به گزارش ایرنا، طی ۲ دهه فعالیت واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، این مرکز، در زمینه شاخص اهدای عضو و کسب رضایت از خانواده بیماران، از مراکز پیشرو در کشور است.
در نخستین سال فعالیت این مرکز در سال ۱۳۸۰ تنها ۶ اهدای عضو صورت گرفت که این روند به تدریج افزایش چشمگیری یافت و بر اساس آمار تنها در سال ۱۴۰۰، ۶۸۳ مورد اهدای عضو انجام شد.
به گفته کارشناسان واحد پیوند عضو علوم پزشکی مشهد، هم اکنون سالانه بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ بیمار مرگ مغزی به بیمارستان منتصریه مشهد معرفی می‌شوند که درصد زیادی از این بیماران اعضایشان اهدا و پیوند می‌شود و درصد اندکی از این بیماران اعضایشان برای پیوند مناسب نیست.
به گفته دست اندرکاران حوزه پیوند اعضا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هم اکنون بیش از ۳۰ هزار نفر در کشور در فهرست انتظار پیوند قرار دارند و سالانه چهار تا هشت هزار بیمار مرگ مغزی در کشور وجود دارد که حدود نیمی از آنها شرایط اهدای عضو را دارند.
به گفته کارشناسان، مرگ مغزی مترادف با مرگ قلبی است و ثابت شده افراد مرگ مغزی دیگر به زندگی باز نمی‌گردند که در صورت موافقت خانواده های آنان با اهدای اعضا، می‌توان با پیوند اعضای آنان به بیماران نیازمند و در انتظار پیوند عضو حیاتی دوباره بخشید.
اهدای عضو و نجات افراد اقدامی خداپسندانه است که به عده‌ای فرصت دوباره نفس کشیدن و زندگی کردن می‌دهد و بدون تردید این کار برای همیشه ماندگار و تمرینی زیبا برای بخشندگی است.
خانواده‌های اهدا کننده به طور یقین بنده خاص، نظر کرده و ویژه خداوند هستند که از امتحان سخت الهی سربلند بیرون آمده‌اند.
علوم پزشکی مشهد بیشترین میزان اهدای عضو بعد از شیراز
مردم خراسان رضوی در راستای فرهنگ سازی اهدای عضو پیشتاز بوده که در این زمینه رییس بیمارستان منتصریه مشهد با بیان اینکه مراکز اهدای عضو از مراکز پیوند جدا هستند به خبرنگار ایرنا گفت: ۶۳ مرکز اهدای عضو در کشور داریم که اگر از لحاظ آمار در بین دانشگاه‌های با جمعیت تحت پوشش بالای سه میلیون نفر نگاه کنی، مشهد بعد از شیراز بیشترین تعداد اهدای عضو را در کشور دارد.
دکتر محسن علی اکبریان با اشاره به فرهنگ سازی خوب اهدای عضو در کشور، افزود: تعداد مراکز اهدای عضو بیشتر از مراکز پیوند عضو است و بسیاری از مراکز اهدای عضو، قادر به انجام پیوند اعضا نیستند چرا که پیوند یک کار تخصصی و فوق تخصصی است.
وی ادامه داد: عمل پیوند عضو در دانشگاه‌های خاصی انجام می‌شود که در کشور حدود ۱۹ دانشگاه علوم پزشکی، عمل پیوند عضو را انجام می‌دهند که در بیشتر این دانشگاه‌ها پیوند کلیه انجام می‌شود و در کشور تنها مراکزی که پیوند تمام اعضا را انجام می دهند مراکز پیوند عضو در تهران، شیراز و مشهد هستند.
رییس بیمارستان منتصریه با بیان اینکه در خصوص پیوند قلب، برداشت قلب در بیمارستان منتصریه و پیوند آن در بیمارستان امام رضا(ع) انجام می‌شود، گفت: در خصوص پیوند قرنیه نیز، برداشت قرنیه در بیمارستان منتصریه و پیوند آن در بیمارستان خاتم الانبیا (ص) و یا در بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام می شود.
