علی مستوفیان روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پنج هزار بلیط برای بازدید از موزه های استان فروخته شد که نسبت به قبل از همه گیری کرونا در سال ۹۸، ۱۶ درصد افزایش داشت و آمار بازدید کنندگان از پایگاه میراث فرهنگی بلقیس اسفراین، ۴۱هزار و ۵۱۸ نفر و پایگاه میراث فرهنگی ریوی نیز هفت هزار نفر بود.
وی در مورد تعداد موزه های خراسان شمالی نیز گفت: موزه های دایر استان شامل موزه اسناد و نسخ خطی، موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی، موزه گرمابه و تاریخ شهر فاروج، موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم، موزه قلعه جلال‌الدین، موزه تاریخ شهر شیروان و موزه فرش شیروان است.
وی افزود: هم اکنون بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ شی فرهنگی و تاریخی در موزه های استان نگهداری می شود که این اشیا مستند نگاری نیز شده اند.
بازدید رایگان
وی با بیان این که امروز نخستین روز هفته میراث فرهنگی و بازدید از موزه های استان رایگان است خاطرنشان کرد: در صدد افزایش شمار موزه های استان و تکمیل و راه اندازی موزه های آشخانه و اسفراین هستیم.
وی افزود: برنامه های هفته میراث فرهنگی از امروز آغاز می شود و تا سوم خرداد ادامه دارد و نخستین روز هفته میراث فرهنگی به عنوان «قدرت موزه ها، نوآوری، پایداری، جامعه سازی» نامگذاری شده است.
وی یکی از راهبردهای این اداره کل را افزایش موزه های خصوصی و مشارکتی بیان کرد و افزود: در استان دو مجموعه دار خصوصی نیز داریم که یکی از آن ها مجموعه بزرگی از سکه و پول در اختیار دارد و موزه مردم شناسی بخش خصوصی نیز به همت یکی از بانوان استان و با دارا بودن هزار شی تاریخی از اقوام ساکن در استان راه اندازی شده است.
مستوفیان خاطرنشان کرد: از ایجاد موزه در دستگاه های مختلف نیز حمایت و آمادگی مشارکت در ایجاد موزه ها را با کمک های فنی، مشاوره ای و مالی داریم.
وی از ایجاد موزه در اداره کل آموزش و پرورش استان، موزه اسناد و نسخ خطی توسط شورای شهر بجنورد نیز خبرداد و افزود: اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس نیز در حال ایجاد موزه دفاع مقدس و شهرداری بجنورد نیز قرار است در مقبره شهدای بجنورد پارک موزه ایجاد کند.
وی در مورد موزه های در حال ساخت آشخانه و اسفراین نیز گفت: برای اتمام موزه اسفراین ۱۰ و برای موزه آشخانه نیز ۱۵ میلیارد تومان اعتبار لازم است.
به گزارش خبرنگار ایرنا بر اساس شواهد و مستندات تاریخی حاصل از بررسی‌های باستان‌شناسی، پیشینه تاریخی این استان حداقل به دوران نوسنگی و حدود ۵ تا ۸هزار سال قبل از میلاد می‌رسد.
در دوره اشکانی، خراسان به‌عنوان خاستگاه قوم پارت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و آثار مکشوفه نشان‌دهنده حضور فعال این قوم در پهنه کنونی خراسان شمالی است.
در خراسان شمالی هفت موزه فعال وجود دارد.
موزه اسناد و نسخ خطی
بنای معروف به آیینه‌خانه به‌عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی حاکمان بجنورد با رجال سیاسی عهد قاجار و انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
این بنا در دو طبقه ساخته شده و در مجموع ۹ اتاق دارد. یکی از اتاق‌های طبقه فوقانی تالاری است که تمام دیوارها و سقف آن با طرح‌های زیبایی آیینه‌کاری شده و به خاطر وجود همین تالار است که این بنا را آیینه‌خانه نامیده‌اند.
این بنا به شماره ۱۱۶۷در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و پس از انجام عملیات مرمت از سال ۱۳۷۹ تاکنون به‌عنوان موزه اسناد و نسخ خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موزه اسناد و نسخ خطی استان در بنای آیینه‌خانه شامل بخش‌های مختلف از جمله اتاق دیوان سالاری، اتاق کودک و چهار اتاق مختص به نمایش و ارائه اسناد و نسخ خطی از نقاط مختلف است که به دوره قاجار و پس از آن تعلق دارند.
