چهارمحال و بختیاری از نظر موقعیت طبیعی در میان استان‌های همجوار خود از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که به همین واسطه بام ایران نیز معروف می باشد. همین ویژگی ارتفاعی، موجب ایجاد منطقه بارشی شده که در داخل فلات مرکزی ایران بی‌بدیل است. با توجه به چنین بارشی است که این استان نسبت به استان‌های همجوار خود، از منابع آبی بهتری برخوردار است و سه رودخانه پر آب ایران یعنی کارون، دز و زاینده‌رود از کوه‌های این منطقه سرچشمه می‌گیرد که به عنوان یکی از مهمترین کانون‌های آبی کشور به شمار می‌رود.
ویژگی‌های طبیعی در استان چهارمحال و بختیاری موجب شده تا ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای توسعه مبتنی بر زراعت، باغداری، دامداری، آبزی‌پروری و معادن دارا باشد اما با وجود تدوین و اجرای برنامه‌های متعدد توسعه زیرساخت‌ها و بهبود خدمات اجتماعی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این استان همچنان در اغلب شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله دارد.
نمایی از وضعیت شاخص‌های اقتصادی استان
بررسی شاخص‌های اقتصادی استان چهارمحال و بختیاری نشان از اقتصاد ضعیف با تاب‌آوری پایین آن دارد. این استان، علاوه‌بر بر نرخ بیکاری بالا و تنوع‌پذیری پایین در حوزه‌های اقتصادی، در بخش اقتصاد شهری نیز به طور چشمگیری متکی بر فعالیت‌های خدماتی و در بخش روستایی به طور محسوس متکی بر فعالیت‌های کشاورزی و دامداری است.
در نتیجه نبود تعادل اقتصادی و بیشتر شدن شکاف و فاصله آن با سطح ملی و برخی مناطق و استان‌های همجوار موجب شده است تا به طور روزافزون بنیه جذب و نگهداشت جمعیت در این استان رو به کاهش بگذارد. بنابراین در یک نگاه کلی می‌توان گفت که این استان در مقایسه با سطح ملی از استان‌های کمتر توسعه‌یافته کشور محسوب می‌شود. این ارزیابی را می‌توان در شاخص‌هایی که رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان به تشریح آن پرداخته است بیش از پیش دریافت. هرچند این شاخص‌ها در دولت سیزدهم روند رو به رشدی دارد و بنا بر گفته کارشناسان تداوم این روند رو به رشد افق روشنی را در عرصه اقتصاد پیش روی استان باز می‌کند.
نتیجه سیاست‌های اقتصادی دولت، کاهش نرخ بیکاری در استان
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، سیاست‌ها و برنامه‌های دولت سیزدهم در ارتقای شاخص‌های اقتصادی این استان را موثر ارزیابی کرد و گفت: نتیجه این سیاست‌ها را می‌توان در فعال شدن طرح‌های عمرانی و اقتصادی استان با اختصاص اعتبار مناسب و در نتیجه افزایش اشتغال، رونق تولید و کاهش نرخ بیکاری در استان مشاهده کرد.
نرخ بیکاری استان در سال ۹۶ ۲۰.۸ درصد بوده است و این استان در رتبه نخست بیکاری کشور قرار داشت اما در دولت سیزدهم این شاخص در تابستان امسال به هشت درصد رسید و با کاهش چندین پله‌ای، اکنون استان در رتبه ۱۴ نرخ بیکاری در کشور قرار دارد.
علی شهریارپور خاطرنشان کرد: نرخ بیکاری استان در سال ۹۶، ۲۰.۸ درصد بوده است و این استان در رتبه نخست بیکاری کشور قرار داشت اما در دولت سیزدهم این شاخص در تابستان امسال به هشت درصد رسید و با کاهش چندین پله‌ای، اکنون استان در رتبه ۱۴ نرخ بیکاری در کشور قرار دارد.
وی در عین حال به فاصله معنادار شاخص‌های اقتصادی این استان با میانگین کشوری اشاره کرد و گفت: با وجود ظرفیت‌های بیشماری که در بخش‌های گردشگری، صنعت، کشاورزی و خدمات در استان وجود دارد اما با نگاهی به شاخص‌های اقتصادی استان می‌توان گفت جایگاه مناسبی در کشور نداری و باید در گذشته اقدامات موثرتری در این خصوص شکل می‌گرفت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: سهم استان در تولید خالص ملی ۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معادل ۶۵ صدم درصد است در حالی که جمعیت استان ۱.۲ درصد جمعیت کل کشور است.
