امروز (سه شنبه ۱۵ شوال) مصادف با جنگ احد و سالروز شهادت عموی پیامبر اکرم (ص) حضرت حمزه است. وی فرزند حضرت عبدالمطلب و حامی بزرگ پیامبر اکرم (ص) بود که دو سال پیش از ولادت رسول خدا (ص) دیده به جهان گشود. در میان جوانان قریش در دلاوری و بزرگواری برجسته و در آزاد اندیشی، آزادمنشی و ستم‌ستیزی سرآمد بود و سلحشوری و توان رزمی وی همزمان با آغاز دوره جوانی نمودار شد.
آن آزادمرد، حتی پیش از پذیرش اسلام، از رسول خدا (ص) در برابر آزارهای مشرکان حمایت می کرد، گرایش وی به اسلام موجب سربلندی دین خدا شد. زیرا پس از آن مسلمانان از انزوا بیرون آمدند و قریش با درک پشتیبانی حضرت حمزه (ع) از پیامبر اکرم (ص) از آزارهای خود کاستند و رفتارشان با رسول خدا و مسلمانان ملایم تر شد.
حضرت حمزه (ع) همراه دیگر مسلمانان به مدینه هجرت کرد و خدمات ارزنده ای به ویژه در امور نظامی ارائه داد. یک سال پس از جنگ بدر، غزوه احد با هدف مقابله با مشرکانی که برای انتقام از مسلمانان و جبران شکست بدر به سمت مدینه آمده بودند آغاز شد. حضرت حمزه و برخی دیگر از مسلمانان سلحشور، معتقد به جنگ برون شهری بودند. عموی پیامبر در جنگ احد هنگام تهاجم دشمن، وفادار و ثابت قدم از رسول خدا دفاع می کرد و توانست ۳۰ مشرک جنگجو را به هلاکت برساند اما کینه دیرینه هند، همسر ابوسفیان که پدر و برادر خود را در جنگ بدر به دست حمزه از دست داده بود، او را واداشت غلام حبشی خود، وحشی را در صورت به شهادت رساندن حمزه، وعده آزادی و رهایی از بردگی دهد.
در گرماگرم جنگ احد حضرت حمزه با نیزه غلام که در کمین آن سردار دلاور بود به شهادت رسید. رسول خدا (ص) در منزلت او فرمود «سالار شهیدان در روز قیامت نزد خدا حمزه است.»
حضرت فاطمه زهرا (س) هر هفته به زیارت قبر حمزه رفته و اشک می ریخت و پیامبر اکرم (ص) فرمود: هر کس مرا زیارت کند، ولی به زیارت حمزه نرود، جفا کرده است. بارگاه مطهر حضرت حمزه سید الشهدا در قبرستان احد در نزدیکی مدینه منوره واقع شده است.
زمانی که رسول خدا (ص) دید، زنان مدینه برای سایر شهدا عزاداری و گریه می کنند، با چشمان اشکبار فرمود «حیف، که برای عموی شهیدم گریه کننده ای نیست.» زنان مدینه از آن پس برای حضرت حمزه به قدری عزاداری کردند که رسول خدا (ص) در حق آنان فرمود «به خانه هایتان برگردید، خدا پاداش این عزاداری شما را با رحم و الطاف خود جبران کند، انصافا حق یاری را ادا کردید.»
چرا حمزه اینقدر جایگاه دارد. چون یار پیامبر شد. راه رشد و پیشرفت این است که انسان وجودش را وقف امام کند و خواسته پیامبر را بر خواسته خود ترجیح دهد. حمزه با تمام وجود در مسیر پیامبر حرکت کرد و ما نیز باید وجودمان را وقف اهل بیت کنیم چون هر گامی که در این زمینه برمی داریم اهل بیت جبران می کنند.
