شناسنامه فرش خراسان
هر چند قصه پرغصه هنرمندان فرش دستباف تربت‌حیدریه حکایتی مشابه سرنوشت دیگر هنرمندان نقاط مختلف ایران دارد، اما وقتی پای صحبت دست‌اندرکاران فرش سنتی این خطه از خراسان رضوی می‌نشینی، درمی‌یابی که واگویه‌های آنان در عین تشابه حاوی نکات برجسته و در عین حال متفاوتی است.
نقطه آغازین ماجرای پرداختن به داستان فرش تربت‌حیدریه به روزی باز می‌گردد که مهمان استاد بزرگ فرش خراسان رضوی "محمد نعمتی" بودم.
او در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بخش زیادی از مشکل ما بر سر موضوع متولی‌گری فرش در ایران است، چرا که بسیاری از امور مربوط به فرش، جاجیم، گلیم و سوزن‌دوزی بر عهده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است اما نمی‌دانم چرا مقوله فرش را به صورت اختصاصی به وزارت صنعت، معدن و تجارت سپرده‌اند؟
نعمتی با ابراز حسرت از اینکه کاش وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) تنها به ساماندهی صادرات فرش می‌پرداخت، افزود: در همین استان خراسان رضوی هیچ مسوولی در اداره صمت استان و شهرستان تربت‌حیدریه فرش‌بافانی چون من را نمی‌شناسد و تا امروز مشکلاتم را اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برطرف کرده است.
این هنرمند ۷۳ ساله که تجربه ۶۵ سال کار و تلاش در این عرصه را دارد، در ادامه گفت: این روزها مواد اولیه فرش بسیار گران است و بافندگان با زحمت زیاد به تولید می‌پردازند اما در نهایت سود اصلی نصیب تاجران می‌شود.
وی افزود: شوربختانه مدیریت فرش ایران در دست افراد متخصص و خبره نیست و از دیگر سو برخی بافندگان با استفاده از مواد اولیه تقلبی و یا کم‌کاری در تولید، سبب ساز تنزل جایگاه فرش ایرانی در بازار جهانی شده اند.
وی در تشریح ادعایش توضیح داد: مرکز ملی فرش باید "کجین‌بافی" (تولید فرش با ضایعات ابریشم) را ممنوع اعلام کند زیرا اکنون به جای نخ ابریشم از کجین استفاده می‌شود تا بیشتر جلوه کند یا حداقل اعلام کنند از نخ پنبه در تولید قالی استفاده شود.
نعمتی ادامه داد: همچنین باید "جفتی‌بافی" ممنوع شود زیرا در تولید فرش استاندارد، گره‌بافی رایج است ولی اکنون چهار نخ را به جای یک گره می‌بافند تا کار زودتر تمام شود و نتیجه اینکه وقتی به فرش دست می‌زنی، فرورفتگی احساس می‌شود زیرا فرش از درون خالی است و استحکام ندارد.
این پیشکسوت قالی‌بافی اظهار کرد: اکنون به فرش های تولیدی که نگاه کنید می‌بینید فرش کج و موج‌دار بالا می‌رود و چون حاشیه‌های آن شکل ذوزنقه پیدا کرده است دیگر شکل صحیح مربع و یا مستطیل را نمی‌توان در آن مشاهده کرد.
به گفته نعمتی، اگر فرش "تابافت" یا استاندارد بافته شود، وقتی که رویش قدم بزنی، تصور می‌کنی روی فنر یا ابر قدم می‌زنی، در حالی که فرش جفتی‌بافی چون مغز و کالبد ندارد، وقتی رویش قدم می‌زنی، گویی روی زمین آهکی و توخالی گام برمی داری.
وی اظهار کرد: اکنون برخی بافندگان به جای نخ ابریشم از نخ بامبو (از الیاف گیاه بامبو) که از کشور کنیا وارد می شود، استفاده می‌کنند و شاید هم حق داشته باشند زیرا قیمت نخ ابریشم کیلویی سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است، در حالی که نخ بامبو کیلویی ۳۵۰ هزار تومان و بر اساس قاعده سود و زیان اقتصادی، مجبور هستند چنین کنند.
نعمتی با بیان اینکه خیلی‌ها در نگاه نخست قادر به تشخیص این ۲ نخ از یکدیگر نیستند، افزود: نخ ابریشم حالت انعطاف‌پذیری ندارد، در حالی که نخ بامبو این چنین است و بدتر اینکه در قالی بافته شده، شاید خود را نشان ندهد و برای همین است که عده‌ای به سراغ نخ بامبو می‌روند.
