به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، در هفته منتهی به امروز جمعه ۳۱ تیر ماه، حوزه فضا و نجوم در سطح بین الملل در ادامه فعالیت های هفته گذشته، با دستاوردهای زیادی به ویژه در زمینه توافقاتی برای اعزام فضانوردان به فضا و اعلام جزئیاتی بیشتر از ارسال موفقیت آمیز تصاویر فضایی توسط تلسکوپ جیمز وب همراه بود.
آمریکا و روسیه همکاری های فضایی خود را از سر گرفتند، بنا بر گزارش روزنامه انگلیسی گاردین، اداره ملی هوانوردی آمریکا (ناسا) و آژانس فضایی روسیه (روس‌کاسموس) به توافقی برای اعزام همزمان فضانوردان کشورهای یکدیگر به ایستگاه فضایی بین‌المللی دست یافتند.
به نظر می رسد این توافق به معنای توقفی در تنش های بین مسکو و واشنگتن بر سر درگیری روسیه و اوکراین باشد. دو طرف بعد از آن از اعزام های مشترک به ایستگاه بین المللی فضایی خبر دادند که دیمیتری راگوزین، رئیس آژانس فضایی روسیه توسط ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه از مقام خود برکنار شد. راگوزین همواره منتقد تحریم‌های آمریکا علیه روسیه به ویژه در حوزه همکاری های علمی بود و صدایی قوی در انتقاد از واشنگتن در رسانه‌ها و شبکه های مجازی داشت. اکنون یوری بوریسوف، وزیر دفاع سابق جایگزین او شده است.
بر اساس این توافق فرانک روبیو فضانورد آمریکایی همراه با سرگئی پروکوپیوف و دیمیتری پتیلن با یک موشک سایوز از پایگاه هوایی قزاقستان در ماه سپتامبر سال جاری (شهریور/مهر) به ایستگاه فضایی بین المللی اعزام می شوند و آنا کیکینا به عنوان تنها فضانورد فعال زن با دو فضانورد آمریکایی و یک فضانورد ژاپنی با موشک دراگون اسپیس ایکس از پایگاه فضایی کندی در همان زمان عازم این ایستگاه می شوند.
عبور یک سیارک به اندازه آسمان‌خراش از کنار زمین عبور
یک سیارک به ارتفاع تقریبی یک آسمان‌خراش ۵۰ طبقه روز دوشنبه ۲۶ تیر ماه از فاصله چند میلیون کیلومتری زمین عبور کرد که این نزدیک‌ترین فاصله عبوری آن از زمین در ۱۰۰ سال اخیر است.
این سیارک موسوم به ۲۰۲۲ KY۴ که یک توده بزرگ سنگی است که از فاصله حدود ۳.۸ میلیون مایلی (۶.۱ میلیون کیلومتری) زمین عبور کرد. سیارک ۲۰۲۲ KY۴ حدود ۱۶ برابر میانگین فاصله کره ماه از زمین قرار دارد. این فاصله نسبت به فاصله عبوری سیارک ۲۰۲۲ NF بسیار دورتر است که روز هفتم ژوییه از فاصله ۵۶ هزار مایلی (۹۰ هزار کیلومتری) زمین – معادل ۲۳ درصد میانگین فاصله ماه از زمین عبور کرد.
این سیارک در حدود ۸۸ متر قطر داشته و با سرعت حدود ۲۷ هزار کیلومتر بر ساعت حرکت کرده که در حدود هشت برابر سرعت گلوله تفنگ است.
این صخره فضایی در گذشته نیز چندین بار از کنار زمین عبور کرده که آخرین زمان عبور در سال های ۱۹۵۹ میلادی (۱۳۳۸ شمسی) و قبل از آن ۱۹۴۸ میلادی (۱۳۲۷ شمسی) بوده است. محاسبات سازمان هوانوردی و فضایی آمریکا «ناسا» حاکی است که این سیارک باردیگر در ماه مه (اردیبهشت - خرداد ماه) سال ۲۰۴۸ میلادی (۲۶ سال دیگر) به نزدیکی زمین می رسد.
