به گزارش ایرنا به نقل از گمرک ترکمنستان، در پنج ماهه ابتدایی سال جاری میلادی ایران جزو ۱۰ کشور اول طرف معامله با ترکمنستان بوده است که نشان می دهد همسایه شمالی اهمیت ویژه‌ای برای توسعه همکاری های اقتصادی با ایران قائل است.
بررسی آمار پنج ماهه مبادلات غیرنفتی، بدون محاسبه انرژی، حاکی از ۱۵۰ میلیون دلار مبادلات تجاری بین دو کشور است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۸۳ درصد افزایش داشته‌است، از طرفی بنا به اعلام گمرک ایران از ابتدای دولت سیزدهم بیش از یک میلیون و ۱۴ هزار تن کالا به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار بین ایران و ترکمنستان مبادله شده است که این رقم نیز با رشدی ۷۹.۴ درصدی همراه بوده است.
در مجموع می توان رشد ۸۰ درصدی تبادلات اقتصادی بین ایران و ترکمنستان را پیش درآمد افق تازه مناسبات دو کشور پس از ۳۰ سال همسایگی از سال ۱۹۹۱ میلادی تاکنون دانست و ۱۰ میلیون تن مبادلات کالا بین دو کشور را می توان چشم انداز معقولی از توسعه روابط ۲ جانبه اقتصادی در نظر گرفت که از سوی مسوولان اعلام شده است.
در جریان سفر اخیر رییس جمهور ترکمنستان به ایران، در مجموع ۱۳ سند همکاری بین دو کشور امضا شد اما در این میان ۹ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، فناوری های نوین، محیط زیست، ورزشی، انرژی، قضایی، آموزشی و تحقیقاتی و گردشگری در حضور روسای جمهور دو کشور به امضا رسید.
اولویت ترکمنستان توسعه روابط با ایران است
نماینده شهرستان های قوچان و فاروج در خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به سفر هفته گذشته «سردار بردی محمداف»، رییس‌جمهور ترکمنستان به ایران گفت: اراده مشترکی برای توسعه روابط بین ایران و ترکمنستان پس از استقرار دولت سیزدهم شکل گرفته است و رییس جمهور ترکمنستان تعمیق روابط با ایران را به عنوان یک اولویت برای کشورش در نظر دارد.
علی آذری افزود: در دیدار سردار بردی محمداف با مسوولان عالیرتبه کشور، بر بازگشایی و فعالیت بیشتر همه مرزهای بین دو کشور تاکید شد تا فعالیت‌های تجاری ترانزیتی و سیاسی از جمله در مرز باجگیران و بازارچه مرزی این منطقه از سر گرفته شود.
وی سیاست خارجه دولت و مجلس را مبتنی بر روابط با کشورهای همسایه دانست و گفت: در نشست مشترک رییس جمهور ترکمنستان و هیات همراه وی با رییس و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، بر توسعه همکاری ها در استانهای مرزی تاکید شد و مطالبات مردم شهرستان مرزی قوچان درخراسان رضوی برای آغاز فعالیت تجاری و گمرکی مرز باجگیران مطرح شد.
این نماینده مجلس به سی‌امین سالگرد آغاز روابط ایران و ترکمنستان اشاره کرد و گفت: در نشست هفته گذشته رییس جمهور ترکمنستان و رییس مجلس، آغاز روابط پارلمانی دو کشور نیز مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.
از سرگیری فعالیت های تجاری و ترانزیتی در مرزهای شمالی
آذری گفت: یکی از راههای جبران کاهش روابط دو کشور در دوره های گذشته سرعت در اجرای توافقات و تعهدات دو طرف در دوره پیش رو است از آن جمله توسعه واحدهای تجاری در مرز باجگیران و تقویت فرصت های محلی در خراسان شمالی، گلستان و خراسان رضوی در خصوص توسعه مناسبات تجاری و مرزی است.
وی ادامه داد: یکی از آسیب هایی که گریبانگیر توسعه تجارت در مرز باجگیران (در قوچان) شده، وجود برخی ناامنی‌ها است که در کشورهای اطراف منطقه وجود داشته و همین مساله موجب برخی نگرانی های همسایه شمالی شده است.
نماینده قوچان و فاروج در مجلس گفت: بر اساس اظهارات وزیر کشور، ظرفیت ایران و ترکمنستان در دوره جدید برای تبادل و ترانزیت ۱۰ میلیون تن کالا در سال پیش بینی شده است و ما نیز معتقدیم بخشی از این ظرفیت ترانزیتی می تواند از طریق مرز باجگیران انجام شود.
