امروز (پنجشنبه ۱۵ شوال ۱۴۴۲ قمری و ششم خرداد ۱۴۰۰ خورشیدی) مصادف با جنگ احد و سالروز شهادت عموی پیامبر اکرم (ص) حضرت حمزه است. وی فرزند حضرت عبدالمطلب و حامی بزرگ پیامبر اکرم (ص) بود که دو سال پیش از ولادت رسول خدا (ص) دیده به جهان گشود. در میان جوانان قریش در دلاوری و بزرگواری برجسته و در آزاد اندیشی، آزادمنشی و ستم‌ستیزی سرآمد بود و سلحشوری و توان رزمی وی همزمان با آغاز دوره جوانی نمودار شد.
آن آزادمرد، حتی پیش از پذیرش اسلام، از رسول خدا (ص) در برابر آزارهای مشرکان حمایت می کرد، گرایش وی به اسلام موجب سربلندی دین خدا شد. زیرا پس از آن مسلمانان از انزوا بیرون آمدند و قریش با درک پشتیبانی حضرت حمزه (ع) از پیامبر اکرم (ص) از آزارهای خود کاستند و رفتارشان با رسول خدا و مسلمانان ملایم تر شد.
حضرت حمزه (ع) همراه دیگر مسلمانان به مدینه هجرت کرد و خدمات ارزنده ای به ویژه در امور نظامی ارائه داد. یک سال پس از جنگ بدر، غزوه احد با هدف مقابله با مشرکانی که برای انتقام از مسلمانان و جبران شکست بدر به سمت مدینه آمده بودند آغاز شد. حضرت حمزه و برخی دیگر از مسلمانان سلحشور، معتقد به جنگ برون شهری بودند. عموی پیامبر در جنگ احد هنگام تهاجم دشمن، وفادار و ثابت قدم از رسول خدا دفاع می کرد و توانست ۳۰ مشرک جنگجو را به هلاکت برساند اما کینه دیرینه هند، همسر ابوسفیان که پدر و برادر خود را در جنگ بدر به دست حمزه از دست داده بود، او را واداشت غلام حبشی خود، وحشی را در صورت به شهادت رساندن حمزه، وعده آزادی و رهایی از بردگی دهد.
در گرماگرم جنگ احد حضرت حمزه با نیزه غلام که در کمین آن سردار دلاور بود به شهادت رسید. رسول خدا (ص) در منزلت او فرمود «سالار شهیدان در روز قیامت نزد خدا حمزه است.»
حضرت فاطمه زهرا (س) هر هفته به زیارت قبر حمزه رفته و اشک می ریخت و پیامبر اکرم (ص) فرمود: هر کس مرا زیارت کند، ولی به زیارت حمزه نرود، جفا کرده است. بارگاه مطهر حضرت حمزه سید الشهدا در قبرستان احد در نزدیکی مدینه منوره واقع شده است.
زمانی که رسول خدا (ص) دید، زنان مدینه برای سایر شهدا عزاداری و گریه می کنند، با چشمان اشکبار فرمود «حیف، که برای عموی شهیدم گریه کننده ای نیست.» زنان مدینه از آن پس برای حضرت حمزه به قدری عزاداری کردند که رسول خدا (ص) در حق آنان فرمود «به خانه هایتان برگردید، خدا پاداش این عزاداری شما را با رحم و الطاف خود جبران کند، انصافا حق یاری را ادا کردید.»
حجت الاسلام مرتضی ادیب یزدی به خبرنگار معارف ایرنا گفت: جناب حمزه بن عبدالمطلب معروف به اسدالله و اسد رسوله یعنی شیر خدا و شیر پیامبر خدا از شخصیت های بسیار والامقام و برجسته صدر اسلام و زندگی وی پر از درس های بزرگ است. حضرت حمزه شخصیت جوانمرد و سیره های والای اخلاقی و خصلت های مردانه داشت و اعتقاد و ایمان وی به وجود رسول خدا بسیار عمیق و جدی و بر مبنای معرفت و شناخت مبتنی بر فطرت و معرفت الهی بود.
وی افزود: هنگامی که پیامبر اکرم (ص) پس از جنگ احد بالای سر حضرت حمزه رسید در حالی که شهید شده و سینه اش را شکافته بودند، بسیار متاثر شد و اشک بر روی محاسن ایشان می ریخت، خطاب به پیکر عموی بزرگوار خود فرمود «السلام علیک یا فاعل الخیرات السلام علیک یا کاشف الکربات». در این سلام رسول خدا چند نکته وجود دارد.
با توجه به این دعای رسول اکرم (ص) می توان به کسی که از دنیا رفته، سلام کرد. البته حضرت حمزه به شهادت رسید و همانگونه که قرآن فرموده شهید مرده نیست و حیات دارد اما منظور این است که سلام دادن به پیکر شهید جزو سنت های پیامبر بوده است و معنای آن این است که وقتی حرم های معصومین را زیارت می کنیم و سلام به آنها می دهیم سنت پیامبر را احیا کردیم.
وی ادامه داد: بنا بر این وهابیت و کسانی که می گویند چرا کنار قبور مردگان می ایستید و سلام می دهید و آن را بدعت می دانند باید پاسخ دهند چرا پیامبر به جناب حمزه سلام های متعدد داد. بنابر این، شهید زنده است و انسان باید به زیارتش برود و از او درس بگیرد و او را معلم و اسوه خود قرار دهد و با شهید عهد ببندد که در زندگی خود او را الگو و نمونه قرار دهد.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: فاعل الخیرات یعنی کسی که از هیچ کار خیری روگردان نیست و هر کار خیری که به حمزه مراجعه می شد، حضرت در آن کار خیر در حد توان خود شرکت می کردند. البته حضرت حمزه زندگی بسیار ساده ای داشت به گونه ای که روگردانی حضرت از دنیا مثال زدنی است و به جرات می توان گفت بعد از پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) زاهدترین امت بود به گونه ای که یک خانه مخروبه داشت و اثاث زندگی بسیار ناچیز همچون یک حصیر و ملحفه، تمام زندگی حمزه بود.
وی افزود: با وجود این که حمزه از دنیا روگردان بود اگر فقیر، یتیم، اسیر یا گرفتاری به او رجوع می کرد، از خانه حمزه دست خالی برنمی گشت. این رفتار نشان می دهد حضرت تا چه اندازه بخشنده و سخاوتمند بود. بنا براین سخاوت، نیاز به ثروت ندارد بلکه شجاعت می خواهد. برخی می گویند پول نداریم و نمی توانیم چیزی ببخشیم در حالی که سخاوت نیازمند تحویل گرفتن دیگران و بزرگواری است.
ادیب یزدی ادامه داد: پیامبر خطاب به حمزه فرمود «السلام علیک یا کاشف الکربات» یعنی سلام بر تو که برطرف کننده هر غم و اندوهی بودی. اخلاق حضرت حمزه به گونه ای بود که هر گاه پیامبر در مصیبت و غم عموی خود را می دیدند، آن غم و اندوه آن حضرت برطرف می شد و این موضوع به دلیل خوش اخلاقی، گذشت، بزرگواری و بی توقعی حضرت حمزه بود.
نظر شما