شناسایی یک کهکشان چرخنده از اولین زمان‌های آفرینش
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ ALMA «آلما» مستقر در کشور شمال کشور شیلی موفق به شناسایی یک کهکشان چرخنده مربوط به زمان‌های اولیه جهان آفرینش شده و امیدوارند با استفاده از تلسکوپ جدید «جیمز وب» به شناخت بهتری از تکامل کهکشان‌ها برسند.
این کهکشان، جوان‌ترین کهکشان با چرخش و بسیار کوچکتر از آخرین کهکشان‌های شناخته شده، است.
البته تمام کهکشان‌ها می‌چرخند و معمولا سرعت چرخش آنها هم بسیار بالا است و به عنوان مثال کهکشان «راه شیری» که منظومه خورشیدی هم در آن واقع شده است، سرعت چرخشی برابر با ۲۰۰ کیلومتر بر ثانیه دارد اما ستاره‌شناسان هنوز به این شناخت نرسیده‌اند که کهکشان‌ها چطور به این سرعت می‌رسند. تنها راه شناخت این مساله، از طریق سنجش و ارزیابی کهکشان‌ها در طول زمان‌های کیهانی و تهیه یک نقشه تحول کهکشانی است.
به تازگی یک تیم از ستاره‌شناسان در دانشگاه «واسیدا» توکیو با استفاده از تلسکوپ «آلما» (ALMA) در کشور شیلی برای رصد یک کهکشان بسیار دور استفاده کردند. این کهکشان با نام MACS۱۱۴۹-JD۱ به اندازه‌ای دور است که بطور معمول بسیار کم‌سو و غیرقابل رصد است.
اما نور این کهکشان از درون یک خوشه کهکشانی عبور می‌کند و پدیده لنز گرانشی موجب تقویت و بزرگنمایی نور آن می‌شود و ستاره‌شناسان از این طریق کهکشان یادشده را رصد می کنند. این کهکشان در زمانی وجود داشته است که جهان آفرینش تنها ۵۰۰ میلیون سال قدمت داشته است و به این ترتیب این کهکشان یکی از جوان‌ترین کهکشان‌های شناخته شده است.
دورترین کهکشان در میان تصاویر تلسکوپ جیمز وب
مدت کمی پس از انتشار تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب، دانشمندان از دورترین کهکشانی صحبت می‌کنند که این تلسکوپ تصویر آن را مخابره کرده است. دانشمندان احتمال می‌دهند که این تلسکوپ کهکشانی را یافته باشد که ۵/۱۳ میلیارد سال پیش به‌وجود آمده است.
به گفته دانشمندان قدمت این کهکشان که GLASS-z۱۳ نام دارد، به ۳۰۰ میلیون سال پس از بیگ‌بنگ (مه‌بانگ) می‌رسد. آنها معتقدند این دورترین نور ستاره‌ای است که تا کنون دیده شده است. هر چه اجسام از ما دورتر باشند، مدت بیشتری طول می‌کشد که نور آنها به ما برسد؛ بنابراین نگاه‌کردن به جهان دور به معنای پی‌بردن به گذشته دور است.
GLASS-z۱۳ در دوران نخستینِ کیهان وجود داشته است؛ اما سن دقیق آن ناشناخته باقی مانده است زیرا احتمال دارد در هر زمانی طی ۳۰۰ میلیون سال اول شکل گرفته باشد.
GLASS-z۱۳ در میان داده‌های منتشرشده از دوربین فروسرخ نزدیک NIRcam (یکی از ابزارهای نصب‌شده روی تلسکوپ جیمز وب) مشاهده شد، اما ناسا در اولین مجموعه تصاویری که هفته گذشته منتشر کرد، آن را فاش نکرد.
هنگامی که تصویر این کهکشان از مادون قرمز به طیف مرئی ترجمه می‌شود، به صورت یک لکه قرمز به نظر می‌رسد که در مرکز آن رنگ سفید دیده می‌شود و این بخشی از تصویر بزرگ‌تری از کیهان دور است که میدان ژرف نامیده می‌شود.
