به گزارش خبرنگار ایرنا، بوتک یا بوته در محاورات منطقه‌ای یعنی اصل و نسب و ریشه و رابطه اولیه هر چیزی و یا هر کسی، البته در لهجه‌ها و خورده فرهنگ‌های بومی به سَروَن(سربند) و لَچک زنان نیز بوتک گفته می‌شود.
موقعیت جغرافیایی بوتک
کبیرکوه با ۱۸۰ کیلومتر طول ، بخشی از رشته کوه زاگرس است که از غرب کنجانچم شهرستان مهران آغاز و با ۹ هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع به رودخانه کرخه در الوار گرمسیری خوزستان منتهی می‌شود.
بر تارک این یال بی مثال و در فاصله ۲۵ کیلومتری و در کمرکش سخت و سینه سوزِ شمالِ شرق آبدانان و جنوب شرق دره‌شهر و در ارتفاع هزار و ۹۳۰ متری از سطح دریا چشمه‌ای جوشان چون خورشیدی خروشان بر بلندای این رشته کوه بزرگ جلوه‌گری می‌کند که پیشینیان ما آن را بوتک نام نهاده‌اند به طوری که توصیف آن قبل از دیدن شنیدنی است.
اهمیت چشمه بوتک
بوتک کتاب نامکتوبی است که هویت ملی و سنن سازنده اجتماعی و پیوند و همراهی اقوام و نیاکان ما مدیون و مرهون آن است، چشمه‌ای خنک و گوارا با کوله‌باری از حماسه سرایان و یادگاران دوران‌های دور و شاهنامه مردمان کرد و لر و لک با پایگاهی سترگ و جایگاهی قشنگ، خردورزانی و احسان انسانی گذشتگان این دیار دامنه‌دار را تداعی و تکرار می‌کند.
دست دهش بوتک در هنگام کمال و موسم زوال طبیعت برگ سبز و سیب سرخ خالق هستی بخش را تقدیم خسته دلان بسته دهان می‌نماید.
توصیف بوتک
بوتک چون گلستانی در کویر و بسان خاتمی برنگین کبیرکوه می‌درخشد و صلابت و زیباییش مسیر صخره‌ای و سخت‌گذر آن را آسان و نیروی مضاعفی به طالبان و همراهان جلوه‌های طبیعی آن عطا می‌کند.
وجود گل‌های رنگارنگ بر سیمای سنگ‌ها و غزلخوانی پرندگان خوش الحان در مسیر پیمایش به دلدادگان این زمزم زندگی خوش آمد گفته و در عین غرور و سرافرازی به میهمانان خود درس فروتنی و افتادگی را می‌آموزد.
کَنیِ(چشمه) بوتک گذشته از قدمت و قداستِ محلی خود، بر سریر سخاوت و سفره ضیافت به تنهایی یکی از آیات الهی و معجزات آسمانی است زیرا برخلاف همه چشمه‌ها که در فرودستِ کوه‌ها و قله‌های قدر می‌جوشند، بوتک بر فرادست و شاخ کَوَر می‌خروشد و عظمتِ خالق خویش را تبیین می‌کند.
بوتک در اعتقادات اجتماعی
این چشمه که بهسازی آن به ۸۰ سال قبل توسط بزرگانی از طوایف سادات، بیری، چناری، کولیوند و پیرانی بر می‌گردد در اعتقادات مردمان آبدانان و دره‌شهر دارای قدر و قداست و منزلت خاصی است و آب گوارای آن شفابخش امراض و نجات‌بخش بیماران تلقی شده و نوعی سوغات شیرین و فاخر به حساب می‌آید.
ویژگی‌های بوتک
از ویژگی‌های شگرف و اعجازگونه چشمه بوتک این است که در تابستان‌های بسیار گرم، آب آن سرد و در زمستان‌های خیلی سرد، آب آن گرم می‌شود و همچنین در نفس‌گیرترین سال‌های خشک و کم‌باران و اخم آسمان و اوج بی‌آبی، کَنیِ(چشمه) بوتک خم به ابرو نیاورده و سخاوتمندانه با اشک عزت و رسم جوانمردی رهگذران و کوهنوردان را در کلبه کرامت خود نوازش و حیات جانداران و جانوران کوهستان را هم تضمین می‌کند.
بوتک و بختیاران و والیان دوران
جذبه معنوی و رسم دلبری بوتک به قدری سِحرانگیز و دلاویز است که روزگاران متمادی خوانین و حکام و امرای زمانه در فصول گرم سال خدم و حشم را به حال خویش رها کرده و همراه با ندیمان و نوکران رنج سفر را تحمل و در حریم این بهشت برین اتراق نموده و از نسیم جاودان، گوشت شکاران و عسل درختان بوتک ارتزاق کرده‌اند.
حضور و حلاوت این چشمه سارِ صادق در زندگی مردم آن ها را از کُنهِ وجود به این آب ارادت و اکسیرِ عشق وابسته کرده است.
