتوب نداریم.
این نویسنده کودک و نوجوان گفت: اگر شهروندان از کودکی تمرین روخوانی کافی داشته باشند، میانگین خردورزی ملی با مطالعه آثار مهم داخلی و خارجی بالا خواهد رفت؛ از این رو تولید کتاب‌های جذاب و پرطرف‌دار برای چشاندن طعم شیرین خواندن به بچه‌ها بسیار مهم است.
ترجمه‌های آثار کودکان اثرگذار بوده است
یک نویسنده حوزه کودک و نوجوان گفت: ادبیات کودک و نوجوان در دوران پس از انقلاب دارای مولفه‌های بسیاری بوده و کارهای کودک و نوجوان در حوزه ترجمه بسیار اثرگذار بوده است.
معصومه کاظم‌پور افزود: کمبودها در همه زمینه‌ها قابل انکار نیست اما در حوزه کودک و نوجوان این کمبودها نیازمند اهتمام بیشتر نویسندگان این حوزه است.
وی خاطر نشان کرد: آموزش و تربیت نویسنده در حوزه ادبیات کودک و نوجوان برای ارائه آثار بهتر و مطلوب‌تر مورد نیاز و توجه است.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان عنوان کرد: بیان داستان‌های گوناگون کودکانه از سوی نویسندگان قطعا کارشناسی شده بوده و دارای چهارچوب خاصی است.
وی تاکید کرد: باید سیاست‌گذاری‌ها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به گونه‌ای باشد که کودکان کمتر سراغ فیلم‌ها و آثار خارجی بروند و بیشتر تمایل به سوی آثار داخلی داشته باشند.
کاظم‌پور گفت: ارائه آثار ارزنده در آینده و ارتباط‌گیری کودک و نحوه سبک زندگی او تاثیر بسیاری دارد و از او فردی قوی و موفق می‌سازد.
به گزارش ایرنا روز ادبیات کودک و نوجوان فرصتی برای بیان و ارائه نظرها و دیدگاه‌های برخی نویسندگان این حوزه است؛ در واقع این روز می‌تواند زمینه‌ای برای معرفی آثار و نویسندگان حوزه کودک و نوجوان باشد.