یکی از وعده‌های بزرگ درباره تلسکوپ فضایی جیمز وب، توانایی آن در یافتن اولین کهکشان‌هایی است که پس از بیگ‌بنگ، ۱۳/۸ میلیارد سال پیش، شکل گرفته است.
از آنجا که این کهکشان‌ها از زمین بسیار دور هستند، هنگامی نور آنها به ما می‌رسد که با انبساط کیهان کشیده و به ناحیه مادون قرمز طیف نور منتقل شده‌اند که تلسکوپ وب برای تشخیص آن با وضوحی بی‌سابقه مجهز شده است.
دانشمندان این داده‌های فروسرخ جهان دور را به دنبال نشانه‌ای از کهکشان‌های بسیار دور بررسی کردند.
تلسکوپ فضایی جیمز وب که دسامبر (آذر- دی) گذشته پرتاب شد و از هفته گذشته عملیاتی شد، قوی‌ترین تلسکوپ فضایی است که تا کنون ساخته شده است. ستاره‌شناسان اطمینان دارند که این تلسکوپ نویدبخش عصر جدیدی از اکتشافات خواهد بود.
موفقیت شیمیدان‌ها در تغییر پیوند میان اتم‌ها
گروهی متشکل از پژوهشگران کشورهای مختلف دنیا موفق شدند روشی جدید برای تغییر پیوند میان اتم‌ها بیابند و امیدوار هستند این روش به درک بهتر واکنش‌های شیمیایی منجر شود.
تیمی از پژوهشگران سازمان تحقیقاتی‌صنعتی آی‌بی ام (IBM Research Europe)، دانشگاه سانتیاگو دو کُمپوستِلا (در اسپانیا) و دانشگاه رگِنسبورگ (در آلمان)، موفق شدند برای اولین بار پیوند میان اتم‌های یک مولکول را تغییر دهند. این پژوهشگران در مقاله‌ای که در مجله ساینس (Science) چاپ کردند روش خود و استفاده‌های احتمالی از آن را توضیح دادند.
روش کنونی برای ایجاد مولکول‌های پیچیده به طور کلی بسیار چالش‌برانگیز است. پژوهشگران معتقدند این کار شبیه به ریختن یک جعبه لگو داخل ماشین لباسشویی و امیدواری به این است که چند اتصال مفید ساخته شود.
ساخت بطن چپ قلب با استفاده از مهندسی معکوس
پژوهشگران دانشکده علوم کاربردی و مهندسی دانشگاه تورنتو کانادا موفق شده‌اند مدلی از بطن چپ انسان را در مقیاس کوچک در آزمایشگاه رشد دهند. بافت مصنوعی از سلول‌های زنده قلب ساخته شده و ضربان آن به اندازه‌ای قوی است که بتواند مایعات را به داخل بیوراکتور (راکتور زیستی) پمپ کند.
بطن چپ قلب انسان، خون تازه پراکسیژن را به آئورت و از آنجا به بقیه بدن پمپ می‌کند. این مدل جدید که در آزمایشگاه رشد یافته است، احتمالاً راهی جدید برای مطالعه درباره بسیاری از بیماری‌های قلبی و همچنین آزمایش درمان‌های بالقوه به پژوهشگران ارائه می‌کند.
بنا به اظهار پژوهشگران، با این مدل می‌توان اندازه‌گیری کرد که هربار که بطن منقبض می‌شود، چه میزان مایع به بیرون رانده می‌شود؛ همچنین می‌توان فشار مایع را اندازه‌گیری کرد که در مدل‌های قبلی این موارد تقریباً غیرممکن بود.
نوآوری پژوهشگران برای حفاظت از کیف پول ارز دیجیتال
پژوهشگران آلمانی روشی طراحی کرده‌اند که با استفاده از آن آسیب‌پذیری‌های امنیتی حسگرهای اثر انگشت و کیف‌های پول ارز دیجیتال آشکار می‌شود.