از نکات قابل توجه در این موزه ارائه آلبوم دیجیتالی از ۱۳۴ عکس موجود در تالار آیینه‌خانه است.
اسناد بر اساس موضوع (عقدنامه- مصالحه‌نامه، مکاتبات و مراسلات اداری و دیوانی- مبایعه‌نامه و فرمان) چیدمان شده است.
موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی
عمارت مفخم بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین اثر تاریخی دورۀ قاجار در استان خراسان شمالی است که در اوایل دهۀ ۱۳۰۰ هجری قمری به دستور یار محمدخان شادلو معروف به سردار مفخم، حاکم منطقه شمال خراسان، به‌عنوان محل سکونت او و خانواده‌اش ساخته شده است.
این بنای مجلل ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است که سراسر آن به زیباترین وجهی با انواع فنون کاشی‌کاری معرق، معقلی، هفت‌رنگ و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی زینت یافته است.
مصالح به کار رفته در بنا آجر با ملات گچ است و هر طبقه ساختمان دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است.
ین بنای تاریخی با شماره ۹۵۲ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استان تبدیل شده است.
موزه باستان‌شناسی که در طبقه فوقانی بنای عمارت قرار دارد از ۵ بخش اصلی متناسب با تقسیم‌بندی ادوار فرهنگی، گاه‌نگاری مصوب باستان‌شناختی و متناسب با استانداردهای موزه‌ای تحت عنوان بخش‌های پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی، سکه و سفال ساماندهی و معرفی شده است.
موزه مردم‌شناسی این بنا نیز به معرفی و شناساندن جلوه‌هایی از خرده‌فرهنگ‌های استان می‌پردازد که در قالب آداب‌ورسوم، مشاغل سنتی و صنایع‌دستی معرفی می‌شود.
از بخش‌های شاخص موزه مردم‌شناسی می‌توان به چارق‌دوزی، چادرشب بافی، پالان‌دوزی، کلاه‌بافی، جوراب‌بافی، آهنگری، نمدمالی، کشاورزی، عطاری، موسیقی، گلیم‌بافی، ریسندگی و بخش‌های معرف قوم کرمانج و ترکمن، آداب‌ورسوم (سفره‌های آیینی، سفره مراسم آق قویون، سفره نذر) و نحوه معیشت، پوشاک، زیورآلات اشاره کرد.
موزه گرمابه و تاریخ شهر فاروج
حمام خزینه‌ای فاروج با قدمتی حدود دویست سال از بناهای به جا مانده از دوره قاجاریه است که به دست یزدی‌های مقیم این شهر ساخته شده است.
این بنا به دلیل ویژگی‌های شاخص فرهنگی و تاریخی در سال ۱۳۸۷ به شماره ۲۳۱۰۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مطالعات و مرمت حمام تاریخی فاروج از سال ۱۳۸۶ آغاز شد و در ۱۳۹۰ به‌عنوان موزه تاریخ شهر به بهره‌برداری رسید.
موزه گرمابه و تاریخ شهر فاروج شامل هفت غرفه است که غرفه استاد حمامی (سر حمومی)، غرفه انگور و غرفه مراسم شیرواره در سربینه حمام، غرفه‌های دلاکی، عطاری و باستان‌شناسی در گرمخانه و غرفه معرفی مشاهیر و نیز غرفه معرفی صنایع‌دستی شهرستان فاروج است که در کنار هم تصویر گویایی از تاریخ و فرهنگ منطقه فاروج را برای بازدیدکننده ترسیم می‌کنند.
موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم
حمام خزینه‌ای جاجرم با ۷۰۰ مترمربع مساحت در دل بافت تاریخی شهر و در کنار بقایای ارگ قدیم شهر معروف به نارین قلعه و مسجد جامع تاریخی شهر قرار گرفته و به دوره متأخر اسلامی تعلق دارد.
این بنا به دلیل ویژگی‌های شاخص فرهنگی و تاریخی در سال ۱۳۸۶ به شماره ۲۲۲۱۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مطالعات و مرمت حمام تاریخی جاجرم از سال ۱۳۸۶ آغاز شده و در ۱۳۹۰ به‌عنوان موزه تاریخ شهر به بهره‌برداری رسیده است.
موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم شامل هشت غرفه است.
