به گزارش ایرنا، سال ۱۳۱۴ را به عنوان آغاز رسمی ثبت و تشکیل فعالیت تعاونی ها نام می‌برند. در این سال اولین شرکت تعاونی روستایی در داورآباد گرمسار تاسیس شد. پیش از آن قانون تجارت سال ۱۳۱۱ از شرکت تعاونی ها سخن به میان آورده بود.
اصل چهل و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی، نظام اقتصادی کشور را بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی معرفی کرده است. بخش تعاونی شامل شرکتها و مؤسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق مقررات تشکیل می‌شود.
بخش دولتی شامل کلیه صنایع بزرگ، صنایع مادر، بازرگانی خارجی، معادن بزرگ، بانکداری، بیمه، تامین نیرو، سدها و شبکه های بزرگ آبرسانی، رادیو و تلویزیون، پست و تلگراف و تلفن، هواپیمایی، کشتیرانی، راه و راه‌آهن و مانند اینها است که به صورت مالکیت عمومی و در اختیار دولت است. بخش خصوصی نیز شامل آن قسمت از کشاورزی، دامداری، صنعت، تجارت و خدمات می شود که مکمل فعالیتهای اقتصادی دولتی و تعاونی است
پس از انقلاب اسلامی، بخش تعاون در راستای تحقق عدالت اجتماعی جایگاه مهمی در قانون اساسی به خود اختصاص داد. در سال ۱۳۷۰ پس از تصویب قوانین مربوط به بخش تعاونی، تمام سازمانها و اداراتی که بطور موازی در این زمینه فعالیت داشتند، به استثنای سازمان تعاون روستایی، در هم ادغام شدند و همه وظایف و اختیارات آنها به وزارتخانه جدیدی به نام وزارت تعاون واگذار شد.
فعالیت هفت هزار و ۳۲۲ شرکت تعاونی در خراسان رضوی
سرپرست اداره کل تعاون، اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در خصوص تعاونی‌های این استان گفت: خراسان رضوی با هفت هزار و ۳۲۲ شرکت تعاونی فعال، بعد از تهران در رتبه دوم کشور قرار دارد.
محمدامین بابایی افزود: شرکت تعاونی های استان با اشتغالزایی برای ۱۲۱ هزار و ۷۲۳ نفر، عضویت ۷۶۱ هزار و ۸۸۱ نفر و سرمایه ثبتی افزون بر ۴۵۹ میلیارد تومان در حال فعالیت هستند.
وی ادامه داد: ۳۳،۳ درصد شرکتهای تعاونی استان در بخش خدماتی، ۲۳،۱ درصد در حوزه کشاورزی، ۱۳ درصد در بخش صنعت، ۱۰،۶ درصد در عرصه تولید و توزیع و ۵،۷ درصد در زمینه مسکن فعالیت دارند.
سرپرست اداره کل تعاون، اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان اظهار داشت: ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل، قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر به فعالیت هستند اما امکانات ندارند و پیشگیری از تمرکز ثروت در دست افراد و گروههای خاص به منظور تحقق عدالت اجتماعی و جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت، از اهداف تشکیل تعاونی ها است.
عضویت آزاد در تعاونیها
همانطور که تشکیل هر شرکت و موسسه اهدافی دارد، در تشکیل تعاونی نیز مزایای متنوعی در کنار اهداف خدماتی، تولیدی، صنعتی و دیگر امور وجود دارد.
رییس اداره تشکیل تعاونی‌های خراسان رضوی هم با اشاره به شرایط تشکیل شرکت تعاونی گفت: تعاونی شرکتی از اشخاص حقیقی یا حقوقی است که تعداد اعضای آن نباید کمتر از هفت نفر باشد و به منظور رفع نیازمندیهای مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا، از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان طبق قانون تشکیل می‌شود.
علیرضا خدابخشی افزود: عضویت در شرکت تعاونی برای تمام اشخاصی که محل فعالیت یا سکونت آنها در حوزه عمل شرکت باشد و به تمام یا قسمتی از خدمات‌شرکت احتیاج داشته باشند آزاد است. شرط عضویت در شرکت تعاونی خرید و پرداخت تمام بهای دست‌کم یک سهم است.
وی ادامه داد: تخفیف حق بیمه سهم کارفرما برای اعضای شاغل در هر تعاونی به میزان ۲۰ درصد، درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکتها و اتحادیه های تعاونی متعارف و سهامی عام مشمول ۲۵ درصد تخفیف از نرخ موضوع ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم، از جمله مزیت‌های تعاونی است.
رییس اداره تشکیل تعاونی‌های خراسان رضوی بیان کرد: از دیگر مزایای تعاونی ها می توان به معاف بودن صد درصدی درآمد تعاونی‌های روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان و اتحادیه های آنها از مالیات، معافیت از پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام، اولویت تعاونیها در دریافت تسهیلات دولتی اشاره کرد.
وی اظهار داشت: مکلف بودن دولت و سازمانهای وابسته در اولویت دادن به تعاونیها در اجرای طرحها و پروژه های خود در شرایط مساوی با دیگران و معافیت تعاونی های تولیدی تا پنج نفر از پرداخت ۲۰ درصد از ۲۳ سهم بیمه کارفرما نیز از دیگر مزایایی است که برای تعاونی ها در نظر گرفته شده است.