در واقع پژوهشگران دانشگاه دویسبورگ اِسِن آلمان روشی جدید طراحی کرده‌اند که آزمون فاز (فازینگ) مناطق حفاظت‌شده حافظه در پردازنده‌های مدرن را امکان‌پذیر می‌کند. روش آنها آسیب‌پذیری‌های زیادی را در نرم‌افزارهای امنیتی مهم آشکار کرد.
آزمون فاز یک فرآیند آزمون نرم‌افزار است که شامل فراهم‌کردن اعداد تصادفی و داده‌های ناصحیح به عنوان ورودی به یک نرم‌افزار رایانه‌ای است.
برنامه افزودنی محافظ نرم‌افزار اینتل (Software Guard Extension) یک فناوری پرکاربرد است که برای حفاظت از داده‌های حساس استفاده می‌شود. این برنامه کمک می‌کند که از بخشی خاص از حافظه محافظت شود. مثلاً حتی اگر یک بدافزار، بقیه سیستم را خراب کند، برنامه مدیریت رمز عبور به طور ایمن در منطقه محصور اجرا می‌شود.
بهبود حفظ حریم خصوصی کاربران با فناوری بازسازی چهره
پژوهشگران دانشگاه کورنل در آمریکا دستگاه گوشی (ارفون) ساختند که با استفاده از فناوری صوتی (آکوستیک) صدا را از گونه‌های صورت انسان منتقل و طنین (اکو) را به یک شخص‌نما (آواتار) تبدیل می‌کند که این فناوری موجب حفاظت بیشتر از داده‌های شخصی کاربران می‌شود.
یک گروه تحقیقاتی به سرپرستی چِنگ ژانگ استادیار علوم اطلاعات و فرانسوا گومبرتیر استاد علوم اطلاعات دانشگاه کورنل (Cornell)، این سیستم موسوم به ارلو (EarIO) را طراحی کرده است. این سیستم حرکت‌های صورت را در لحظه به یک گوشی هوشمند منتقل می کند و با هدست‌های تجاری موجود برای برگزاری ویدئوکنفرانس بی‌سیم سازگار است.
ژانگ در مورد این تحقیق گفت: دستگاه‌هایی که با استفاده از دوربین حرکت‌های صورت را دنبال می‌کنند، بزرگ و سنگین هستند و مصرف انرژی بالایی دارند و همچنین اطلاعات شخصی زیادی را به دست می‌آورند.
وی افزود: ردگیری حرکات صورت با استفاده از فناوری صوتی (اکوستیک) می‌تواند وضعیت بهتری از لحاظ حریم خصوصی و همچنین راحتی و توان خرید و دوام باتری فراهم کند.
پیش‌بینی موفقیت درمان سرطان با استفاده از هوش مصنوعی
یافته‌های مطالعات گروهی از محققان با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی نشان می‌دهد، ایمنی‌درمانی سرطان در برخی بیماران با میکروبیوم‌های مشخص در روده موفق‌تر از دیگران خواهد بود.
بهره‌گیری از روش ایمنی‌درمانی در درمان سرطان با روش مهارکننده وارسی ایمنی برای تقویت سلول‌های تی (T cell) به عنوان واسطه پاکسازی سلول‌های سرطانی، طی یک دهه اخیر، توانسته به بسیاری بیماران سرطان در بهبود بیماری کمک کند.
با وجود این، نیمی از بیمارانی که این روش درمانی را می‌آزمایند، بهبود نمی‌یابند و درمان در آنها موفق نیست. مطالعات گذشته نشان داده میکروبیوم‌های روده با پاسخ بالینی بیماران سرطان پوست نسبت به ایمنی‌درمانی مرتبط است؛ اما مطالعات گوناگون به گونه‌های میکروبی متفاوتی برای واکنش بیماران نسبت به درمان اشاره کرده‌اند که گاه با هم متناقض است.