بوتک در نگاه گردشگران
یکی از طبیعت‌گردان کوهنورد در این خصوص گفت: بوتک را باید دید و از آب حیات بخش آن نوشید تا متوجه شد که او در کِسوت کعبه کوهنوردان و آرمان طبیعت‌گردان همواره میزبان ایران‌گردانی از تهران، اصفهان، لرستان و خوزستان است که در جوار آن خستگی را از تن و کسالت را از روح برون کرده و این شاهکار طبیعی را تحسین می‌کنند.
یعقوب محمدی یکی از همیاران فعال طبیعت افزود: چندین دهه قبل خیرینی چون مرحومان میرویس عبدالهی و عبدالمحمد حائری و با اتفاق اقوام و برادران و دوستان خود در اقدامی شگفت و طاقت‌فرسا و با استفاده از کنده‌های بسیار سنگین آبشخوری محکم و همرنگ طبیعت برای این چشمه احداث کردند.
وی یادآور شد: این آبشخور به قدری جذاب و چشم‌نواز بود که علاوه بر آسان شدن آب خوری احشام و حیوانات و پرندگان و خزندگان به یک مکان دیدنی برای تفرجگران و عکاسان و هنرمندان حرفه‌ای نیز تبدیل شده بود اما در چند سال اخیر عده‌ای با ابزار جهل و نادانی این آبشخور باستانی را تخریب و نابود کردند.
یکی دیگر از طبیعت دوستان آبدانانی معتقد است که چشمه‌سار بوتک بعنوان یکی از شاهکارهای خلقت و نوادر ناب روزگار مطرح است که بواسطه ساختار شکلی، عوارضِ طبیعی، فراز و فرودهای پیرامونی و ناهمواری‌های ظاهری تاکنون به تسخیر انسان‌های حریص و تخریب‌گر در نیامده و به همین خاطر حقابه زیست محیطی نیز به نحو مطلوب در آن مراعات شده و همچنان نقطه امن و مشترک و آرامگاه جانوران و سایر تشنه لبان است.
رضا رشیدی از دوستداران طبیعت تصریح کرد: این چشمه چشم‌نواز و سمفونی خوش‌آواز، نماد و نشانه یک ذخیره‌گاه مهم آبی است که به علت تراکم‌ناپذیری مایعات از لایه‌های درون زمین و سنگواره‌های عمیق خود را به سطوح بالایی رسانده و سال‌های متمادی و قرن‌های بی‌شماری است که برگ سبز و بار خوش رنگش را تقدیم آسیب‌دیدگان می‌کند و در طول شبانه روز سفره سخاوتش جانِ جانداران را صفا بخشیده و حیاتِ آن ها را تضمین می‌کند.
سید عظیم متقی از عکاسان شهرستان آبدانانِ استان ایلام نیز در توصیف بوتک اظهار داشت: گردشگران و طبیعت‌دوستانِ دو شهرستان دره‌شهر و آبدانان، هر هفته از سر علاقه و ارادت با عبور از شیب تند و گردنه‌های سخت کبیرکوه خود را به این نقطه ناهموار و نیک‌نگار می‌رسانند و با تناول از قطرات عمر افزای چشمه بوتک جان تازه‌ای گرفته و با صحنه‌های شیرین و خاطره‌انگیز، انبان خود را از تحفه بوتک پر کرده و برای دوستان خود هدیه می‌برند.
سیمای بوتک درآئینه اکابر
حاج خزئل عبدالهی‌پور از بزرگان طایفه بیری و از دامداران وقت منطقه بوتک نیز گفت: موقعیت این چشمه به واسطه قرار گرفتن در پرتگاه طبیعی و ارتفاع ۱۵ متری از سطح زمین قابل استفاده برای انسان‌ها و حیوانات و احشام نبود و جز پرنگان وحشی دیگر جانداران از آن بهره‌ای نمی‌بردند.
وی افزود: سال ۱۳۳۵ با تلاش شبانه‌روزی ۲۵ نفر از عشایر منطقه از جمله آقایان عسگر و بیگلر عبدالهی‌پور، خان منصور چشنوار، کاظم و مصطفی حیدری، رضاخان قبادی و صفی بساطی و استفاده از انبوهی آتش جهت تخریب صخره‌های بزرگ موفق به احداث و اصلاح راه دسترسی و نصب آبشخور چوبین بر چشمه بوتک به منظور استفاده احشام، انسان، وحوش و حیوانات اهلی و وحشی شدیم.
حاج سید میرحسین عبدالهی از بزرگان سادات و از دامداران با سابقه آبدانان نیز گفت: چشمه بوتک از گذشته‌های بسیار دور بر نقطه اوج کبیرکوه جاری است و مسافران، رهگذران، کوهنوردان، دامداران و عشایر دو شهرستان دره‌شهر و آبدانان از آن استفاده می‌کنند و بخاطر این نعمت بی‌نظیر و این رحمت بی‌بدیل الهی خدای سبحان را شاکر و شکرگذارند.
وی اضافه کرد: در دوران‌های بسیار دور علاوه بر استفاده احشام و عشایر، تعدادی از همجواران این چشمه با هدایت سرریز آب آن مزارع پائین دست را نیز مشروب و به تولید انواع صیفی‌جات و میوه‌های فصلی نیز اقدام می‌کردند.