هرچند طی ۲ هفته گذشته، کشور بحران کمبود برق و خاموشی های گسترده را در نقاط مختلف تجربه کرده و پیش بینی ها حکایت از تداوم این وضعیت تا شهریورماه امسال دارد اما قطعی یک باره و تقریبا در ساعات مفید برق برای بخش تولید، صدای صاحبان صنایع مشهد را درآورد و آنان را به شدت نگران کرد.
روزهای دوشنبه و سه شنبه هفته جاری، خراسان رضوی به ویژه مشهد متاثر از بروز مشکل در شبکه سراسری برق، شاهد خاموشی چندساعته برق، خارج از برنامه زمان بندی شده و اعلامی شرکت برق بود تا آنجا که علاوه بر بخش های خانگی و عمومی در شهر مشهد، شهرکهای صنعتی اطراف برای چندین ساعت در خاموشی بودند.
این موضوع باعث گلایه های شدید فعالان اقتصادی شد به گونه ای که «حسن حسینی»، رییس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با انتشار نامه سرگشاده ای به استاندار نوشت: استمرار این روند علاوه بر توقف خطوط تولید، منجر به خسارتهای متعدد به صاحبان صنایع، خرابی ماشین آلات و تجهیزات و از بین رفتن مواد اولیه می شود و این در حالی است که انتظار می رفت با نام‌گذاری امسال به نام "تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها" وزارت نیرو و شرکت توزیع برق مشهد با تدبیر بیشتری نسبت به مدیریت تامین و قطع برق اقدام کنند.
گلایه‌های رییس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در حالی مطرح می شود که متولیان برق کشور و استان از ابتدای سال در نشستها و مجامع مختلف و در رسانه های متعدد وجود تابستانی دشوار از لحاظ تامین برق را پیش بینی کرده بودند اما گویا با بروز مشکل در شبکه سراسری برق، همه غافلگیر شدند.
سه برابر شدن مصرف برق خراسان و ضرورت صرفه جویی
چندی قبل و پیش از آغاز خاموشی ها در کشور، مدیرعامل شرکت برق منطقه ای خراسان در نشستی با خبرنگاران گفته بود: امسال دوره بسیار سختی برای تامین برق در تابستان خواهد بود زیرا طی ۲ هفته آینده وارد شرایط اوج گرمای تابستان خواهیم شد و مصرف برق در استانهای خراسان افزایش قابل ملاحظه ای خواهد داشت.
رضا ریاحی افزود: پارسال به دلیل کمبود گاز مشکلاتی در تامین سوخت نیروگاه ها به وجود آمد و برای مدت طولانی گاز نیروگاه ها قطع شد که با تلاش شرکت پخش و پالایش فرآورده های نفتی به جای گاز از سوخت گازوئیل یا به صورت خیلی محدود از مازوت برای تامین سوخت نیروگاه ها و تولید برق استفاده شد.
وی ادامه داد: پارسال با وجود همه تلاشهایی که در شرکتهای گاز و پخش و پالایش فرآورده های نفتی خراسان رضوی انجام شد ناگزیر به استفاده از بخشی از منابع آب ذخیره شده در پشت سدها برای تولید برق شدیم.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان گفت: روال هرساله این است که در فصل زمستان حدود یک ششم مصرف برق کشور از طریق نیروگاه های آبی تامین شود اما به دلایل شرایطی که در زمستان پارسال برای تامین سوخت نیروگاه ها به وجود آمد مجبور شدیم بخشی از برق را از طریق نیروگاه های آبی تولید کنیم تا از خاموشی ها جلوگیری شود.
ریاحی افزود: افزایش دمای هوا، کاهش میزان بارندگی در بهار امسال، کاهش ۳۴ درصدی ذخایر آبی سدها و تاثیر آن بر تولید نیروگاه های برق آبی، گرایش صاحبان صنایع به استفاده از حداکثر توان تولید برای جبران کاهش تولید در نتیجه شیوع کرونا، افزایش چاه های بخش کشاورزی به انضمام رشد معمولی سالانه ۶ تا هفت درصدی مصرف برق به دلیل افزایش تعداد مشترکان باعث سه برابر شدن مصرف برق شده است.
وی ادامه داد: این عوامل، تامین برق در تابستان امسال را نسبت به سالهای قبل بسیار دشوارتر کرده که لازم است برای جلوگیری از خاموشی برق مشترکان انسجام بیشتری بین صنعت برق و آب با رسانه ها و مردم برای مصرف بهینه ایجاد شود.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان با بیان اینکه با اندکی همکاری از سوی مردم، مدیریت مصرف برق امکان پذیر است افزود: در غیر این صورت به دلیل اینکه افزایش مصرف در برخی ساعات ممکن است پایداری کل شبکه را به خطر بیندازد برای حفظ پایداری شبکه ناچار به قطع اضطراری برق در برخی موارد خواهیم شد.
سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی هم در روزهای ابتدایی خاموشی به خبرنگار ایرنا گفته بود: از ۲۸ اردیبهشت ماه با وجود این که هنوز اجرای برنامه های مدیریت مصرف ویژه تابستان در این استان آغاز نشده، اعمال خاموشی ها در مشهد و سایر نقاط استان به دلیل بروز مشکل در شبکه سراسری برق انجام گرفته است.
عباس آذری افزود: در روز ۲۸ اردیبهشت ماه قطعی برق به میزان حدود ۴۰ مگاوات در مشهد و ۱۰۰ مگاوات در سایر شهرستانهای خراسان رضوی به صورت ترکیبی اعمال شد که بیشتر محدوده های مشترکان خانگی، تجاری و کارگاه های کوچک را دربر گرفت و دلیل اصلی خاموشی ها بروز مشکل در شبکه سراسری برق بود که خاموشی های منتج از این موضوع بین استانهای مختلف تقسیم و سهم خراسان رضوی ۱۴۰ مگاوات شد.
غافلگیری صنعت از قطعی برق
در روزهای دوشنبه و سه شنبه هفته جاری خاموشی ها در مشهد به شهرکهای صنعتی نیز سرایت کرد و صنایع فراتر از قراردادی که بابت کاهش مصرف در ساعات اوج مصرف با شرکت برق داشتند با خاموشی غافلگیر کننده‌ای مواجه شدند.
سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی درباره این غافلگیری به خبرنگار ایرنا گفت: در روز دوشنبه هفته جاری به دلیل افزایش بار در شبکه سراسری برق، ناچار به قطعی برق همه شهرکهای صنعتی اطراف مشهد شدیم در حالی که در روزهای قبل از آن برق صنایع قطع نشده بود و برنامه ای نیز برای قطع آن وجود نداشت.
آذری افزود: زمانی که شبکه سراسری برق دچار مشکل شد نمی توانستیم برق کل شهر مشهد را قطع کنیم لذا به ناچار سراغ صنایع رفته و برق همه واحدهای صنعتی مستقر در شهرکهای صنعتی اطراف مشهد را قطع کردیم اما قطعی برق بخش صنعت در روز سه شنبه کمتر بود و صنایع غذایی و برخی صنایع حساس دیگر در فهرست خاموشی قرار نگرفتند.
وی با بیان این که قبل از قطعی برق به همه صاحبان صنایع اطلاع رسانی می شود ادامه داد: در روز دوشنبه پس از مشکل به وجود آمده در شبکه، نیم ساعت قبل از قطعی برق، با ارسال ۲ یا سه پیامک و تماس تلفنی با همه صاحبان صنایع موضوع به آنها اطلاع داده شد و ۱۰۰ درصد صاحبان صنایع بزرگ و حساس از طریق تماس تلفنی از برنامه قطعی برق مطلع شدند.
سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی گفت: مدیران دستگاه های متولی تولید نیز در استان از برنامه قطعی برق پیش از انجام آن مطلع می شوند همچنین قطعی برق صنایع طی دیروز و امروز کاملا اطلاع رسانی شده بود و صاحبان صنایع از قطع شدن برق مطلع بودند.
اما فعالان اقتصادی قطعی برق را به ضرر صنعت در شرایط کنونی می دانند و نگران خسارتهای سنگین آن بر اقتصاد خراسان رضوی هستند تا آنجا که یکی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی و رییس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان درباره بروز مشکلات ناشی از قطعی برق در صنایع استان به خبرنگار ایرنا گفت: خراسان رضوی جزء استانهای رو به توسعه در صنایع معدنی به ویژه فولاد است و این توسعه انرژی بر است و موجب مصرف انرژی اعم از برق، آب و گاز می شود.
علی اکبر لبافی افزود: سالهاست که صنایع معدنی خراسان رضوی به ویژه سیمان و فولاد در زمستان با کمبود گاز مواجه می شوند و ۲ ماه از سال از گاز محروم هستند همچنین در تابستان نیز صنایع، ناگزیر به همراهی با متولیان برق و کاهش مصرف خود در ساعات اوج مصرفند اما امسال مشکلات به وجود آمده در تامین برق، معضلات صنایع را مضاعف کرده و گرفتاریهای زیادی برای آنها به وجود آورده است.
