به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اکنون بیش از یک سال است که کرونا بر تمام زوایای زندگی بشر سایه انداخته و در تمام عرصه ها عامل اصلی تغییرات و تحولات قابل تاملی شده است.
یکی از این عرصه ها فرهنگ و هنر و در نگاه خاص تر عرصه موسیقی است. در دوران بعد از شیوع کرونا برای رعایت فاصله اجتماعی و قطع زنجیره انتقال این ویروس کلیه اجراهای زنده موسیقی لغو شد. کلاس‌های آموزش موسیقی ابتدا با رعایت فاصله اجتماعی برگزار شد اما امروز آنچه بیش از قبل شاهد آن هستیم شیوه تدریس آنلاین موسیقی است.
ایران کشوری است که چرخه اقتصادی و سودآوری هنر صنعت موسیقی از ابتدا به گونه ای غلط مدیریت شده؛ طوری که برگزاری کنسرت مطمئن راه برای بازگشت اصل و سود سرمایه شناخته شده است.
آنچه در بازار موسیقی ایران در این سال‌ها روی داده به صورتی بوده که کنسرت ها تاثیر مستقیمی در میزان فروش آلبوم‌ها داشتند؛ به عنوان مثال سال‌های گذشته انتشار کنسرت گروه کوچ دقیقا میزان فروش آلبوم عشق الهی اثر مشترک فواد حجازی و علیرضا عصار را تضمین می‌کرد. یا آلبوم گل آفتابگردون می توانست ۴۵ اجرای زنده گروهی مانند آریان را تضمین کند. پس در بازار موسیقی ایران اگر کنسرتی نباشد فروش آلبوم تضمین نمی‌شود و اگر آلبومی تولید نشود استودیوهای ضبط و شاغلان و فعالان بخش فنی صدا و موسیقی عملا درآمدی نخواهند داشت.
در چنین شرایطی آنچه بیش از هر چیز دیگری ذهن هنرمندان موسیقی را به خود را مشغول کرده است جدای از مشکلات مالی و نداشتن درآمد، از دست دادن مخاطب و قرار گرفتن در خطر فراموشی است. زیرا مخاطب موسیقی هنگامی که امکان دیدار با هنرمند محبوب خود را در کنسرت نداشته باشد و اثر جدیدی از هنرمند محبوب خود نشنود به هر شکل خوراک موسیقیایی خود را از سایر حامل‌های موسیقی و چه بسا به صورت غیر قانونی تهیه خواهد کرد که ربات های دانلود غیر قانونی موجود در بسیاری از اپلیکیشن ها یا سایت های موسیقی نمونه ای از آن راهکارها هستند.
به هر حال باید به مخاطب حق داد اگر قرار است به خاطر در امان ماندن از ابتلا به کرونا در خانه بماند و با انواع و اقسام ترس ها مقابله کند نیاز شدید دارد تا به هر طریق ممکن به تلطیف ذهن و فکر خود اهمیت بدهد و ناگفته پیداست موسیقی بهترین ابزار برای دوری از نگرانی های این روزهای ماست حال چه شنیدن باشد، چه نواختن.
پیروز ارجمند مدیرکل پیشین دفتر موسیقی و آهنگساز در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در این باره با تشریح مسائل مختلف پیرامون موسیقی ایران و در سال کرونایی گذشته، گفت: طی یک قرن گذشته، سال ۱۳۹۹ نخستین سالی بود که موسیقی به سمت پویایی و جنبش درونی حرکت کرد و توانست از ظرفیت‌های متفاوتی برای عرضه آثارش در عرصه جدیدی بنام فضای مجازی بهره ببرد. تعطیلی سالن‌های کنسرت به معنای تعطیلی آهنگسازی، نوازندگی و پویایی موسیقی‌دانان خصوصاً موسیقی‌دانان سنتی و آهنگسازان ایرانی نبود.
سال ۹۹ نخستین سالی بود که بسیاری مراودات و تبادلات هنرمندان موسیقی ایران با هنرمندان موسیقی جهان شکل گرفت و بسیاری آثار به صورت مشترک تولید و نخستین گام برای فراگیری ارتباطات بین‌المللی موسیقی‌دانان ایرانی با موسیقی‌دانان جهانی ایجاد شد که این اتفاق تنها به دست پدیده‌ای بنام کرونا و عصر کرونا می‌توانست رقم بخورد.
ارجمند گفت: موسیقی، هنری خلاق و تأملی است و در صورتی که این فضای آرامش و آسایش برای خلق وجود نداشته باشد، موسیقی روبه فنا و نابودی می‌رود و این دوره توانست یک مسیر جدیدی برای پویایی موسیقی و موسیقی‌دانان و تفکری بیشتر و عمیق‌تر برای خلق آثار ایجاد کند.