غرفه‌های موزه عبارت‌اند از غرفه استاد حمامی و غرفه پوشاک در قسمت سربینه، غرفه‌های دلاکی، عطاری و باستان‌شناسی در گرمخانه، غرفه محرم برای معرفی آیین نخل‌گردانی و غرفه معرفی مشاهیر و نیز غرفه معرفی صنایع‌دستی شهرستان جاجرم که در کنار هم تصویر گویایی از تاریخ و فرهنگ منطقه جاجرم را برای بازدیدکننده به نمایش می‌گذارند.
موزه قلعه جلال‌الدین
قلعه جلال‌الدین یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی خراسان شمالی قلمداد می‌شود که در سده‌های ۷-۶ هجری ساخته شده است. این قلعه با مصالح سنگ و ساروج به‌صورت یک شش‌ضلعی منظم روی سطح ناهموار و صخره‌ای تپه‌ای بلند احداث شده است.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این موزه‌قلعه که آن را از نظر محتوایی از نمونه‌های مشابه خود متمایز می‌کند، شیوه پرده‌خوانی و نقالی در آن است.
در این نمایش، داستان تصویری نقش شده بر پرده‌های درون هر برج به شیوه نقالی روایت می‌شود که طی آن وقایع تاریخی دوران مغول و مصائب اولیای دین با کلام آهنگین بازگو می‌شود.
برج‌های موجود در موزه به این نوع روایتگری اختصاص داده شده است و در هر برج پرده‌ای با داستانی جداگانه نصب شده است. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این موزه استفاده از سیستم دیجیتال برای پخش این نوع روایتگری در هرکدام از برج‌ها به‌صورت جداگانه است.
سایر قسمت‌های نمایشی موزه در مسیرهای بازدید قرار دارد که این ویژگی به بازدیدکننده امکان می‌دهد تا ضمن حرکت در مسیر و مرتفع‌ترین قسمت‌های قلعه، با ویژگی‌های معماری نظامی، مصالح بکار رفته، خمره‌های تاریخی کار گذاشته شده در دل دیوارهای قلعه و در نهایت شیوه‌های تدافعی قلاع تاریخی از نزدیک آشنا شود.
موزه تاریخ شهر شیروان
بررسی‌های باستان‌شناختی در منطقه شیروان نشان‌دهنده وجود استقرارگاه‌های پیش از تاریخ و سکونت اقوام دست کم از هزاره چهارم پیش از میلاد است.
در دوران تاریخی و به‌ویژه در دوران اشکانی این منطقه موردتوجه بوده و محوطه‌های مهمی مربوط به دوره‌های اشکانی و ساسانی در این منطقه شناسایی شده است. کشف آثار متعلق به دوره‌های مختلف اسلامی نیز حاکی از استقرار جمعیت و حضور زندگی در دوره‌های مختلف است.
موزه شیروان در ساختمانی با زیر بنای۶۰۰ متر مربع در حاشیه بلوار معلم است که فاز اول آن در سال ۹۴ با نمایش اشیای باستان‌شناسی و مردم‌شناسی از دوران پیش‌ازتاریخ تا دوران معاصر راه‌اندازی شد.
در سال ۹۹ نیز با تجهیز طبقه همکف موزه، فرش‌های تاریخی منطقه به همراه اطلاعات و وسایل مربوط به فرش و بافته‌های داری استان در معرض نمایش قرار گرفته است.
موزه فرش شیروان
در موزه فرش شیروان نیز فرش‌هایی نفیس از دوره صفویه و قاجاریه به نمایش گذاشته شده و علاوه بر آن، فرآیند بافت فرش، ابزار و آلات فرش‌بافی و… نیز در این موزه در معرض بازدید عموم قرار گرفته است.
خراسان شمالی با دارا بودن ۸۶۳ هزار نفر دارای ۱۱۵ جاذبه گردشگری، ۲۴ منطقه نمونه ملی و استانی و هشت روستای هدف گردشگری مقصدی بکر برای طبیعت دوستان و علاقه‌مندان به فرهنگ و آیین‌های اقوام مختلف است.
تعداد آثار ثبت شده استان در فهرست آثار ملی ۶۲۱ اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس است که از مجموع آثار ثبت شده در فهرست ملی کشور ۵۰۹ اثر تاریخی، ۴۲ اثر طبیعی، ۷۰ اثر ناملوس و تعداد ۱۱ اثر نیز ثبت جهانی شده است.
این استان دارای ۶ موزه در شهرستان های بجنورد، فاروج، شیروان، گرمه و جاجرم است.