هفته دوم ژانویه ۲۰۲۱ در ژاپن در حالی آغاز می شد که به دلیل بارش برف سنگین و بی سابقه در برخی استان ها، دمای هوا به شدت کاهش یافت هر چند که غیر از برف، جزیره ای بودن و وجود دریا و اقیانوس، ژاپن زمستان های سردی را تجربه می کند و البته در توکیو هم به جای برف، بیشتر هوای سرد نصیب پایتخت نشینان می شود.
روز سه شنبه ۲۳ دی ۱۳۹۹ توکیو هم شاهد بارش ناچیز و اندک اندک برف بود که خیلی زود به پایان رسید. در این چند زمستانی که در توکیو بودم، شاید دو یا سه بار در توکیو برف باریده باشد و این در حالی است که برخی شنیده ها نشان می داد در دی ۱۳۹۵ (نوامبر ۲۰۱۶) بعد از ۵۴ سال در توکیو برف باریده است و لذا بر خلاف هوکایدو، یاماگاتا و برخی دیگر از استان های شمالی ژاپن، توکیو بیشتر از باران و سرما نصیب می برد.
روزهای پایانی ۲۰۲۰ و آغازین سال ۲۰۲۱ بیشتر مناطق مشرف به دریای ژاپن از شمال تا غرب این کشور شاهد بارش های سنگینی بود و هوکایدو، نیگاتا، توهوکو، چوگوکو شاهد این وضعیت بودند و برخی مناطق مرکزی نیز پس از ۳۵ سال برای اولین بار بارش های بیشتر از یک متر را تجربه می کردند و بعضی مناطق هم ۲ تا ۹ برابر میانگین سالانه را ثبت کردند.
به بهانه برف یا یوکی (YUKI) به زبان ژاپنی در این کشور باید گفت که جشنواره های فراوان و متعددی به ویژه در مناطق برفی ژاپن در این فصل برگزار می شود که یکی از مهمترین و مشهورترین آنان در سطح جهانی جشنواره ساپورو در استان هوکایدو یکی از مناطق پربرف ژاپن است. این جشنواره هر سال در فوریه (دی/ بهمن) به مدت یک هفته در پارک اودوری، منطقه سوسوکینو، سالن تسودومه و ... به همراه مجسمه سازی برفی برگزار می شود و از سال ۱۹۷۴ هم مسابقات بین المللی با حضور هنرمندان مختلف همزمان با این جشنواره برگزار می شود و تا یک میلیون بازدید کننده را به دنبال دارد، یا جشنواره برف توکاماچی در نیگاتا که از سال ۱۹۵۰ هر ساله به مدت ۳ روز در فوریه برگزار می شود و نیگاتا یکی از بالاترین سطح بارش برف نه در ژاپن، بلکه در کره زمین را داراست و مجموعه ای از مجسمه های برفی، اجرای موسیقی زنده، مسابقه برای کودکان و بزرگسالان، فروش غذاهای محلی، آتش بازی های بسیار بزرگ، دیدنی و شگفت انگیز بخش هایی از این برنامه را شامل می شود.
یکی از مهمترین مناطق برف خیز ژاپن روستای زیبا و بی نظیر شیراکاواگو (Shirakawa-go) در منطقه قدیمی استان گیفو است و به دلیل حفظ ساختار ساختمان های چوبی و تاریخی اش شهرت دارد، در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده و یکی از جذاب ترین دیدنی های ژاپن است، اما به ویژه در فصل زمستان و هنگامی که این روستا کاملا سپیدپوش می شود جلوه ای دیگر می یابد و به مقصد رویایی و جادویی زمستانی برای علاقه مندان تبدیل می شود که به دلیل قرار گرفتن در شرایط خاص آب و هوایی، پربرف ترین نقطه قابل سکونت در جهان است و میزان بارش برف در این دهکده، سالانه ده و نیم متر است.
در فرهنگ و ادبیات ژاپن، هایکو یکی از مهمترین و کوتاه ترین گونه های شعری جهان است که از ژاپن آغاز شده است و یکی از کتاب ها به زبان فارسی در معرفی این نوع شعری هایکو شعر ژاپنی از آغاز تا امروز است که توسط احمد شاملو و ع. پاشایی نوشته شده است. هایکو به طور محسوسی با طبیعت و فصول ارتباط دارد و برف و نشانه های آن هم در اشعار زمستانی هایکو نقش دارد.
تا قبل از ۱۸۷۳ که تقویم میلادی جایگزین گاه شمار سنتی شود، سال نو در بهار آغاز می‌شد و پس از آن با رواج سال میلادی، سال نو هم در زمستان ژاپن آغاز می شود.
روز بلوغ و بزرگسالان در ژاپن
همزمان با دومین دوشنبه ژانویه و همه ساله، یکی از مهمترین مناسبت ها و رویدادهای ژاپن با نام روز بلوغ یا بزرگسالان برگزار می شود تا افرادی که تا پیش از آن به ۲۰ سالگی رسیده اند یا تا ۳۱ مارس سال جاری به این سن می رسند در کنار یکدیگر این روز مهم را جشن بگیرند.
این روز در ژاپن سِی جین نوهی نامیده می شود و تعطیل رسمی است. خانم های ۲۰ ساله با کیمونو و خانم های مجرد با نوعی از کیمونو به نام فوری سود در این مراسم شرکت می کنند و مردان هم با لباس های سنتی و یا کت و شلوار رنگی و گاهی با لباس های شاد حضور می یابند. قیمت برخی از کیمونوها تا ۱۰ هزار دلار هم می رسد.