این گروه از محققان آمریکایی از مراکز مختلف علمی؛ مانند کتابخانه ملی سلامت، موسسه ملی سرطان، موسسه تحقیقات ژنوم انسانی، دانشگاه ویرجینیای غربی و دانشگاه پیتزبرگ رویکرد درمانی تومورنشناس (درمان سرطان بر اساس ژنتیک و مولکول‌های آن و نه بر اساس نوع سرطان/ tumor-agnostic) را برای یافتن واکنش میکروبیوم‌های روده بین بیماران سرطانی درمان‌شده با روش ایمنی‌درمانی در مراحل مختلف بیماری سرطان به کاربستند.
همچنین نتایج نشان داد اجزای اصلی میکروبیوم‌های روده می‌تواند در پیش‌بینی نتایج بالینی در بیماران سرطانی درمان‌شده با ایمنی‌درمانی موثر باشد و برخی از این اجزای میکروبیوم‌ها در انواع متفاوت تومورها، گروه‌های مختلف بیماران سرطانی و روش‌های توالی‌یابی مشترک است.
تبدیل کلمات به تصاویر با استفاده از هوش مصنوعی
دانشمندان قصد دارند به زودی آخرین نسخه یک ابزار هوش مصنوعی را آزمایش کنند که قادر است کلمات را به تصاویر تبدیل کند. دانشمندان اعلام کردند میلیون‌ها انسان که مشتاق استفاده از ابزار هوش مصنوعی جدید هستند تا به آنها اجازه دهد تصاویر را به سادگی و از راه توصیف با کلمات ایجاد کنند، به زودی به آرزوی خود خواهند رسید.
شرکت تحقیقاتی هوش مصنوعی OpenAI در حال انجام آزمایش نسخه بتا DALL-E است و قصد دارد یک نرم‌افزار پیشرفته تولید کند که تصاویر را بر اساس توضیحات متنی ایجاد می‌کند.
DALL-E سیستم هوشمندی است که می‌تواند متن را به تصویر تبدیل کند. هوش مصنوعی، منجر به ایجاد ترس درخصوص جایگزینی انسان با ماشین‌ها در زمینه‌هایی مانند پشتیبانی مشتریان و روزنامه‌نگاری شده است؛ اما علاقه‌مندان این فناوری، آن را به فرصت نزدیک‌تر می‌دانند تا تهدید.
به گفته این شرکت، فیلترهای تعبیه‌شده در DALL-E، محتوای خشونت‌آمیز، سیاسی، جنسی یا سایر محتواهایی را که خط مشی این شرکت آنها را ممنوع کرده است، مسدود می‌کند و این سیستم طوری طراحی شده است که جلوی فرضیات درباره نژاد یا جنسیت را بگیرد.
فناوری ایران؛
عرضه نیروگاه برق خورشیدی قابل حمل توسط فناوران ایرانی
شرکت فناور ایرانی مستقر در مرکز رشد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی موفق شد یک نیروگاه برق خورشیدی را تولید و روانه بازار کند که قابل حمل است و به دلیل طراحی خاصی که دارد در نهایت با زدن یک کلید راه‌اندازی می‌شود.
شرکت فناور مبتکر تامین انرژی سولار اقدام به تولید منابع تغذیه برق خورشیدی کرده است. این دستگاه در روز افتتاحیه مرکز نوآوری خواجه نصیر ارایه شد. در حال حاضر، با داشتن فقط یک پکیج خورشیدی می توان نور خورشید را با استفاده از پنل خورشیدی دریافت و به برق تبدیل و سپس در پکیج ذخیره کرد. حال این انرژی ذخیره شده را می توان برای روشن کردن منازل، شارژ موبایل و کلیه لوازم شارژی و در مراحل پیشرفته تر برای روشن کردن تلویزیون و یخچال استفاده کرد.
آغاز پروژه نوآورانه تولید لوله مغزی سیار برای عملیات درون‌چاهی در جهاددانشگاهی
مدیر پروژه تولید بار اول کلاف لوله مغزی سیار در جهاد دانشگاهی تهران از آغاز پروژه نوآورانه و فناورانه تولید لوله مغزی سیار برای عملیات درون چاهی و فرآیند بومی‌سازی دانش فنی تولید آن خبر داد.