وی افزود: پیوند پانکراس، پیوند همزمان کبد و کلیه و همچنین پیوند همزمان کلیه و پانکراس نیز در بیمارستان منتصریه و پیوند پوست در بخش سوختگی بیمارستان امام رضا(ع) مشهد صورت می گیرد.
رضایت ۷۰ درصدی والدین بیماران مرگ مغزی به اهدای عضو
یکی از مهمترین برنامه های دانشگاه علوم پزشکی خراسان رضوی فرهنگ سازی اهدای عضو در جامعه است که مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از رشد قابل توجه رضایت خانواده‌های بیماران مرگ مغزی برای اهدای عضو عزیزانشان خبر داد و افزود: در ابتدای راه‌اندازی واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد کمتر از ۱۰ درصد خانواده‌های بیماران مرگ مغزی رضایت به اهدا می‌دادند که این عدد با فرهنگ سازی هم اینک به حدود ۷۰ درصد رسیده است و تنها ۳۰ درصد خانواده‌ها به این کار رضایت نمی‌دهند.
دکتر ابراهیم خالقی افزود: مردم ما روحیه نیکوکاری بالایی دارند که تنها باید از طریق رسانه ها فرهنگ سازی بیشتری صورت گیرد تا آنها مجاب شوند که مرگ مغزی معادل مرگ است و با اهدای عضو بیماران مرگ مغزی، می توان زندگی عاری از بیماری و درد و رنج را به چشم به راهان و نیازمندان عضو پیوندی اهدا کرد.
وی ادامه داد: در ابتدا خانواده‌های بیماران مرگ مغزی با این تصور غلط که ممکن است بیمار مرگ مغزی به زندگی برگردد از اهدای عضو بیماران خود امتناع می‌کردند که با اطلاع رسانی و آگاه سازی از طریق رسانه‌ها، اکنون اهدای عضو به یک شاخص و نماد ایثار تبدیل شده است.
این مسوول، افزایش چشمگیر شاخص اهدای عضو در واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد را ناشی از سه عامل رضایت خانواده‌ها، فعالیت رسانه‌ها و همچنین توانایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پیوند عضو دانست و گفت: شاخص اهدای عضو در کشور در سال ۱۳۸۰ و همزمان با نخستین پیوند عضو از بیمار مغزی یک به ازای یک میلیون نفر جمعیت بود که اکنون میانگین این شاخص (پی. ام. پی) در کشور ۱۱.۲ و در استان خراسان رضوی ۱۷ است که این رقم در مشهد ۲ برابر میانگین کشوری، یعنی ۲۳ اهدا به ازای هر میلیون جمعیت است.
اهدای عضو هزار و ۱۶۷ بیمار مرگ مغزی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰
مهمترین عاملی که منجر به افزایش اهدای عضو در جامعه شده، فرهنگ سازی است که مسوول روابط عمومی بیمارستان منتصریه مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: از سال ۱۳۸۰ که واحد پیوند اعضای بیماران مرگ مغزی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد راه اندازی شده است تا پایان سال ۱۴۰۰، هزار و ۱۶۷ مورد مرگ مغزی منجر به پیوند داشته ایم که در مجموع چهار هزار و ۹۷۶ عضو و بافت به نیازمندان عضو اهدا و پیوند شده است که این امر در راستای فرهنگ سازی مطلوب در جامعه بوده است.
محسن فراهی افزود: طی این مدت بیشترین پیوند اعضا مربوط به کلیه با هزار و ۶۰۱ مورد و بیشترین پیوند بافت مربوط به قرنیه چشم با هزار و ۱۹۶ مورد بوده است.
وی ادامه داد: از این تعداد اهدای عضو، هزار و ۲۶ مورد پیوند پوست، ۴۷۵ مورد پیوند کبد، ۹۳ مورد پیوند قلب، ۱۷ مورد پیوند کلیه و پانکراس(لوزالمعده) همزمان باهم، هفت مورد پیوند پانکراس یا لوزالمعده، سه مورد پیوند ریه و هفت مورد پیوند همزمان کلیه و کبد انجام شده است.