روز بزرگسالان و بلوغ امسال روز دوشنبه ۲۲ دی ۹۹ برگزار شد و از جمله در توکیو به رغم اعلام شرایط اضطراری به دلیل شیوع کرونا، تعداد قابل توجهی از نوجوانانی که وارد دوره جوانی خود می شدند در مناطق مختلف از جمله سوگینامی این مراسم را برگزار کردند تا دوره جدیدی از مسئولیت ها و اختیارات خود را آغاز کنند.
در ژاپن برای انتخابات از ۱۸ سالگی، برای ثبت ازدواج رسمی و قانونی و یا خرید موتور سیکلت از ۱۶ سالگی و خرید اتومبیل از ۱۸ سالگی می توان اقدام کرد، اما در مورد سیگار و مشروبات الکلی باید بالاتر از ۲۰ سال را داشته باشند. جالب است بدانید در فروشگاه ها و خرید حضوری این موارد، اگر سن فرد کمتر از ۲۰ سال به نظر می رسد باید کارت شناسایی ارائه کند و در دستگاه های خودکار هم کارت های ویژه ای نیاز است که باز باید از فروشگاه ها تهیه کنند و این شرط سنی باید مورد توجه قرار گیرد.
پایان دوره دیگری از آموزش زبان فارسی در ژاپن
شنبه ای که گذشت، دومین دوره آموزش زبان و ادبیات فارسی رایزنی فرهنگی در فضای مجازی و پانزدهمین دوره به صورت سلسله ای با برگزاری آزمون نهایی پایان یافت تا ثبت نام دوره دیگری آغاز شود. به طور خاص و در فرصتی دیگر در قالب همین یادداشت ها باید در مورد زبان فارسی و مجموعا ایران شناسی و اسلام شناسی در ژاپن و مراکز و کرسی های زبان فارسی در دانشگاه ها و موسسات مختلف علمی و از جمله رایزنی فرهنگی مطالبی را تقدیم کنم.
به راستی ژاپنی های علاقه مند به فرهنگ از بسیاری از محققان دیگر کشورها در این زمینه پیشتاز هستند و تلاش های ماندگار و بی نظیری را از خود به یادگار گذاشته اند. همواره قدردان زحمات و تلاش های اندیشمندان این عرصه که فرهنگ و تمدن ایران را به دنیا معرفی کرده اند خواهیم بود و به آنان که در میان ما نیستند، ادای احترام می کنیم و برای فعالان امروز آرزوی توفیق، سلامتی و سربلندی داریم.
رایزنی فرهنگی هر هفته کلاس های آموزش زبان فارسی را با حمایت بنیاد سعدی قبل از کرونا به صورت حضوری برگزار می کرد و پس از کرونا هم به دلیل اهمیت موضوع، اجرای آن را در فضای مجازی برای مخاطبان ژاپنی و همچنین فرزندان هموطنان ایرانی (دو رگه ها) دنبال کرد.
در ابتدای راه برای برخی فارسی آموزان و حتی اساتید، کارکردن در این فضا غریب و ناآشنا بود، اما آرام آرام وضعیت بهتری ایجاد شد و روند عادی سازی با موفقیت به اتمام رسید و تاکنون دو دوره مجازی هم برگزار شد و دوره جدید هم به زودی آغاز خواهد شد.
در ابتدای مجازی شدن آموزش زبان فارسی در رایزنی فرهنگی بسیار دغدغه و نگرانی وجود داشت که شاید استقبال کمتری شکل بگیرد و تعداد فارسی آموزانی که با تلاش فراوان، اطلاع رسانی، برنامه ریزی های دقیق و حمایت ها و پشتیبانی به بیش از ۱۰۰ نفر رسیده بود به یک باره کاهش یابد، اما خوشبختانه این گونه نشد و باز هم تا حدود همین تعداد ثبت نام کردند و در کلاس ها حضور یافتند.
مهم تر این که قبلا به دلیل برگزاری حضوری کلاس ها، فقط علاقه مندان مقیم توکیو امکان حضور داشتند، اما در فضای مجازی شاگردانی از استان های دیگر هم ثبت نام کردند و فرصت جدیدی برای آموزش زبان فارسی فراهم شد.
نکته مهم این است که برای ژاپنی ها، ریشه های فرهنگی، علاقه به دانستن، آشنایی با فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران، تحقیق، پژوهش و ... در اولویت یادگیری زبان فارسی قرار دارد تا فعالیت اقتصادی و کار که این موضوع مسئولیت سنگین تری را برای برنامه ریزی دقیق تر و اجرای منسجم تر دوره های آموزشی متوجه رایزنی فرهنگی می کند.
روز دوشنبه حدود ساعت ۱۰ شب هم خانم مردانی تهیه کننده برنامه ققنوس رادیو فرهنگ که در حوزه ادبی و فعالیت های مرتبط با این موضوعات در خارج از کشور به روی آنتن زنده رادیو می رود برای مصاحبه در همین زمینه تماس گرفت و با خانم گردکاهد مجری مسلط و با تجربه رادیو، گفت و گوی کوتاهی انجام و گزارش مختصری ارائه شد.
نوشته حسین دیوسالار، دکترای جامعه شناسی سیاسی، رایزن فرهنگی سفارت ایران در ژاپن