به مناسبت سالروز شهادت حضرت حمزه عموی پیامبر اکرم با حجت الاسلام صادق کفیل رئیس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه و کارشناس حوزه مهدویت به گفت و گو نشستیم. کفیل گفت: حضرت حمزه الگوی یاران امام زمان هستند. یعنی همه ما در دعای عهد می خوانیم خدایا ما را جزو کسانی قرار بده که از امام زمانمان دفاع کنیم و در سلام بر حضرت حمزه آمده است که او دفاع کننده از پیامبر اکرم (ص)بود. حضرت حمزه کسی بود که تمام وجودش را وقف حمایت و دفاع از رسول خدا (ص) کرد و این حمایت در تمام عمر او بوده است. چه بسا وی در زمانی که در ظاهر هنوز ایمان نیاورده بود، یاریگر پیامبر اعظم (ص) بود و در جریان شعب ابی طالب، جنگ بدر و جنگ احد همیشه یار و حامی پیامبر و اثرگذار در اسلام آوردن بقیه جامعه بود.
وی افزود: غم از دست دادن چهار نفر بر پیامبر (ص) بسیار سنگین آمد. وفات حضرت ابوطالب، حضرت خدیجه، جعفر بن ابی طالب و حضرت حمزه برای رسول خدا (ص) سنگین بود ولی داغ شهادت حمزه به ویژه با توجه به اتفاقاتی که به دنبال شهادت حضرت حمزه افتاد و برخوردی که با پیکر آن حضرت کردند، سخت پیامبر (ص) را ناراحت کرد.
کفیل ادامه داد: نحوه برخورد حضرت زهرا (س) با حضرت حمزه بیانگر عظمت شهیدان است که به ما درس می دهد و همچنین فاطمه زهرا (س) جایگاه شهید را برای ما با تسبیحی که از تربت حضرت حمزه درست کرده بودند، به ما نشان می دهند؛ حضرت زهرا نخستین تسبیح و ذکر با عظمتی را که پیامبر اکرم (ص) به دخترشان هدیه کرده بودند، با تربت حضرت حمزه بود. تسبیحات حضرت فاطمه (س) را به صورت طبیعی یا با انگشتان هم می توان گفت ولی وقتی تسبیحی با تربت حمزه باشد، نورانیت آن خاک دارای اثر وضعی است و باعث نورانیت در وجود انسان می شود. بنابر این چنین تسبیحی جایگاه شهید و شهادت و تربت شهید را به می فهماند.
وی با اشاره به اعزام حجاج بیت الله الحرام در ماه آینده گفت: خاطره ای را به عنوان هدیه برای حاجیان امسال ذکر می کنم. شیخ حسین فاضلی که چند سال پیش وفات کرد، یکی از اولیای الهی و بزرگان بود و تشرفات متعددی خدمت امام زمان (عج) داشته است. وی در اولین سفر خود به خانه خدا با آیت الله شهید عبدالحسین دستغیب روحانی کاروان آشنا می شود و زمانی که حاجیان این کاروان به کنار مزار حضرت حمزه رسیدند، شهید دستغیب به آنان می گوید هر کسی که اولین سفر به خانه خدا را دارد و در کنار قبر حضرت حمزه دست به دعا بردارد، خدا دعایش را به اجابت می رساند.
این پژوهشگر حوزه مهدویت افزود: مرحوم فاضلی می گوید در آن لحظه من دعا کردم تا به تعداد سفرهای علی بن مهزیار اهوازی به سفر حج عازم شوم. یعنی سفر حج پیوسته ای داشته باشم و خدا دعای مرا اجابت کرد.
وی به عظمت حضرت حمزه در حدیث امام سجاد(ع) نیز اشاره کرد و گفت: حضرت زین العابدین (ع) فرمود ما اهل بیت به هفت فضیلت داده شده است و یکی از این فضیلت ها، حضرت حمزه است. چون امام سجاد (ع) در ادامه این حدیث فمود حمزه از ماست.
محبوبترین نام نزد رسول خدا (ص)
کفیل گفت: شخصی پیش پیامبر اکرم (ص) آمد و گفت که خدا به او فرزندی داده و از آن حضرت سوال کرد که چه نامی را برای پسرش انتخاب کند و پیامبر فرمود «محبوبترین اسم نزد من یعنی حمزه را بر او بگذار.