وی خطاب به مسوولان مرکز ملی فرش ایران، گفت: اگر می‌خواهید فرش ایرانی به جایگاه اصلی و اولیه خود بازگردد، باید تمام امور آن، از تهیه نخ و رنگرزی گرفته تا بازاریابی و صادرات به افراد متخصص سپرده شود زیرا اکنون فرش ایرانی با تقلب تولید و در بازار جهانی عرضه می‌شود و به همین خاطر جایگاه خود را در قیاس با فرش دیگر کشورها از دست داده است.
کار را باید به کاردان سپرد
یکی دیگر از دست اندرکاران فرش دستباف تربت‌حیدریه که عضو مدعو هیات علمی دانشگاه دولتی و آزاد تربت‌حیدریه است و اکنون به تدریس رشته فرش در این ۲ دانشگاه مشغول است و البته مدیریت یک واحد تولید فرش دستی را نیز برعهده دارد، به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی صحبت از بافندگان فرش تربت حیدریه می‌شود باید بدانیم با هنرمندانی طرف هستیم که با انواع برندهای فرش اقوام ایرانی آشنا هستند و می توانند با چنان مهارتی آنرا ببافند که تشخیص آن شاید از عهده هنرمندان آنان نیز خارج باشد.
دکتر ایمان ذباح تصریح کرد: افسوس که مسوولان تصمیم‌ساز محلی، استانی و کشوری در حوزه فرش هنوز به این قابلیت غنی در تربت حیدریه پی نبرده‌اند و یا دست کم آنها را جدی نگرفته اند.
وی با بیان اینکه تولید هر تخته فرش برای دست کم ۶ نفر شغل ایجاد می‌کند، گفت: این در حالی است که با وجود همه سختی ها و شرایط ناجوانمردانه تحریم، هنوز چراغ کارگاه‌های قالی‌بافی تربت‌حیدریه روشن است و نوای دلنشین نقشه‌خوان قالیباف از آنها به گوش می رسد.
به گفته این مدرس دانشگاه، اکنون در تولید هر قالی به طور میانگین ۱۵ تا ۲۰ نفر، گلیم ۱۵ نفر، جاجیم و سوزن‌دوزی ۷۰ نفر مشغول به کار هستند و چرخه فروش داخلی یا صادرات نیز رونق نسبی دارد اما آنچه از فروش هر تخته گلیم نصیب این هنرمندان می‌شود، تنها ۳۰۰ هزار تومان است ولی با این حال به کار و تولید در این عرصه ادامه می‌دهند.
ذباح به ایرادات و کمبودهای کنونی در چرخه تولید و فروش فرش اشاره و اظهار کرد: عمده‌ترین مشکل، بحث فروش در فضای دیجیتال و آشنایی با "دیجیتال مارکتینگ" است که امروزه در تجارت بین‌الملل رایج است.
وی با یادآوری وجود این نقصان در حوزه فرش ایران گفت: خوشبختانه اعضای هیات علمی رشته کامپیوتر دانشگاه آزاد تربت‌حیدریه که با حوزه دیجیتال مارکتینگ، فرش و بازاریابی خارجی آشنایی دارند، طرحی را آغاز کرده اند و تلاش دارند تا با بهره‌گیری از روش‌های نوین و به زبان عربی و انگلیسی آن را در پارک علم و فناوری نیز به ثبت برسانند.
این کارآفرین حوزه فرش افزود: واحد تولیدی ما نیز نخستین کارگاه فرش با شیوه متمرکز را ایجاد کرده و روی تولید فرش‌های ۱۲ متری متمرکز شده است که از این طریق برای نزدیک به ۱۰۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد شده است.
ذباح به محوری‌ترین چالش پیش روی هنرمندان قالیباف اشاره و اظهار کرد: همه مسوولان می‌دانند که بحث بیمه سالهاست که این هنرمندان را آزار می‌دهد، اما آنچه که از آیند و روند مسوولان مختلف به تربت حیدریه نصیب فعالان این عرصه شده تنها وعده و وعید بوده است و حتی سفر اخیر رییس مرکز ملی فرش ایران به این شهرستان نیز دستاوردی نداشت و باعث دلخوری هنرمندان صنایع دستی شد.
این کارآفرین حوزه فرش گفت: البته در دنیای تجارت کنونی محصولات تولیدی بر اساس کیفیت ارزش‌گذاری می‌شود و در حوزه قالی نیز فرش با گره پایین ۵۰ و با گره بالا ۱۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد که این اسمش تقلب نیست زیرا به هر حال فرش کم کیفیت یا بی‌کیفیت هم مشتری خاص خود را دارد.
ذباح اظهار کرد: انتظار می رود رایزنان فرهنگی ایران در کشورهای مختلف با معرفی و بازاریابی برای فرش ایرانی به رونق این صنعت کمک کنند؛ چرا که در این سالها راه دور زدن تحریم‌ها را آموخته‌ایم لذا انتظار آن است که دستگاه دیپلماسی ما بازار مناسبی را برای فرش ایران در آن سوی مرزها فراهم کند.