مسوول روابط عمومی بیمارستان پیوند اعضای منتصریه مشهد با بیان اینکه بیشترین عضو ارسالی از این مرکز کبد اهدایی بوده است، بیشترین میزان ارسال اعضا را به مقصد مرکز پیوند عضو شیراز عنوان کرد و گفت: از مجموع اعضای اهدایی یاد شده، ۵۴۰ مورد شامل ۴۴۱ کبد، ۸۸ کلیه، پنج قلب و ۶ پانکراس به مراکز پیوند عضو در تهران و شیراز ارسال شده است، چرا که یا در مشهد گیرنده آن عضو را نداشته ایم و یا متقاضیان دریافت عضو پیوندی در مراکز یادشده بدحال تر بوده اند.
وی افزود: کمتر از ۱۰ درصد این بیماران مرگ مغزی دارای کارت اهدای عضو بوده اند و بیش از ۸۰ درصد آنان در زمان زندگی به صورت لفظی رضایت خود را برای اهدای عضو به خانواده‌هایشان اعلام کرده اند.
فراهی با بیان اینکه بیشترین مرگ های مغزی مربوط به رده سنی ۳۰ تا ۵۵ ساله ها است، ادامه داد: از سال ۱۳۸۰ تا کنون رده سنی اهداکنندگان مرگ مغزی بین ۶ ماهه تا ۷۳ ساله بوده است که در سال ۱۴۰۰ کمترین سن بیمار مرگ مغزی ۱.۵ سال و بالاترین سن بیمار مرگ مغزی ۷۳ سال بوده است.
وی با بیان اینکه تعداد بیماران مرگ مغزی در مردان بیشتر از زنان است ولی در گیرندگان این تعداد برابر است، گفت: همچنین بیشترین گیرندگان عضو، در رده سنی ۲۰ تا ۵۰ هستند که میزان مرد و زن نیز در آن برابر بوده است.
این مسوول با بیان اینکه تاکنون ۱۰۰ هزار نفر با نامنویسی در سامانه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، رضایت خود را برای اهدای عضو اعلام کرده اند، افزود: علاقه مندان می‌توانند از طریق نشانی http://hospital.mums.ac.ir برای دریافت کارت اهدای عضو اقدام نمایند.
ثبت بیشترین مرگ مغزی و اهدای عضو در شمال شرق کشور برای سال ۱۴۰۰
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از سال ۱۳۸۰ تا قبل از شیوع ویروس کرونا بیشترین آمار بیماران مرگ مغزی با ۱۲۵ نفر مربوط به سال ۱۳۹۸ بود که در سال ۱۳۹۹ به دلیل شیوع کرونا و آلوده شدن بیماران بخش‌های آی سی یوی بیمارستان‌ها به این کووید ۱۹ این آمار حدود ۶۰ درصد کاهش یافت.
دکتر خالقی با بیان اینکه در سال ۹۹ به علت شیوع بیماری کووید ۱۹ و با توجه به اینکه بیماران مرگ مغزی مبتلا به کرونا که تست پی سی آر آنان مثبت باشد، توانایی اهدای عضو ندارند، واحدهای پیوند عضو در خیلی از کشورها تعطیل شد، افزود: در ایران با درایتی که به خرج داده شد و با مشقاتی که بخش‌های اهدا و پیوند به خودشان تحمیل کردند مثل جداسازی بخش آی سی یوی بیماران کرونایی از بقیه آی سی یوها باعث شد کار اهدا و پیوند عضو در ایران تعطیل نشود.
وی ادامه داد: با اقدام صورت گرفته، آمار بیماران مرگ مغزی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۴۰۰ به ۱۳۱ مورد رسید که اعضای این بیماران پس از کسب رضایت خانواده و گذراندن فرآیندهای مربوطه به ۶۸۳ بیمار نیازمند عضو پیوند شد که بیشترین پیوند اعضا مربوط به کلیه با ۹۷ مورد و بیشترین پیوند بافت مربوط به قرنیه با ۲۳۲ مورد بوده است و بیشترین تعداد بیماران مرگ مغزی و بیشترین تعداد گیرندگان عضو در سال ۱۴۰۰ صورت گرفت که این رقم در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه بود.