به گفته شهریارپور، سرانه تولید ناخالص داخلی استان نیز ۱۰ میلیون و ۱۶ هزار تومان است در حالی که این شاخص ۱۸ میلیون و ۵۹۰ هزار تومان در کشور است که این رقم ۱.۸ برابر سرانه تولید ناخالص داخلی استان است.
وی به سهم ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی از سهم تولید ناخالص ملی نیز اشاره کرد و گفت: سهم بخش کشاورزی استان از تولید ناخالص داخلی ۲۳ درصد است در حالی که این رقم در کشور ۸.۹ درصد است و سهم ساختمان استان ۵.۹ درصد و میانگین کشور ۴.۲ درصد و سهم خدمات در استان ۵۶.۶ و در کشور ۵۱.۶ درصد است.
شهریارپور به مقایسه سهم بخش صنعت استان و کشور در تولید ناخالص ملی نیز اشاره کرد و گفت: سهم نسبی استان ۱۲.۶ درصد و در کشور ۳۴.۲ درصد است که به عبارتی سهم صنعت استان یک سوم کشور است اما با اقدامات خوبی که طی ۲ سال اخیر در حوزه صنعت استان شکل گرفته پیش‌بینی می‌شود در آمارهای جدید شاهد ارتقای وضعیت استان در این بخش باشیم.
با وجود کاستی‌هایی که طی سال‌های گذشته در بخش‌های اقتصادی چهارمحال و بختیاری شکل گرفته اما این استان دارای ظرفیت‌های قابل توجهی در این بخش است که با روی کار آمدن دولت مردمی سیزدهم و گذشت بیش از یک سال از این دولت برخی از این ظرفیت‌ها شکوفا شده است و این استان در تلاش است تا فاصله خود را نسبت به شاخص‌های اقتصادی کشور کم کند و بتواند در حوزه اقتصاد و سرمایه‌گذاری حرفهایی برای گفتن داشته باشد.
پرداخت ۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات به طرح‌های سرمایه‌گذاری
سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری، حمایت دولت سیزدهم از طرح‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری را بی‌نظیر دانست و گفت: نمونه بارز این موضوع پرداخت پنج هزار میلیارد تومان تسهیلات در ردیف‌های مختلف از سوی بانک‌های عامل به طرح‌های سرمایه‌گذاری استان در طول سالجاری بوده است.
محمدکاظم منزوی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا از رشد ۱۱۶ درصدی پرداخت تسهیلات تبصره ۱۸ در استان در دولت سیزدهم خبر داد و گفت: در این مدت یک هزار و ۳۹ میلیارد تومان تسهیلات در استان پرداخت شده است و این استان در جذب تسهیلات تبصره ۱۸ از استان‌های موفق کشور به شمار می‌رود که رهاورد آن تسهیل در فرایند رشد و توسعه و کاهش نرخ بیکاری در استان است.
وی تصریح کرد: از محل تسهیلات تبصره ۱۸، یک هزار و ۳۷۴ طرح در استان راه‌اندازی شده و علاوه‌بر آن با جذب مناسب تسهیلات تبصره ۱۶، طرح‌های بیشماری در بخش‌های مختلف استان فعال شده است.
از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تاکنون ۱۶۶ میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی در چهارمحال و بختیاری پرداخت شده که معادل ۱۰ سال گذشته آن است.
سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری رونق کسب و کارهای خانگی را از دیگر خدمات دولت سیزدهم در استان عنوان کرد و گفت: از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم در استان تاکنون ۱۶۶ میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی در استان پرداخت شده که معادل ۱۰ سال گذشته آن است.
منزوی تصریح کرد: در سالجاری چهار هزار و ۵۰۰ مجوز راه‌اندازی کسب و کار خانگی در استان صادر شده که در مقایسه با سال گذشته چهار و نیم برابر رشد داشته است.
