احسان انوار مدیر مسئول انتشارات کتاب نور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به این موضوع اظهار داشت: قیمت‌ها جوری نیست که مشتریان بتوانند از پس آنها برآیند. کتابها خیلی گران هستند. با توجه به بالارفتن قیمت دلار و یورو و این که کتابهای اورجینال لاتین از کشورهای مبدا وارد می‌شوند، امکان خرید برای عموم علاقه‌مندان وجود ندارد.
به گفته انوار، استقبال از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مثل سابق نیست و ناشران هم خیلی کمتر برای این نمایشگاه کتاب همراه خود آورده‌اند.
اکراه ناشران خارجی از فروش رایت کتاب به نمایندگان ایرانی
وی افزود: ناشران خارجی ایران را به عنوان کشوری که کپی رایت را رعایت نمی‌کند، می‌شناسند و معمولا از فروش حقوق کتاب خودشان به ناشران ایرانی که مایل به رعایت کپی رایت هستند نیز اکراه دارند. دلیل این امر آن است که طرف‌های خارجی می‌دانند حتی اگر یک ناشر ایرانی کتاب را با اجازه ناشر اصلی چاپ کند، امکانش هست دیگر ناشران ایرانی کتاب او را کپی کنند.
به اجبار در نمایشگاه شرکت می‌کنیم
مسئول انتشارات نور در ادامه اظهاراتش گفت: شرکت در نمایشگاه کتاب تهران تقریبا به کسب و کار ما هیچ کمکی نمی کند. اما به نوعی در مقابل ناشرانی که با آنها ارتباط کاری داریم متعهد هستیم که باید کتابهایشان را در نمایشگاه‌های کشوری یا حتی بعضا استانی عرضه کنیم. در واقع بالاجبار در نمایشگاه شرکت می‌کنیم. نه این که به فروشمان هیچ کمکی نکند اما در مقابل هزینه ها و زمانی که بابت هر نمایشگاه صرف می‌کنیم، از نظر اقتصادی برای ما سودآور نیست.
فروشمان نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است
ناشران خارجی ایران را به عنوان کشوری که کپی رایت را رعایت نمی‌کند، می‌شناسند و معمولا از فروش حقوق کتاب خودشان به ناشران ایرانی که مایل به رعایت کپی رایت هستند نیز اکراه دارند. دلیل این امر آن است که طرف‌های خارجی می‌دانند حتی اگر یک ناشر ایرانی کتاب را با اجازه ناشر اصلی چاپ کند، امکانش هست دیگر ناشران ایرانی کتاب او را کپی کنند
احمد رضایی، مدیر انتشارات دانش ارزین جهان، نیز با اشاره به تاثیر افزایش قیمت‌ها بر صنعت نشر گفت: تنها بخشی از مخاطبان شاید شرایط مالی لازم برای خرید کتابها با قیمت روز را داشته باشند ولی قطعا درصد بسیار زیادی از مخاطبین با این قیمت ها امکان خرید کتابهای موردنیازشان را ندارند.
رضایی با بیان این که کاهش میزان خریداران از سه سال گذشته تاکنون محسوس بوده است، خاطرنشان کرد: قاعدتا گرانی ها باعث می شود مخاطبان ما که همان مشتریان ما هستند بسیار کم شود و این رابطه مستقیم با میزان فروش دارد. طبیعتا میزان فروش ما هم کاهش پیدا کرده است.
این بی‌قانونی برای بازار کتاب ایران وجهه خوبی ندارد
مدیر انتشارات دانش ارزین جهان که نمایندگی انتشارات‌های خارجی را دارد و کتابهای اورجینال را از ناشرین مربوطه تهیه کرده و در ایران عرضه می کند، درباره تاثیر سوء عدم رعایت قانون کپی رایت در ایران نیز گفت: عدم رعایت قانون کپی رایت به شرکت هایی که در قالب نمایندگان رسمی و انحصاری اقدام به واردات کتابهای اصل و اورجینال می کنند، خیلی لطمه زده است به خصوص حالا که به دلیل نرخ ارز قیمت ها افزایش پیدا کرده است خیلی‌ها به سمت کپی کردن بدون مجوز کتابهای خارجی رفته اند که این خیلی لطمه و ضرر به بخش بین الملل و کسانی وارد می‌کند که کتاب اصلی عرضه می کنند.