نبود قانون و قاعده در حوزه فرش
یکی دیگر از دست‌اندرکاران فرش دستباف تربت‌حیدریه که کارشناسی فرش خوانده و اکنون مدیر یک شرکت تولید فرش غیرمتمرکز با اشتغالزایی ۱۵۰ نفر است، نیز گفت: اکنون فرش فاقد قانون و استاندارد است و هر شخصی به هر طریقی که خود می پسندد به شاگردانش آموزش می‌دهد و هر کارفرما به هر میزان که می خواهد، به کارگرانش دستمزد می‌پردازد.
آزاده محمدی گفت: چنین وضعیتی منجر به ایجاد یک فضای رقابتی غیرمنطقی و غیراخلاقی در حوزه فرش شده است و در این شرایط مدیران شرکت‌ها؛ بافندگان را از یکدیگر می‌قاپند.
وی تصریح کرد: در شرکت ما سوزن‌دوزی، تابلوفرش، گلیم و قالیچه تولید می‌شود و هر چند از میزان سرمایه‌گذاری و سود حاصل از آن راضی نیستیم اما حداقل به این دل خوشیم که صادرکننده‌ای که تولیدات ما را به صورت تفاهمی می‌خرد، بهای آن را زود می‌پردازد.
آنچه البته به جای نرسد، فریاد است
یکی دیگر از دست‌اندرکاران حوزه فرش دستباف تربت‌حیدریه که ۱۶ سال سابقه کار دارد و اکنون به عنوان راهبر کمیته امداد امام خمینی (ره) و معین اقتصادی بانوان در شهرستان "رشتخوار" مشغول آموزش زنان روستایی است، گفت: در کنار آموزش، تولیدکنندگان را با تاجران فرش مرتبط می‌کنم و تاکنون برای بیش از سه هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌ام که ۴۲۰ نفر به تولید در خانه روی آورده اند.
فاطمه فرح‌راد، از مشکل بیمه به عنوان محوری‌ترین چالش قالی‌بافان یاد کرد و افزود: با توجه به تداوم افزایش نرخ مواد اولیه، نیاز به سرمایه در گردش داریم و حال آنکه دستمان خالی و مسوولان برای تسهیلات ۱۸ درصدی، که به دلیل سود بالای بانکی مقرون به صرفه نیست، ما را به بانک‌ها معرفی می‌کنند حال آنکه بانک حتی به همین مصوبه دولت هم تمکین نمی‌کند.
وی با بیان اینکه مشکلات حوزه فرش خاص دولت کنونی نیست و ریشه در ادوار گذشته دارد، گفت: یکی از وزیران سابق بازرگانی با دادن نامه ای مرا برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی کرد اما بعد از کلی دوندگی، هنوز به جز آن دستور کتبی بی نتیجه، چیزی در دست ندارم.
فرح‌راد با انتقاد از سیاست کنونی مرکز ملی فرش ایران که قصد دارد در شیوه‌های تولید تحول ایجاد کرده و بافندگان را از شیوه سنتی دور و به سمت کامپیوتر هدایت کند، تصریح کرد: اصل کار خوب است اما باید توجه داشت که بیشتر بافندگان ما بی‌سواد یا کم‌سواد هستند و با "ذهنی‌بافی" به تولید مشغول هستند.
وی اظهار کرد: این پروژه باید از هم‌اکنون در هنرستان‌ها و مراکز آموش عالی آغاز شده و به تدریج پیش رود تا نتیجه آن طی سال های آینده محقق شود و به نظر می رسد شیوه کنونی ضربه دیگری بر پیکر نیمه جان قالی‌بافی سنتی ایران وارد خواهد ساخت.
این کارآفرین همچنین با اظهار تاسف از کیفیت پایین تولید فرش دستباف در برخی شهرها افزود: کسانی که خبره کار هستند با یک نگاه مشکل را تشخیص می دهند داده و تنها کافی یکی از گره‌های پشت فرش را بکشند تا مشخص شود که چگونه تار و پود فرش از هم گسسته می‌شود و بدتر اینکه این شیوه دارد آرام‌آرام در سطح کشور به یک رویه مرسوم تبدیل می‌شود.
فرح‌راد در بیان دلیل کم‌کاری برخی تولیدکنندگان گفت: تولید یک تخته فرش استاندارد بین سه تا پنج ماه زمان می برد و حال آنکه اکنون عمدتا به دلیل پایین بودن دستمزد و نیز گران بودن مواد اولیه، فرش را ۴۰ روزه تولید می‌کنند تا هزینه تمام شده آن کاهش یابد.