خالقی افزود: از این تعداد اهدای عضو، ۲۱۵ مورد پیوند پوست، ۸۹ مورد پیوند کبد، ۱۸ مورد پیوند قلب، هفت مورد پیوند کلیه و پانکراس (لوزالمعده) همزمان با هم و یک مورد نیز پیوند پانکراس یا لوزالمعده بوده است.
وی ادامه داد: همچنین از این تعداد اهدای عضو، ۳۱ عضو شامل سه قلب، ۱۳ کلیه و ۱۵ کبد به مراکز پیوند عضو در تهران و شیراز ارسال شده است.
وی گفت: بیشترین آمار معرفی بیماران مرگ مغزی به بیمارستان منتصریه در سال ۱۴۰۰، نخست از بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد در مشهد با حدود ۸۸ مورد و پس از آن بیمارستان ۲۲ بهمن شهرستان نیشابور با ۱۷ مورد بود که بقیه موارد نیز از دیگر شهرستان‌های استان های سه گانه خراسان بوده است.
آمار اهدای عضو در مرکز پیوند عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۴۰۱
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا کنون نیز ۱۰ مورد مرگ مغزی منجر به پیوند در این مرکز داشته ایم که اعضا و بافت این بیماران مرگ مغزی به ۴۰ بیمار نیازمند عضو اهدا و پیوند زده شده که بیشترین پیوند مربوط به بافت قرنیه با ۲۰ مورد بوده است.
دکتر خالقی با بیان اینکه از این تعداد اهدای عضو، یک مورد پیوند کبد، ۱۰ مورد پوست اهدا و پیوند زده شده است، افزود: همچنین از این تعداد اهدای عضو، هشت عضو شامل ۲ کلیه و هفت کبد به مراکز پیوند عضو در تهران و شیراز ارسال شده است.
مرگ مغزی بازگشت ندارد
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه بیان کرد: مرگ مغزی به وضعیتی اطلاق می شود که تمام عملکرد و ساقه مغز بیمار به طور غیرقابل برگشتی از بین رفته باشد و تایید مرگ مغزی با دقت و وسواس خاصی توسط یک تیم تخصصی اعلام شود.
دکتر خالقی افزود: یک بیمار مرگ مغزی تا پایان فرآیند تایید مرگ مغزی هشت بار معاینه می‌شود به طوری که یک بار توسط پزشک معالج و سپس توسط تیم تایید کننده مرگ مغزی متشکل از متخصصان و جراحان مغز و اعصاب، متخصص نورولوژی، متخصص بیهوشی، متخصص داخلی و مدیرکل پزشکی قانونی یا جانشینان وی معاینه می‌شود.
وی با بیان اینکه در این مدت آزمایش‌های مختلف و نوار مغز از بیمار گرفته می‌شود تا یقین حاصل شود که بیمار مرگ مغزی است و هیچ عملکردی در مغز بیمار دیده نمی‌شود، ادامه داد: پزشکان متخصص تایید مرگ مغزی با حکم وزیر بهداشت انتخاب شده‌اند و این نشان دهنده اهمیت موضوع تایید مرگ مغزی است.
این مسوول گفت: در فرآیند تشخیص بیماری مرگ مغزی و اهدای عضو افزون بر ۱۵۰ نفر متشکل از تیم تشخیص مرگ مغزی، تیم تایید مرگ مغزی، تیم نگهداری مرگ مغزی، تیم انتقال، تیم هماهنگ کننده، تیم اتاق عمل و تیم‌های پشتیبانی فعال هستند.
علل ایجاد مرگ مغزی
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیشترین علت مرگ مغزی را در درجه اول سکته‌های مغزی و پس از آن ضربه‌های مغزی حاصل از تصادفات یا سقوط از ارتفاع دانست و گفت: در گذشته بیشترین علت مرگ مغزی تصادفات و ضربه‌های وارد به سر بود که اکنون میزان مرگ مغزی بر اثر تصادفات کاهش یافته و میزان سکته های مغزی افزایش یافته و آمار این دو یکسان شده است.