وی خاطرنشان کرد: با پرداخت تسهیلات اشتغالزایی در دولت سیزدهم نرخ بیکاری استان به پایین‌ترین حد خود در ۹ سال گذشته رسیده است و بی‌شک در ادامه نیز شاهد تداوم کاهش نرخ بیکاری در استان خواهیم بود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری به برنامه‌های در دست اقدام استان در حوزه اقتصادی نیز اشاره کرد و گفت: ایجاد شهرک تخصصی نیروگاه خورشیدی، ایجاد ناحیه صنعتی فرش، ایجاد بارانداز گیاهان دارویی در بروجن، تدوین اطلس سرمایه‌گذاری در شهرستان‌ها، پیگیری برای دریافت مجوز مرکز تحقیقات شیلات در استان و پیگیری برای راه‌اندازی سامانه الکترونیکی سرمایه‌گذاریاب از جمله این فعالیت‌ها به شمار می‌رود.
ظرفیت‌های بالقوه زیادی در حوزه دانش فنی بالا، حجم عظیم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و شرایط اقلیمی و ظرفیت‌های خالی تولید در بخش‌های مختلف می‌تواند فرصتی برای رشد شاخص‌های اقتصادی در این استان باشد.
یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی استان که طی یکسال اخیر ظرفیت‌های قابل توجهی برای افزایش تولید و بهره‌وری ایجاد کرده است بخش کشاورزی است و در طول یکسال اخیر نه تنها طرح‌های مهمی در این حوزه افتتاح شده بلکه در حال حاضر چندین طرح بزرگ در این بخش در دست احداث و به زودی به بهره‌برداری می‌رسد.
یک چهارم تولید ناخالص داخلی و یک پنجم اشتغال چهارمحال و بختیاری به بخش کشاورزی وابسته است. از مجموع اراضی این استان ۲۵۰ هزار هکتار معادل ۱۵ درصد سطح زیرکشت اراضی کشاورزی استان است و در حال حاضر ۶۷ هزار بهره‌بردار با تولید سالانه یک میلیون و ۹۵۹ هزار تن انواع محصولات کشاورزی در این استان فعال هستند.
مگاپروژه‌های کشاورزی در استان از احداث سردخانه تا نهضت گلخانه‌سازی
رییس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: از نیمه دوم سال گذشته تاکنون طرح‌های بزرگ و بیشماری در بخش کشاورزی استان آغاز و همچنین روند پروژه های در دست اجرا نیز شتاب چشمگیری گرفته است که از مهمترین این طرح‌ها می‌توان به احداث ۱۱ واحد سردخانه در نقاط مختلف استان از جمله در شهرستان بروجن اشاره کرد.
احداث ۱۱ واحد سردخانه با ظرفیت ۱۷۰ هزار تن در استان آغاز شده که تاکنون هریک از ۱۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار شده است.
حسین برزگر افزود: این ۱۱ واحد سردخانه با ظرفیت ۱۷۰ هزار تن هریک تاکنون از ۱۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار شده است و با بهره‌برداری از آن نیاز استان به سردخانه به طور کامل پوشش داده می‌شود.
وی، شکل‌گیری نهضت گلخانه‌سازی را از دیگر برنامه‌های دولت سیزدهم در بخش کشاورزی استان نام برد و گفت: در نیمه دوم سال گذشته جواز تاسیس احداث ۴۰۰ هکتار گلخانه در استان صادر شد و در حال حاضر ۱۰۰ واحد گلخانه به مساحت بیش از ۵۰ هکتار در نقاط مختلف استان در دست احداث است که نسبت به سال گذشته از ۲۰۰ درصد افزایش برخوردار شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به رشد سه برابری احداث گلخانه در استان طی دولت سیزدهم، خاطرنشان کرد: تشکیل شرکت فراگیر گلخانه‌سازان و انجمن پیمانکاران گلخانه‌ساز از دیگر اقداماتی بوده که در یکسال اخیر در استان شکل گرفته است.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم نگاه ویژه‌ای به شرکت‌های دانش‌بنیان دارد و از این ظرفیت در بخش کشاورزی در راستای افزایش تولید و تحقق امنیت غذایی بهره گرفته است، اظهار داشت: در حال حاضر ۴۰ شرکت دانش‌بنیان در تولید بذر، ترکیبات غیرشیمیایی، سم، نهال، کشت بافت، تجهیزات سنجش از راه دور و کشاورزی هوشمند در استان فعالیت دارد و در همین راستا در سالجاری نخستین واحد دانش‌بنیان تولید سیب‌زمینی بذری در استان آغاز به کار کرد و یک واحد کشت بافت با تولید یک میلیون نهال کشت بافتی و گیاهان زینتی در استان به بهره‌برداری رسید و ۱۰ نهالستان دیگر به ظرفیت تولید نهال استان اضافه شد.