رضایی اظهار داشت: عدم رعایت قانون کپی راست از طرفی روی بازار کار ما تاثیر گذاشته و از سوی دیگر وجهه خوبی برای بازار کتاب ایران ندارد.
وزارت ارشاد حمایت‌ها را افزایش دهد
در نمایشگاه به خاطر نظارت های وزرات ارشاد و کمک و یارانه هایی که به مخاطبین برای خرید کتاب ارائه می شود، باعث افزایش استقبال می شود. بسیاری از موسسات دانشگاه ها و حتی اشخاص فصل خرید کتاب را در این نمایشگاه می دانند و این که ارشاد در این نمایشگاه که نمایشگاه اصلی کتاب در ایران است کمک هزینه و یارانه هایی عرضه می دارد که از این لحاظ خوب است. همه همتشان بر این است که در این نمایشگاه خریدشان را انجام دهند و منابع علمی مورد نیازشان را تهیه کنند.
مبنای قیمت گذاری و معادلسازی نرخ کتابهای خارجی بر دلار است و هرچه قیمت دلار افزایش پیدا کند، بالطبع آن قیمت کتاب هم افزایش پیدا می‌کند
پیشنهادم این است که در شرایط فعلی که قیمت ها به این شکل بالا رفته، ارگان های دولتی و بالاخص وزارت ارشاد کمک و حمایت بیشتری بکنند. امسال هم یک درصدی از مبلغ کتابها را به عنوان یارانه به ناشرها می پردازند تا مشتریان بتوانند با قیمت کمتری خرید کنند. این کار خوب است اما به نظر من کافی نیست چون کتابها خیلی گران شده اند و واقعا به کمک بیشتری نیاز است که انشالله در آینده شاهد آن خواهیم بود.
دیگر انتظار فروش بالا را نداریم
حسین گل اندامیان، مدیر انتشارات نگارستان کتاب آبی که نمایندگی انتشارات اسپرینگر و پالگریو مک میلان را در ایران برعهده دارد، با اشاره به این که در کل دنیا هم این طور نیست که هر فردی بتواند یک کتاب دانشگاهی و علمی بخرد، گفت:کتابهایی که ما عرضه می کنیم در خارج از کشور نیز به عنوان یک کالای لوکس محسوب می‌شود و این ها را معمولا دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتیمی خرند در کتابخانه می گذارند تا افراد از آنها استفاده کنند. بنابراین انتظاری نداریم که یک استاد یا دانشجو بتواند کتابهای ما را به صورت شخصی بخرد.
وی در ادامه به کاهش محسوس خریداران انتشارات خود اشاره کرد و با تکیه بر آمار و ارقام گفت: به فرض اگر قبلا ۱۰۰ دانشجو یا استاد شخصی خرید می‌کردند، حالا شاید فقط ۱۰ درصدشان بتوانند خرید کنند.
آفت تحریم و عدم رعایت کپی رایت در جان بازار کتاب ایران
گل اندامیان در ادامه اظهار داشت: با توجه به این که در ایران قانون برن یا کپی رایت امضا نشده است خیلی از کتابهایی که ما به عنوان نماینده ناشران بین المللی وارد می‌کنیم در ایران افست می‌شود قیمت کتاب پایین تر میاد و کیفیت خوبی هم ندارد وقتی داخل ایران افست می شود و این وجهه بین المللی اصلا خوبی ندارد به خاطر این که حق نویسنده، ناشر پرداخت نمی شود.
وی افزود: بخاطر تحریم‌های خیلی از ناشران بین المللی برای داد و ستد با ایران مشکل دارند اما خب یک تعداد از ناشرین که مستقیما از آمریکا نیستند، یعنی کشورهای اروپایی از جمله آلمان، هلند یا بعضی از ناشران انگلیسی برای ایران کتاب می‌فرستند اما خیلی از ناشرانی که مبداشان امریکا هست نود درصدشان برای ایران کتاب نمی‌فرستند.