دکتر خالقی افزود: سکته‌های قلبی منجر به ایست قلبی که پس از احیای قلب، بیمار دچار مرگ مغزی می‌شود، تشنج طولانی مدت منجر به مرگ مغزی، حمله آسم و مواردی که باعث عدم رسیدن خون به مغز می‌شود، از دیگر عوامل ایجاد کننده مرگ مغزی است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد قطب شرق و شمال شرق کشور در اهدای عضو و پیوند اعضا محسوب می شود، کلیه بیمارانی که در استان های خراسان دچار مرگ مغزی می شوند باید پس از جلب رضایت خانواده آنان برای فرایند اهدای عضو و پیوند به بیمارستان منتصریه، زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اعزام شوند.
لیست انتظار پیوند عضو، روزنه امید در دل بیماران نیازمند به عضو
وی در خصوص شرایط پیوند و اهدای عضو به بیماران نیازمند عضو ادامه داد: این مرکز دارای یک لیست انتظار پیوند عضو است که بیماران نیازمند به عضو با نامه‌ای از سوی پزشک معالج خود می‌توانند به این مرکز مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنند که پس از انجام آزمایش و مشاوره‌های تخصصی در این لیست قرار می‌گیرند و پس از معرفی بیمار مرگ مغزی بر اساس اولویت، اهدا و پیوند عضو صورت می‌گیرد.
دکتر خالقی گفت: در اولویت‌بندی بیماران دیالیزی ملاک زمان شروع دیالیز افراد است و هرچه زمان دیالیز طولانی‌تر باشد آن بیمار در اولویت بیشتری قرار می‌گیرد.
وی افزود: در اولویت‌بندی بیماران نیازمند به قلب، کبد و ریه، بر اساس یک سری ملاک‌های علمی و آزمایش تخصصی، میزان وخامت و بدحالی بیمار و اینکه چه مدت زنده می‌ماند، ملاک اولویت‌بندی بیمار برای دریافت عضو است.
بیشترین بیماران نیازمند عضو در لیست انتظار مربوط به عضو کلیه است
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه بیان کرد: بیشترین آمار بیماران لیست انتظار پیوند مربوط به بیماران نیازمند کلیه است چرا که بیمار نیازمند کلیه با انجام دیالیز می‌تواند سالیان سال با انجام دیالیز و در شرایط خاص و دشوار به زندگی ادامه دهد اما بیماران نیازمند کبد، قلب و ریه در شرایط حاد امکان فوت بالایی دارند بنابراین در اولویت پیوند عضو هستد، به همین دلیل بیشترین گیرندگان ما در لیست انتظار مربوط به بیماران نیازمند کلیه هستند.
دکتر خالقی افزود: اکنون ۸۰۰ بیمار نیازمند کلیه در فهرست این مرکز ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد ۲۰۰ مورد آماده پیوند کلیه هستند و ۳۰ بیمار نیازمند کبد و حدود ۴۰ بیمار نیازمند قلب نیز در حال حاضر در لیست انتظار پیوند این دانشگاه قرار دارند.
وی از تمامی والدین بیماران مرگ مغزی که با اهدای اعضای عزیزان خود موافقت می کنند، تشکر و قدردانی کرد و ادامه داد: اگر ایثار و رضایت این بزرگواران نبود هیچ کدام از پیوندهای عضو صورت نمی‌گرفت.
به گزارش ایرنا، واحد پیوند اعضا از بیماران مرگ مغزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد که شمال شرق کشور را زیرپوشش دارد از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را آغاز کرده است که برای روشنگری در زمینه اهدای عضو بیماران مرگ مغزی، نیازمند فرهنگ سازی صحیح از سوی متولیان این امر برای خانواده های این افراد هستیم.
در کنار برنامه ریزی دست اندرکاران برای اهدای عضو افراد مرگ مغزی، همه آحاد مردم نیز باید در راستای فرهنگ سازی این عمل خدا پسندانه که سبب نجات بیمار می شود، اقدام کنند.