آذری ادامه داد: حضور موثر رییس جمهور ترکمنستان در ایران حکایت از اراده این کشور برای اجرای توافقنامه های اقتصادی، سیاسی و ترانزیتی است و امیدواریم با بازگشایی و توسعه ترددهای تجاری در مرزهای کشور به ویژه مرز باجگیران با ترکمنستان، شاهد آغاز دوره جدیدی در روابط سیاسی و اقتصادی بین دو کشور باشیم.
از سرگیری ترانزیت مستقیم کالا از مرز سرخس، میوه نورس توافقات ۲ جانبه
تاکنون مسوولان دو کشور در قالب سفرهای منطقه ای و دیدارهای رسمی از پایتخت های یکدیگر و یا مناطق مرزی، نشست ها و گفتگوهایی با هم داشته اند که تسهیل ترددهای تجاری و ترانزیتی به ویژه در مرز سرخس، همیشه یکی از مباحث مهم این دیدارها بوده است.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان دارد که این مرز در محدوده شهرستان های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد واقع است. پایانه مرزی سرخس در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان به عنوان گذرگاه ترانزیتی به کشورهای آسیای مرکزی در ۱۸۵ کیلومتری شرق مشهد قرار دارد.
به گزارش ایرنا، چهارم اسفندماه ۱۳۹۸ در پی شیوع ویروس کرونا، هر دو مسیر زمینی و ریلی گذرگاه مرزی سرخس با ترکمنستان بسته شد، اما مسیر ریلی این گذرگاه اواخر خردادماه سال ۱۳۹۹ بازگشایی شد.
مرز جاده ای سرخس نیز از ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ با شرایط خاص بازگشایی شد و از آن تاریخ تا به امروز تردد و حمل بار صادراتی و ترانزیتی در مرز سرخس تنها به وسیله انتقال بار و در اصطلاح گاری (کفی، یدک) از ناوگان ایرانی به ناوگان ترکمنستانی انجام می شد که این مساله برخلاف شیوه های معمول و شناخته شده حمل و نقل بین المللی است و مورد اعتراض رانندگان، صاحبان بار و شرکتهای بین المللی حمل و نقل کشورمان قرار گرفته است.
رییس انجمن صنفی شرکتهای حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی، پیش‌تر در تشریح چالش های تجاری در مرز سرخس گفته بود که به علت محدودیتهایی که ترکمنستان با ادعای مقابله با کرونا ایجاد کرده، ترددهای جاده ای از مرز سرخس کاهش چشمگیری یافته است و تقریبا می توان گفت که اصلا ترددی نداریم که بخواهد چالشی در آن ایجاد شود.
به گفته احمد زمانیان یزدی، همین موضوع و نحوه تردد تجاری از طریق جا به جایی بار، موجب سرقت از یدک ها و بار ناوگان ایرانی، آسیب به گاری ها و خسارت به شرکتهای حمل و نقل بین المللی شده است.
بهره مندی ناوگان ترانزیتی غیرایرانی از توافقات ایران و ترکمنستان
رییس اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز گفت: طبق توافقات صورت گرفته در نهایت دولت ترکمنستان اعلام کرد از روز ۱۱ خردادماه امسال رانندگان و کامیونهای ترانزیتی با ملیت های غیرترکمنستانی می توانند از مرز سرخس خراسان رضوی وارد این کشور شده و یا از این کشور بازگردند.
مرتضی مجردی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این موافقت ترکمنستان در راستای تجارت در قالب دالان شمال- جنوب صورت گرفته است و تاکنون ۶ کامیون تُرک و یک کامیون قرقیزستانی حامل کالای ترانزیتی از مرز جاده ای سرخس کالای ترانزیتی خود را وارد ترکمنستان کرده اند و سه کامیون ترکیه ای نیز از مرز سرخس وارد کشورمان شده اند.
وی این نوع تردد را مخصوص بارهای ترانزیتی و نه صادراتی دانست و ادامه داد: البته مطابق توافقات شکل گرفته کامیونهای ترانزینی فقط می توانند از طریق مرز فاریاب ازبکستان از ترکمنستان خارج شده و در سایر کشورهای آسیای مرکزی ادامه مسیر دهند و پس از تخلیه بار، از همین مسیر و از طریق مرز سرخس به ایران بازگردند.
رییس اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی تزریق سه دز واکس کرونا را از شرایط عبور رانندگان ترانزیت عنوان کرد و گفت: متاسفانه رانندگان ترانزیت ایرانی هم اکنون در حال تکمیل فرایند واکسیناسیون و پیگیر صدور ویزا هستند و امیدواریم با گذراندن فرایندهای یاد شده تردد ناوگان ترانزیت ایرانی نیز از مسیر سرخس - فاریاب برای دستیابی به آسیای مرکزی فراهم شود.
ایران و ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف آباد، باجگیران و اینچه برون هستند که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می شود.