۹۰ درصد فروش ناشران بین‌المللی در نمایشگاه کتاب است
مدیر انتشارات نگارستان کتاب آبی خاطرنشان کرد: به جرات می‌توان گفت ۹۰ درصد فروش اکثر ناشران بین المللی در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران است. چون همه سازمان‌ها و دانشگاه ها برناممه ریزی می کنند و اگر بودجه ای هم دارند آن را به خرید از نمایشگاه بین المللی اختصاص می‌دهند و سعی می کنند خریدهایشان را در طول نمایشگاه انجام دهند. اگر نمایشگاهی وجود نداشته باشد شاید دانشگاه‌ها اصلا سمت خرید کتاب نروند. برگزاری نمایشگاه خود به خود نوعی جنب و جوش در دانشگاه ایجاد می‌کند باعث می شود مسئول کتابخانه، معاون پژوهشی یک سری افراد را بگذارند تا از نمایشگاه خرید کنند.
افزایش قیمت‌ها برای مشتریان قابل هضم نیست
مهدی عمران لو، مدیر مسئول انتشارات آوند دانش، گفت: قدرت خرید مشتریانمان به شکل قابل توجهی افت کرده است. به ویژه با توجه به این که کتابهایی که امسال یعنی سال ۱۴۰۱ منتشر شده باز هم با افزایش قیمت مواجه شده است مشخصا برای خریداران خیلی قابل هضم نیست.
بسیاری از ناشران نمی توانند با ایران کار کنند چون نگران جریمه شدن هستند
عمران لو درباره تاثیر افزایش نرخ ارز بر کسب و کار ناشران بین‌المللی گفت: قطعا افزایش دلار روی کسب و کار ما هم تاثیر گذاشته است. چون کتابهای خارجی مبنای قیمت گذاری و معادلسازی نرخشان بر دلار است و هرچه قیمت دلار افزایش پیدا کند، بالطبع آن قیمت کتاب هم افزایش پیدا می‌کند.
وی افزود: تحریم‌ها خود یک مانع برای وارد کردن کتاب است بسیاری از ناشران نمی توانند با ایران کار کنند چون نگران جریمه شدن هستند. مساله دوم افزایش قیمت دلار است که قدرت خرید مصرف کننده راپایین آورده است و این نگرانی وجود دارد که کتابی که وارد می کنیم نتوانیم بفروشیم و کتاب بماند. در این صورت یا باید کتابها را مرجوع کنیم که هزینه برگشت دارد یا باید نگهشان داریم که کتاب هم تاری مصرف دارد و نهایت یک تا دو سال بعد دیگر از چرخه مصرف خارج می‌شود. عدم قدرت خرید مردم شاید اصلی ترین معضل برای بخش خارجی است.
ناشران خارجی رغبتی برای فروش رایت به نمایندگان ایران ندارند
مدیر مسئول انتشارات آوند دانش در بخش دیگری از اظهاراتش بیان کرد: یک سری از ناشران هستند که کتابهای به زبان خارجی را به همان صورت افست می‌کنند، بدون اجازه و عملا روی فروش کتابهای اورجینال تاثیر می گذارد و این روند موجب می‌شود ناشر خارجی هم رغبت کمتری برای حضور پیدا کند. وقتی می بیند کتابهایش افست می‌شود امکان فروش کتاب اورجینال خود را ندارد دیگر رغبتی برای حضور در نمایشگاه هم پیدا نمی‌کند. مساله بعدی بحث ترجمه ها است. در این حوزه تنها تعداد معدودی از ناشران کپی رایت را رعایت می‌کنند البته به واسطه تحریم ها ناشران خارجی همه نمی‌توانند و راغب به فروش رایت نیستند چون بحث جریمه شدن را دارند و مراوده با ایران برایشان مشکل ساز است.
نمایشگاه کتاب ویترین ناشران است
عمران لو اظهار داشت: با توجه به محدودیت هایی که در تعداد کتابفروشی ها در سطح کشور وجود دارد، شاید حسن اصلی نمایشگاه این است که ویترین بزرگی برای ناشران است تا بتوانند کتابهای خود را عرضه کنند، به مخاطبین معرفی کنند و با مخاطبان کتاب ارتباط بگیرند که شاید از فروش کتاب مهمتر باشد.
وی افزود: البته در کنار این فروشی هم صورت می گیرد و نقدینگی هم برای ناشران ایجاد می‌کند ولی ارتباط مستقیم به مخاطب، معرفی کتابهای جدید، معرفی خود انتشارات و برندسازی انتشارات تاثیر به سزایی دارد.