وی ادامه داد: تامین برق برای برخی از صنایع، حیاتی است و قطعی یا کمبود برق خود به خود به تاسیسات صنایع و سرمایه گذاریها در این خصوص آسیب وارد می کند لذا باید صاحبان صنایع در زمینه تامین برق صنعتی در کنار سایر بخشها در اولویت متولیان برق قرار گیرند.
عضو اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: پیگیریها برای در اولویت قرار دادن تامین برق صنایع در سطح ملی در حال پیگیری است اما در کنار آن همراهی مردم در استفاده بهینه از برق و تغییر در ساعات کار توسط واحدهای تولیدی صنعتی و صنفی کمک خواهد کرد تا وضعیت بحرانی کنونی را پیش سر بگذاریم.
لبافی افزایش نیروگاه های تجدیدپذیر برای تولید برق به منظور جبران کاهش تولید در این زمینه را چندان مناسب ندانست و گفت: اکنون با توجه به افزایش هزینه های نصب نیروگاه های تجدیدپذیر، دیگر نصب چنین نیروگاههای کوچکی برای مردم صرفه اقتصادی ندارد زیرا نرخ نصب یک نیروگاه پنج کیلوواتی کوچک، ۲ برابر افزایش یافته و با وجود افزایش نرخ خرید تضمینی برق، باز هم مردم رغبت زیادی به نصب این نیروگاه ها ندارند.
وی ادامه داد: تغییر رویکرد واحدهای اجرایی و تولیدی به سمت و سوی استفاده از برق نیروگاه های تجدیدپذیر در کوتاه مدت چندان اثربخش نیست تا بتواند جبران قطعی های کنونی برق را بکند، قطعی برق لطمات زیادی به بخش تولید آن هم در سالی که مزین به نام "تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها" است، وارد می کند و با توجه به وجود صنایع بزرگ فولادی و سیمانی و مواد غذایی در این استان باید به تامین انرژی خراسان رضوی در سطح ملی و به صورت ویژه نگاه و راهکارهای عملیاتی برای آن اتخاذ کرد.
خسارت صنعت از قطعی برق و راه جبران آن
رییس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: به طور کلی هنگام قطع برق به صورت آنی و بدون اطلاع قبلی، امکان وارد آمدن هر گونه خسارت به دستگاه ها اعم از خطوط صنعتی و خانگی دور از انتظار نخواهد بود که این نوسانات و قطع برق به ویژه از ابتدای هفته جاری خساراتی را به دستگاه ها و تاسیسات، مواد اولیه و ملزومات واحدهای صنعتی وارد کرده که برآورد خسارت از لحاظ ارزش اقتصادی توسط تشکلهای بخش خصوصی در حال بررسی است.
زهرا سپهری افزود: تشکلهای بخش خصوصی در واقع انعکاس دهنده گلایه های واحدهای صنعتی تحت پوشش خود هستند که در نشستهای مشترک با آنان از نظراتشان برای ارایه راهکارهای مناسب به منظور گذر از دوره اوج مصرف برق سال ۱۴۰۰ و تدوین برنامه های آتی و کاهش گلایه مندی صاحبان صنایع استفاده می شود.
وی ادامه داد: عمده صنایع بزرگ پرمصرف برق در خراسان رضوی شامل فولاد و زنجیره تکمیلی آن، کاشی و سرامیک، چینی، سیمان، آهن اسفنجی، خودروسازی و کاغذ و کارتن سازی هستند که ۳۵ درصد از مصرف برق تولیدی استان را به خود اختصاص داده اند.
رییس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: به طور کلی صنایعی که دارای خطوط و دستگاههای حساس هستند پیش بینی استفاده از مولدهای برق اضطراری را در هنگام قطع برق کرده اند و لیکن این مولدها برای زمان های کوتاه قطع برق و حداکثر تا سه ساعت کاربرد دارند.
سپهری افزود: در واحدهای بزرگ خراسان رضوی به ویژه در صنایع فولاد و زنجیره تکمیل آن به دلیل مقدار قدرت بالای خریداری شده از اداره برق، امکان به کارگیری از دیزل ژنراتور ها کاربردی نیست و باید نیروگاههای کوچک مقیاس ایجاد شود که این امر هم مستلزم سرمایه گذاری بالاست.
وی با تاکید بر لزوم برنامه ریزی برای قطعی برق در صنایع ادامه داد: خاموشی های طولانی مدت و خارج از برنامه زمان بندی اعلام شده بین ساعات ۱۲ تا ۱۷ امکان بروز هر گونه خسارت به صنایع را محتمل خواهد کرد.