برزگر، ایجاد نخستین شهرک دانش‌بنیان نهاده‌های کشاورزی را از دیگر طرح‌های مهم استان در بخش کشاورزی و از مهمترین مصوبات سفر رییس‌جمهور عنوان کرد و افزود: زمین برای احداث این شهرک به مساحت ۸۰ هکتار در شهرستان بروجن تامین و روند اجرایی شدن طرح در حال انجام است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری، افزایش ۴۰ هزار تنی محصولات کشاورزی در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ را از دیگر توفیقات استان در بخش کشاورزی دانست و گفت: توسعه کشت گیاهان دارویی در ۵۰۰ هکتار، توسعه باغات دیم در اراضی شیب‌دار به میزان ۸۰۰ هکتار و توسعه ۲ هزار هکتار باغات استان از دیگر اقدامات انجام شده در یکسال اخیر بوده است.
تجهیز ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی استان به سیستم آبیاری نوین از دیگر طرح‌های مهم کشاورزی استان در دولت سیزدهم است .
برزگر، تجهیز ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی استان به سیستم آبیاری نوین را از دیگر طرح‌های مهم کشاورزی استان در دولت سیزدهم برشمرد و افزود: در بخش افزایش بهره‌وری در مصرف آب می‌توان به طرح جهش تولید در دیم‌زارها و استفاده از آب سبز (باران) اشاره کرد که در همین راستا ۳۰ هزار هکتار کشت غلات، علوفه و جبوبات دیم در استان تعهد شده که تاکنون ۲۳ هزار هکتار آن محقق و مابقی آن نیز تا پایان آذر انجام می‌شود.
وی، توسعه مجتمع‌های دامپروری در ۴۳ شهر استان را از دیگر برنامه‌های مهم استان در بخش کشاورزی اعلام کرد و گفت: در تلاش هستیم تا برای هر ۴۳ شهر استان یک مجتمع دامپروری احداث کنیم اما مکان این مجتمع‌ها را باید از داخل شهر به اراضی روستایی انتقال دهیم که در حال حاضر در مرحله مکان‌یابی قرار داریم.
رییس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به آماده‌سازی نخستین شهرک تخصصی بادام کشور در شهرستان سامان، خاطرنشان کرد: زیرساخت‌های این شهرک آماده شده است و سرمایه‌گذاران تا پایان آذر فرصت دارند آمادگی خود را اعلام کنند، با راه‌اندازی این شهرک گام بزرگی در حوزه فراروی و بسته‌بندی بادام از مهمترین محصولات باغی استان برداشته می‌شود.
اما پس از اینکه بخش کشاورزی اولویت سیاست‌ها و برنامه‌های سند آمایش سرزمین این استان قرار گرفته است. بخش صنعت دیگر بخش اقتصادی مهم این استان است که در طول یکسال اخیر با حمایت‌های دولت سیزدهم از پویایی بیشتر برخوردار شده است و پیش‌بینی می‌شود طی ماه‌های آینده تعداد زیادی از این طرح‌ها به بهره‌برداری برسد.
بهره‌برداری از ۱۴۴ طرح صنعتی در استان در دولت سیزدهم
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تاکنون ۱۴۴ واحد تولیدی و صنعتی استان با سرمایه‌گذاری ۹ هزار و ۸۶۵ میلیارد ریال در این استان تکمیل و به بهره‌برداری رسیده است.
سجاد رستمی با اشاره به ایجاد اشتغال برای حدود ۱۵ هزار نیروی کار در واحدهای تولیدی استان از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تاکنون، اظهار داشت: از محل صدور جوازهای ۱۳ هزار و ۲۳۶ نفر و با افتتاح طرح‌های صنعتی یک هزار و ۱۳۳ نفر در بخش صنعت استان مشغول به کار شده‌اند.