استفاده از لوله مغزی سیار به جای دکل‌های حفاری به‌منظور انجام خدمات و تعمیرات به‌علت کوچک و سیار بودن این تجهیز، به کارگیری نیروی انسانی کمتر، سهولت در انجام عملیات روی چاه، قابلیت، راندمان و سرعت عمل بیشتری دارد.
استفاده از این فناوری هزینه کمتر و منافع بیشتری برای صنعت نفت دارد. رشد سریع به کارگیری این فناوری در سال‌های اخیر و پیش بینی بازار رو به گسترش این محصول از یک سو، زمان انتظار طولانی برای دریافت سفارش‌های خریداری شده در حالت معمول به‌عنوان یک عامل تشویق‌کننده برای تولید داخلی آن بیان می‌شود.
ویال خوراکی نوروبین برای نخستین بار در ایران در پارک فناوری پردیس تولید شد
برای نخستین بار در کشور و با تلاش دو ساله محققان در پارک فناوری پردیس، نوروبین به شکل ویال خوراکی برای استفاده روزانه افراد با دانش بومی طراحی و تولید شد، این دارو هم اکنون در بازار در حال توزیع است که با قیمت مناسب تر از نمونه خارجی و با توانایی تامین تمام نیاز داخلی کشور، می تواند از خروج ارز از کشور جلوگیری کند.
ویال خوراکی نوروبین علاوه بر ویتامین های ب۱، ب۶، ب۱۲ دارای ویتامین های ب۲، ب۳، ب ۷ یا بیوتین و ال کارنیتین است که برای تامین انرژی فعالیت های روزانه بدن و عملکرد سیستم عصبی می توان از آن بهره برد.
بسیاری از افراد برای رساندن نوروبین به بدن، از آمپول تقویتی این دارو استفاده می کنند، اما ویال خوراکی این محصول که توسط شرکت بنیان سلامت کسری تولید شده، به راحتی قابل خوردن است و کسانی که رژیم های خاص، مشکلات معده، کم خونی یا به طریق دیگر نیازمند این دارو هستند، از این به بعد می توانند از نوع خوراکی این دارو استفاده کنند
حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق ایرانی در ازبکستان
سورنا ستاری صبح سه شنبه ۲۸ تیرماه در راس هیاتی متشکل از ۴۰ شرکت دانش‌بنیان و خلاق عازم ازبکستان شد تا مسیر توسعه تعاملات علمی و فناورانه میان دو کشور هموارتر شود و با آغاز همکاری‌های بلندمدت و تعریف پروژه‌های مشترک و برگزاری نشست های مشترک میان شرکت های دانش بنیان و خلاق ایرانی و ازبک، بازار محصولات ایران ساخت در این منطقه رونق گیرد.
ستاری در نخستین برنامه کاری خود در این سفر دو روزه با ابراهیم عبدالرحمانف وزیر توسعه نوآوری ازبکستان دیدار و گفت و گو کرد و سپس در جمع خبرنگاران این کشور اظهار داشت: فصل تازه ای از روابط علمی و فناورانه میان دو کشور گشوده شده است که شرکت‌های دانش بنیان و خلاق پایه های اصلی این ارتباط هستند.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری بر ارتقای تبادلات و تعاملات فناورانه میان دو کشور با استفاده از ظرفیت شرکت های دانش‌بنیان و خلاق تاکید کرد، و گفت: ایران در سال های اخیر توسعه قابل توجهی را در حوزه اقتصاد دانش بنیان به خصوص در حوزه های نانو، زیست فناوری، هوافضا، حوزه های پزشکی و کشاورزی تجربه کرده است.
ستاری با اشاره به وجود بیش از ۷ هزار شرکت دانش بنیان و خلاق در ایران، اظهار کرد: این شرکت ها می توانند پل های ارتباطی جدیدی بین دو کشور برای توسعه صادرات و واردات و گسترش فناوری به عنوان پایه های آینده تبادلات نیرو و اقتصاد میان دو کشور باشند.