وی با اشاره به نامه ۲۸ نهج البلاغه اظهار داشت: امیرمومنان علی (ع) در این نامه فرمود که «رسول خدا در نمازی که بر پیکر حضرت حمزه خواندند، ۷۰ مرتبه تکبیر گفتند. یعنی وقتی پیامبر بر شهدای احد نماز می خواندند، در ابتدا بر پیکر حمزه نماز گزاردند و سپس در زمانی که هر یک از شهدا را می آوردند، پیکر حمزه در کنار آن شهید بود و پیامبر بر پیکر آن شهید و حضرت حمزه نماز می خواندند».
این پژوهشگر مذهبی افزود: در روایتی از حضرت علی (ع) نقل شده که پیامبر در کنار پیکر حمزه خطاب به عموی خود فرمود «خدا تو را رحمت کند که به خویشان توجه داشتی و دغدغه کار خیر داشتی.» امیرمومنان همچنین فرمود «عموی من، حمزه دوستداران خود را از جهنم دور می کند» و لقب های اسدالله، اسد رسوله و سیدالشهدا(ع) پس از شهادت حمزه از سوی خدا توسط جبرییل به پیامبر گفته شد.
کفیل ادامه داد: چند آیه در وصف حمزه است که به عنوان نمونه می توان به روایتی از امام باقر (ع) در تفسیر آیه ۲۳ سوره احزاب اشاره کرد که این آیه می فرماید «من المومنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر» یعنی از میان مومنان مردانی هستند که به آنچه با خدا عهد بستند، صادقانه وفا کردند؛ برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در (همین) انتظارند.
وی افزود: امام باقر (ع) فرمود منظور از کسانی که به عهد خود وفا کردند، حضرت حمزه و جعفر بن ابی طالب است و منظور از کسانی که در انتظار هستند، امیرمومنان حضرت علی (ع) است. و پیامبر اکرم (ص) درباره آیه ۷۰ سوره نساء فرمود «منظور از شهدا حضرت حمزه است که شاهد به معنای گواه است که در بعضی آیات از جمله در این آیه به معنای شهید است».
کفیل از همراهی حمزه با پیامبر در جنگ های بدر و احد گفت و افزود: حضرت حمزه در شعب ابی طالب تمام سختی ها را همراه با پیامبر و یاران آن حضرت تحمل کرد. عموی پیامبر در سال دوم یا ششم بعثت اسلام آورد ولی قبل از اسلام آوردن نیز حمایت جدی از پیامبر (ص) می کرد، به گونه ای که مشرکان از وی حساب می بردند و آزار پیامبر به خاطر حمزه کمتر بود و حضرت حمزه بعد از اسلام آوردن نیز در گرایش خویشان خود به اسلام بسیار تاثیرگذار بود.
وی افزود: حضرت حمزه از معدود قهرمانانی بود که در جنگ، نشان برخود می نهاد و بدین وسیله خود را به دوست و دشمن معرفی میکرد. عموی پیامبر در جنگ احد توانست ۳۰ تن از مشرکان جنگجو را به هلاکت برساند ولی کینه دیرینه هند همسر ابوسفیان که پدر و برادر خود را در جنگ بدر به دست حمزه از دست داده بود، او را واداشت که غلام حبشی خود به نام وحشی را در صورت به شهادت رساندن حمزه، وعده آزادی و رهایی از بردگی دهد.
کفیل ادامه داد: همسر ابوسفیان پس از شهادت حمزه بر سر پیکر وی حاضر شد و سینه اش را شکافت و جگرش را بیرون آورده و جوید و همچنین گوش و بینی و دست و پای مبارکش را قطعه قطعه کرد. رسول خدا (ص) پس از شنیدن خبر شهادت حمزه به شدت اندوهگین شد و لذا چون پیکر او را دید، با صدای بلند گریست. سپس لباس خود را از تن بیرون آورد و بر روی جنازه قطعه قطعه شده او انداخت.
وی اضافه کرد: زمانی که رسول خدا(ص) عزاداری و گریه و زاری زنان مدینه را برای شهدای احد دید، با چشمان اشکبار فرمود برای عموی شهیدم گریه کننده ای نیست. زنان مدینه از آن پس برای حضرت حمزه به قدری عزاداری کردند که رسول خدا(ص) در حق آنان فرمود به خانه هایتان برگردید، خدا پاداش این عزاداری شما را با رحم و الطاف خود جبران کند.