این هنرمند عرصه موسیقی ادامه داد: هرچند نشر موسیقی از شکل کاغذی به شکل دیجیتال انتقال پیدا کرد، توانست سطح وسیع‌تری از مخاطبان را پوشش دهد و در عرضه آثار موسیقی به شکل وسیع در مدیای جدید، موسیقی توانست گامی بسیار بزرگ بردارد به گونه‌ای که بعضی آثار در این سال هر روز ده‌ها میلیون بار دیده و شنیده شد.
بنابراین هرقدر فضای مجازی در تبادل اطلاعات بین هنرمند و مخاطب موفق بوده به همان میزان نیز خود را مانند سنگ بزرگی در چرخه مالی در عرصه موسیقی خود را معرفی کرد.
امروز موسیقی بیشتر دستاویز است تا هنر
اکنون یکسال است که فضای مجازی به عنوان مهمترین و شاید تنها بستر برای نشر موسیقی در شرایط کرونایی امروز ما مطرح شده است.
امروز اگر شاهد اجرای زنده ای باشیم یقینا آنلاین است که می‌توان به کنسرت‌های نوروزخانه در نوروز سال ۱۳۹۹ یا کنسرت‌های آنلاین کیوان کلهر، سالار عقیلی همایون شجریان و ارجراهای ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک آنلاین یا ضبط شده که از طریق فضای مجازی به گوش مخاطب رسید اشاره کرد.
اما معضلات مالی شدید باعث شده تهیه کنندگان عملا قید تولید آلبوم فیزیکی را بزنند و در شرایطی که امکان برگزاری کنسرت هم وجود ندارد به سمت انتشار تک‌آهنگ ها در فضای مجازی بروند. آمارهای منتشره از سوی روابط عمومی دفتر موسیقی حاکی از صحت این مدعاست کما اینکه طبق همین آمار و با مرور مجوزهای صادر شده از سوی دفتر موسیقی در سال گذشته و بررسی آمار آلبوم‌ها، تک‌آهنگ‌ها و آثار تصویری موسیقی که در سال ۱۳۹۹ از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز انتشار گرفته اند، می‌توان گفت هر چند به خاطر شرایط کرونایی حاکم بر جامعه تقریبا هیچ اجرای زنده‌ای از دفتر موسیقی مجوز نگرفت؛ این دفتر در سال گذشته به طور میانگین روزانه ۱۲ مجوز تک آهنگ را صادر کرده است.
یعنی در سال گذشته ۴ هزار و ۵۱۴ تک آهنگ، ۳۷۷ آلبوم موسیقی، ۳۵۷ اثر تصویری موسیقی (۳۵۰ نماهنگ و ۷ آلبوم تصویری) و ۸۳ کتاب گویا مجوز انتشار گرفتند که در سال ۱۳۹۸، سه هزار و ۷۱ تک آهنگ، ۳۵۷ آلبوم، ۲۶۵ اثر تصویری موسیقی (۲۵۹ نماهنگ و ۶ آلبوم تصویری) و ۷۰ کتاب گویا از دفتر موسیقی مجوز انتشار گرفته بودند؛ یعنی میزان صدور مجوزها در سال ۹۹ رشد قابل توجهی داشته است.
در چنین شرایطی موسیقی های تولید شده عملا باید با حضور نوازندگان کم‌تعداد به خاطر صرفه جویی در هزینه های مربوط به نوازندگان ضبط شود. ترانه ها ی مورد استفاده با هزینه کمتری از ترانه سرا خریداری شده باشند و در مجموع آنچه تولید می شود بیشتر صرفه جویی در کمیت را مد نظر قرار داده تا دست و دلبازی در کیفیت. این افت کیفیت کاملا در آثار منتشر شده در بازه زمانی یکسال گذشته قابل ملاحظه است.
جایی که مخاطب ضرر می‌کند
در چنین شرایطی مخاطبی که مایل باشد آثار موسیقی هنرمندان داخلی را قانونی دنبال کند ناچار با آثاری عمدتا بی کیفیت و اکثرا در ژانر پاپ روبروست.
محصولاتی که صرفا دستاویزی است برای گریز هنرمند از گرداب فراموشی منبع درآمدی است ناچیز برای نوازنده و عددی است برای آمارهای رسمی و طبیعی است چنین آثاری را نمی‌توان بعنوان تلاشی برای ارتقا سلیقه شنیداری مخاطب در نگاه عام دانست.
متاسفانه در این میانه اتفاقا موسیقی پاپ از بخت و اقبال بسیار بلندتری نسبت به سایر ژانرها برخوردار است و گرنه سایر سبک های موسیقی حتی در دوران قبل از کرونا نه مخاطب پرشماری داشتند و نه عرصه مطمئنی برای سرمایه گذاری بودند.