صادرات ۱۰۵ میلیون دلاری
سالانه تعاونی های مختلفی در عرصه های مختلف پا به عرصه وجود می گذارند و البته برخی نیز ممکن است به دلایل گوناگون از گردونه خارج شده و غیرفعال شوند.
مدیر تعاون اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در این خصوص گفت: پارسال ۱۷۶ تعاونی با چهار هزار و ۱۸۷ فرصت شغلی در استان تشکیل شده است که از این تعداد ۷۵ تعاونی تولیدی توزیعی، ۴۴ تعاونی خدماتی، چهار تعاونی صنعتی و سه تعاونی در زمینه تامین نیاز و بقیه موارد در بخش های مسکن، کشاورزی و دامپروری فعال شده اند.
عقیل مختاری افزود: سال گذشته در حوزه آموزش ۲۸ هزار و ۲۳۱ نفرساعت کلاس برای تعاونی های استان برگزار شد و در همین مدت ۲۵ هزار و ۳۲۳ نفرساعت آموزش مجازی نیز برگزار شد.
وی ادامه داد: برگزاری جلسات ترویجی در رشته های زعفران و پسته با اولویت در شهرهای تربت حیدریه، گناباد، جوین و خوشاب، ترویج فرهنگ تعاون از طریق فضای مجازی، تهیه موشن گرافی برای ترویج فرهنگ تعاون و انتشار در فضای مجازی، برگزاری تور ترویج مجازی، تشکیل جلسه ترویجی برای دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی و برگزاری جلسه با دفتر سرمایه گذاری استانداری و نهادهای مالی و امضای تفاهم نامه، برگزاری جلسات ترویجی در مراکز رشد دانشگاهی از دیگر اقدامات انجام شده این حوزه است.
وی بیان کرد: اکنون ۲۲۱ تعاونی با مدیریت بانوان با ۲ هزار و ۱۵۲ نفر عضو در استان فعال هستند. همچنین ۲۲ تعاونی مرزنشینان با ۶۵۲ هزار نفر عضو در استان وجود دارند که پارسال از مجموع ۱۰۵ میلیون دلار صادرات تعاونی‌های استان، ۱۷ میلیون و ۲۵۰ هزار دلار مربوط به مرزنشینان بوده است.
مدیر تعاون اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی همچنین با اشاره به شعار امسال و موضوع دانش بنیان گفت: هم اینک ۲۰ تعاونی دانش بنیان با ۸۳ نفر عضو در استان فعالیت دارند و این اداره از ظرفیت بخش تعاونی در زیست بوم کارآفرینی و اشتغال استفاده و از تعاونی های دانش بنیان به منظور اخذ تسهیلات اعتباری حمایت می‌کند.
مختاری، برگزاری جلسات توانمندسازی و پرداخت تسهیلات به تعاونی ها را از جمله اقدامات مستمر اداره متبوع خود برشمرد و گفت: در این راستا پارسال ۹ جلسه آموزشی توانمندسازی بانوان با حضور بانوان تولیدکننده برگزار شد. همچنین ابلاغ پرداخت تسهیلات بلاعوض برای کمک به تعاونی ها به مبلغ یک میلیارد و ۶۸ میلیون تومان پرداخت شد. سه هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان صندوق کارآفرینی امید، ۵۹۵ میلیارد تومان توسعه تعاون به اعضای تعاونی و ۷۱ میلیارد تومان هم به تعاونی ها داده است.
وی اظهار داشت: پارسال همچنین ۲۲ تفاهمنامه با تعاونیها، اتحادیه ها و اتاق تعاون در راستای واگذاری امور تصدی گری به امضا رسید و پرونده ۹۵ شرکت تعاونی در ۲۰ جلسه کمیته رفع موانع اعتباری بررسی شد.
مختاری همچنین در خصوص مشکلات تعاونیها گفت: عدم اطلاع اعضا از قوانین و مقررات تعاونیها و عدم وجود روحیه تعاونگری از جمله بزرگترین چالش ها و آسیب های این بخش است.
مدیر تعاون اداره کل تعاون استان خراسان رضوی افزود: متاسفانه تعاونی، در نگاه بیشتر مدیران سازمانها و ادارات از اولویت برخوردار نیست و اعتباری ندارد. موازی کاری سازمانها هم از دیگر مشکلات تعاونی بخصوص در بخش کشاورزی است.
وی ادامه داد: سازمان تعاون روستایی، که زیرمجموعه جهاد کشاورزی است، در حوزه تعاونی هم فعالیت می کند و اداره کل تعاون هم در این بخش فعال است. یعنی ۲ سازمان با قانون و تشکیلات مجزا در این زمینه فعالیت دارند و طبیعی است که در حوزه های مرتبط با کشاورزی، جهاد کشاورزی اولویت را به تشکیلات زیرمجموعه خود بدهد.
حل موازی کاری دستگاههای دولتی و حمایت بیشتر از شرکتهای تعاونی، فرصت بیشتری فراهم می‌کند تا از ظرفیت این بخش مردمی در توسعه و اشتغالزایی هر چه بیشتر بهره برده شود.