به گزارش ایرنا، این اندیشکده خاطرنشان کرد: آسیای میانه و ایران به عنوان همسایگان بلافصل افغانستان بیشترین نفع را از صلح و ثبات در افغانستان نه تنها به لحاظ امنیتی، بلکه از نظر افزایش ارتباطات و تجارت و توسعه منطقه‌ای خواهند برد. همچنین اگر فرایند صلح افغانستان شکست بخورد، این کشورها به علت نزدیکی جغرافیایی و پیوندهای فرهنگی و دینی و قومی که با افغانستان دارند، زیان خواهند دید.
درحالی که مداخله کشورهای آسیای میانه در افغانستان بیشتر به سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها و حمایت دیپلماتیک از دولت کابل محدود است، بی‌ثباتی در افغانستان همچنان یکی از نگرانی‌های امنیتی جدی برای این کشورها است. همچنین مسائل مربوط به طالبان و آمریکا و تهدید فزاینده داعش از نگرانی‌های ایران نیز به شمار می آید.
در وبینار اندیشکده هندی ORF نحوه برخورد ایران و کشورهای ازبکستان، تاجیکستان و قزاقستان با تحولات افغانستان و تاثیرات آنها بر این کشورها مورد بررسی قرار گرفت.
ایران خواهان حفظ جمهوری در افغانستان است
عدنان طباطبایی مدیر مرکز تحقیقات کاربردی در مشارکت با شرق (CARPO) در این خصوص گفت: ایران در سال ۲۰۰۱ در کنفرانس بن برای تعریف آینده پساطالبان در افغانستان نقش ایفا کرد. به گمان من اولویت اصلی ایران تا امروز این بوده که افغانستان را به عنوان یک جمهوری حفظ کند. ایران در این ارتباط بر نقش قانون اساسی و دربرگیری همه گروه های قومی در آن کشور تاکید کرده است.
وی افزود: ایران منافع زیادی در تامین امنیت مرز مشترک با افغانستان دارد و خواستار حفظ جمهوری در افغانستان است.
این کارشناس مقیم آلمان در ادامه این وبینار در ارتباط با نقش ایران در پیشبرد فرایند افغانستان گفت: در افغانستان در نهایت مساله مهم سعادت اقتصادی و زندگی خوب برای همه مردم است.
وی خاطرنشان کرد: شاید این واقعیت هم وجود دارد که گرایش‌هایی در منطقه به سمت ایدئولوژی‌هایی مانند طالبان وجود دارد. این افراد از کره ماه به منطقه نیامده‌اند و از این رو برای برخورد با این پدیده یا مشکل یا "بیماری سیاسی"، ایران می‌تواند نقش ایفا کند. ایران می‌تواند از طریق افزایش ارتباطات از جمله دسترسی افغانستان به خلیج فارس به این مساله کمک کند. همین روزها استاندار خراسان در ایران از تکمیل راه‌آهن خواف – هرات تا پایان سال خبر داد.
طباطبایی افزود: اینها نشانه‌هایی است که راهبرد کلی ایران کمک به شکوفایی اقتصادی افغانستان است. به گمان من مثبت‌ترین نقش ایران این است که به همگرایی منافع با افغانستان و توسعه اقتصادی این کشور کمک کند و بندر چابهار در این زمینه نقش مهمی دارد.
صلح در افغانستان اولویت اصلی سیاست خارجی ازبکستان است
اکرم‌جان نعمت اوف معاون اول موسسه مطالعات راهبردی و منطقه‌ای در نهاد ریاست جمهوری ازبکستان نیز در این وبینار با بیان اینکه صلح در افغانستان از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی ازبکستان است، افزود: ما همیشه آماده گفت وگو با هدف ایجاد ثبات در افغانستان هستیم.
وی اضافه کرد: رئیس جمهور ازبکستان گفته که افغانستان باید بخشی از آسیای مرکزی تلقی شود. آقای میرضیایف رویکرد جدیدی در قبال افغانستان ایجاد و تاکید کرده که این کشور نباید منبع تهدید و بی‌ثباتی در نظر گرفته شود بلکه باید شریکی صلح‌آمیز برای منطقه آسیای میانه باشد.
این مقام ازبک خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات مهم ازبکستان برای صلح و ثبات افغانستان برگزاری کنفرانس بین‌المللی درباره افغانستان در مارس ۲۰۱۸ در تاشکند بود که به صدور بیانیه تاشکند منجر شد و رویکردهای جهانی و منطقه‌ای را تحکیم بخشیده و خواستار مذاکرات مستقیم بین دولت افغانستان و گروه طالبان شد.
ازبکستان همچنین از توافق سیاسی بین رهبران سیاسی برای تشکیل دولتی فراگیر در این کشور استقبال و تاکید کرد که مشارکت همه گروه های سیاسی به پایان بحران جاری کمک خواهد کرد.
دسترسی به چابهار و اقیانوس هند برای تاجیکستان هم مهم است
در ادامه این وبینار، آناهیتا سیمیدینووا از خبرنگاران مقیم تاجیکستان درباره دیدگاه تاجیکستان درباره تحولات سیاسی افغانستان گفت: تاجیکستان طولانی‌ترین مرز را با افغانستان دارد که بیش از یک هزار کیلومتر است. تصمیم درباره ساختار سیاسی آینده افغانستان کاملا بستگی به نظر مردم افغانستان دارد و وجود یک افغانستان صلح‌آمیز منافع زیادی برای منطقه ما خواهد داشت.