۴۰۰ طرح صنعتی در استان بیش از ۶۰ درصد پیشرفت دارد که با تکمیل و بهره‌برداری از این طرح‌ها، سهم استان از طرح‌های صنعتی فعال کشور به ۲.۵ درصد افزایش می‌یابد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر ۲ هزار واحد صنعتی در چهارمحال و بختیاری در دست احداث است که از این تعداد ۴۰۰ مورد آن بیش از ۶۰ درصد پیشرفت دارد و با تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌های صنعتی جدید سهم این استان در طرح‌های صنعتی فعال کشور به ۲.۵ درصد افزایش می‌یابد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری همچنین به ۱۰ واحد صنعتی بزرگ در حال احداث این استان که در ماه‌های آینده به بهره‌برداری می‌رسد اشاره کرد و گفت: طرح فولاد ۸۰۰ هزار تنی در سفیددشت، اجرای طرح کریستال ملامین در شهرستان لردگان، طرح معدنی استحصال منیزیت از دولومیت، طرح توسعه کاشی در گندمان، طرح سیمان لردگان، اجرای ۱۲ طرح فولادی در شهرک صنعتی سفیددشت، طرح تصفیه روغن‌های صنعتی، بیلت‌سازی فولاد شهرکرد و بهره‌برداری از نورد سرد در فولاد تاراز از مهمترین این طرح‌ها به شمار می‌رود که پیش‌بینی می‌شود تا دهه فجر یا ماه‌های آینده به بهره‌برداری برسد.
رستمی با بیان اینکه مجوز داروسازی شهرستان بن نیز در دولت سیزدهم صادر شد، گفت: عملیات اجرایی احداث نخستین شهرک صنعتی خصوصی استان چهارمحال و بختیاری نیز در این دولت آغاز شد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری همچنین از احیای ۳۸ واحد صنعتی استان از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم ( شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱) خبر داد و گفت: این آمار در مقایسه با مدت مشابه قبل از آن ۱۳۸ درصد رشد برخوردار شده است بطوریکه در مدت یکسال قبل آن ( از شهریور ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۰) ، ۱۶ واحد صنعتی راکد در استان احیا شده بود.
رستمی از پرداخت ۲ هزار و ۳۹۰ میلیارد ریال تسهیلات تبصره ۱۸ به واحدهای تولیدی استان در مدت فعالیت دولت سیزدهم خبر داد و گفت: در طول یکسال گذشته از محل کمک‌های فنی و اعتباری نیز ۳۳ میلیارد ریال تسهیلات به واحدهای تولیدی استان پرداخت شده است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۴۰ واحد صنعتی و تولیدی شاخص در استان فعالیت دارد، افزود: این استان هم‌اکنون به‌عنوان تنها تولیدکننده ورق‌های گالوالوم کشور، تنها تولیدکننده ورق‌های گالوانیزه خودرو خاورمیانه و دارنده نخستین مرکز خصوصی پرتودهی گامای خاورمیانه مطرح است و تنها تولیدکننده شیرخشک نوزاد با برند ایرانی، تنها تولیدکننده مخازن گاز مایع ال. پی. جی (LPG)، نخستین و تنها تولیدکننده صنایع آزمایشگاهی مجازی در ایران، تنها تولیدکننده قطعات پلیمری خودرویی کشور و بزرگ‌ترین تولیدکننده موکت و کف‌پوش خودرویی ایران در این استان فعالیت دارد.
رستمی به عملکرد دولت سیزدهم در حوزه معادن استان نیز اشاره کرد و گفت: در این مدت چهار پروانه اکتشاف و پنج پروانه بهره‌برداری در استان صادر و پنج معدن غیرفعال نیز فعال و ۹۰ میلیارد ریال حقوق دولتی از معادن فعال استان وصول شده است.
وی از رشد ۲۳ درصدی پروانه‌های کسب اصناف در استان نیز خبر داد و اظهار داشت: در این مدت ۱۰ هزار و ۱۳۳ پروانه کسب در استان صادر شده این در حالیست که در سال گذشته آن تعداد هشت هزار و ۲۶۸ پروانه صادر شده بود.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با ۱۰ شهرستان جمعیتی نزدیک به یک میلیون نفر دارد.