وی با بیان اینکه تاجیکستان یک کشور محصور در خشکی است، گفت: دسترسی به بندر چابهار و اقیانوس هند برای تاجیکستان هم دارای اهمیت است. همچنین تاجیکستان و قرقیزستان در آینده بدنبال فروش برق به افغانستان و احتمالا پاکستان هستند.
این خبرنگار تاجیک در ارتباط با مسائل مرزی با افغانستان گفت: برخوردهای مرزی همیشه روی می‌دهد زیرا قاچاقچیان مواد مخدر و سلاح در این مناطق فعالیت دارند. به این علت ما هم نگران آینده افغانستان هستیم و تاجیکستان نمی‌خواهد که شاهد تبدیل شدن افغانستان به بستری برای تروریسم باشد. نگرانی‌هایی هم درباره گروه داعش وجود دارد.
وی افزود: تاجیکستان به تنهایی قادر به کنترل مرز خود نیست و ما متکی به سازمان امنیت جمعی CSTO هستیم و از یک پایگاه نظامی روسی در تاجیکستان برخورداریم.
تبعات حضور یا خروج نظامیان آمریکایی در افغانستان
سلطان اکیمبکوف مدیر موسسه مطالعات آسیایی قزاقستان نیز در ادامه این وبینار با اشاره به مشابهت‌های منطقه آسیای مرکزی با افغانستان از جمله تنوع قومی و قبیله‌ای گفت: تمام فرایندهای افغانستان برای ما بسیار مهم است.
وی افزود: مساله مهم در حال حاضر روند تحولات با توجه به حضور نظامی آمریکا در افغانستان است. مساله مهم این است که پس از ۲۰ سال حضور آمریکا نهادهای لازم برای حمایت از فرایندهای سیاسی پایدار در این کشور وجود ندارد.
اکیمبکوف گفت: البته این مساله برای کشورهای آسیای مرکزی ممکن است صرفا تئوریک باشد، زیرا کشورهای ما قدرت‌های سیاسی نیرومند دارند. البته شرایط کشورهای منطقه تا حدی متفاوت است.
وی اضافه کرد: اگر آمریکا از نیورهایش را از افغانستان خارج کند به این معنی است که کسی باید دستگاه دولتی افغانستان را تامین مالی کند، ممکن است پاکستان باشد یا کشورهای دیگر این کار را انجام دهند. ما در قزاقستان منابع کافی برای حمایت از فرایند افغانستان در این اوضاع نداریم. ممکن است چین یا روسیه اقدام کنند.
این مقام قزاقستان تاکید کرد: ما در منطقه از یک گزینه دوم نیز برخورداریم و آن سازمان پیمان امنیت جمعی است و تشکیلات ضدتروریستی نیز در تاشکند فعالیت دارند. البته طالبان اعلام کرده که برنامه‌های تهاجمی علیه آسیای مرکزی ندارد اما روسیه گفته که این مساله امکان‌پذیر است.
وی گفت: دولت افغانستان برای فرایند صلح نیازمند منابع جدید است و باید مسیرهای تازه تجاری را دنبال کند. قزاقستان هم کشوری محصور در خشکی است و ازبکستان دو برابر ما محصور در خشکی است و ما علاقمند به گشایش کریدورهای تجاری به سمت جنوب هستیم.
طالبان و امارت اسلامی با منطقه ناسازگار است
در ادامه این سمینار اینترنتی، احمد شجاع جمال مدیر امور بین الملل و همکاری منطقه ای دفتر امنیت ملی افغانستان در توضیح پویایی های افغانستان گفت: مردم افغانستان مدت ها است که در کشورهای مختلف آواره هستند و ما ارتباطات مردمی کمی با همسایگان شمالی در آسیای مرکزی داشته‌ایم.
وی افزود: هر چند مرزهای طولانی با منطقه داریم اما تعامل‌های مردمی افغانستان با منطقه زیاد نیست. ما با کشورهای منطقه ارزش های مشترکی داریم که طالبان این ارزش ها را ندارد. طالبان با گروه های تروریستی شناخته شده سازمان ملل در منطقه ارتباط دارد. طالبان نه تنها ایران در غرب بلکه همسایگان ما در شمال را هم تهدید می‌کند.
این مقام افغان ضمن مقایسه طالبان با ویروس کرونا گفت: طالبان با محیط فرهنگی منطقه دربر دارنده ایران و آسیای مرکزی بیگانه است. طالبان متعهد به قطع رابطه با القاعده شده اما هنوز این کار را نکرده است. طالبان روابط ارزشی و خونی با گروه های مختلف تروریستی دارد. طالبان باید روابط عملیاتی و ایدئولوژیک خود را با گروه های تروریستی قطع کند و همچنین باید ارتباطات خود را با باندهای جرایم سازمان یافته و مافیایی قطع کند. در این صورت ممکن است به یک بازیگر مسئول تبدیل شود و وارد نظام جمهوری شوند. این در حالی است که نظم امارات اسلامی با این منطقه بیگانه و ناسازگار است.