وی افزود: تولید یک تخته فرش ۱۲ متری استاندارد توسط سه نفر حدود پنج ماه وقت نیاز دارد که دستمزد آن ۴۰ میلیون تومان است حال آنکه مواد اولیه فرش استاندارد دست کم ۱۶ میلیون تومان است.
وی تصریح کرد: برای تولید یک فرش غیراستاندارد به جز دستمزد که ثابت است، کلیه هزینه‌ها ۵۰ درصد تقلیل یافته و زمان صرف شده برای تولید نیز کمتر است و نتیجه این شده که امسال خودم در نمایشگاه فرش و کف پوش "دموتکس" در شهر هانوفر آلمان شاهد بودم که فرش های افغانستانی و هندی از فرش ایرانی بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد.
تعیین قلمرو خدمت‌رسانی
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تربت‌حیدریه نیز در مورد قدمت فرش‌بافی این شهرستان به خبرنگار ایرنا گفت: به طور دقیق تاریخی را نمی‌توان اعلام داشت اما با استناد به حاشیه‌نویسی برجای مانده در فرش‌های مسجد عماد (از قدیمی ترین مساجد تربت حیدریه) می توان قدمت آن را به عهد قاجار نسبت داد.
علی محمدی افزود: بیشترین تمرکز قالی‌بافان تربت حیدریه در روستای "دافی" بخش "کدکن" به استعداد ۸۰۰ خانوار و در روستای "رزگ" بخش "بایگ" به تعداد ۱۵۰ خانوار است.
وی از مبهم بودن تولی‌گری فرش دستباف به عنوان یک چالش اساسی از نگاه هنرمندان صنایع دستی یاد کرد و گفت: فرش از دیرباز به عنوان صنایع دستی محسوب شده و تا امروز این گونه است که ۸۰ تا ۹۰ درصد قالی‌بافان شهرستان برای رفع مشکلات خود به سراغ میراث فرهنگی و صنایع دستی می‌آیند تا آنان را راهنمایی و مشکلشان را رفع کنیم.
محمدی افزود: اما چون قانون دست ما را بسته و رتق و فتق مشکلات قالی‌بافان را به اداره صنعت، معدن و تجارت واگذار کرده است، ما تنها توانسته ایم برای هنرمندان حوزه گلیم، جاجیم و سوزن‌دوزی قدمی هر چند کوچک برداریم، بنابراین غالبا از سوی قالی‌بافان محکوم به بی‌توجهی به خواسته‌های آنان می شویم.
وی اظهار کرد: البته مسوولان بالادستی در مرکز کشور نیز به این مشکل پی برده‌اند که قوانین موجود موجب سردرگمی هنرمندان قالیباف شده است.
محمدی افزود: به عنوان نمونه وزارت میراث فرهنگی امسال مصوبه ۱۰ هزار سهمیه بیمه برای هنرمندان صنایع دستی را از مراجع ذیربط اخذ کرد و حال آنکه نمی‌توان از این سهمیه چیزی را به هنرمندان قالیباف اختصاص داد.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تربت‌حیدریه گفت: نمونه دیگر وضعیت استاد نعمتی و جایگاه جهانی وی به عنوان یک هنرمند قالیباف است که تا امروز اداره میراث فرهنگی بستر معرفی وی را فراهم کرده است، بدون اینکه وظیفه ذاتی در این خصوص داشته باشد.
محمدی اظهار کرد: نگاه غالب هنرمندان این است که در مرکز ملی فرش ایران گروهی هستند که خود را محدود به تهران کرده و به فرش‌بافی محلی در شهرستان‌ها توجهی ندارند.
دفاع نماینده مجلس از یک سفر کاری
نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: سفر رییس مرکز ملی فرش ایران به تربت‌حیدریه چند دستاورد برای هنرمندان صنایع دستی و به خصوص قالی‌بافان به همراه داشت که مهمترین آن ایجاد پردیس فناوری زنجیره فرش در تربت‌حیدریه، معافیت پیله ابریشم از مالیات و صفر شدن تعرفه واردات پیله از تاجیکستان است که در دستور کار مرکز ملی فرش ایران قرار گرفت.
به گفته محسن زنگنه؛ در جلسه جمع‌بندی نیز مقرر شد مجوز پردیس فناوری زنجیره فرش توسط مرکز فرش ایران برای تربت‌حیدریه دریافت و کلیه تسهیلات حمایتهای دولتی و جذب سرمایه گذاری خارجی پیگیری شود.
نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: کمیته‌ای از نمایندگان مرکز فرش، صمت خراسان رضوی، فرمانداری تربت حیدریه، بخش خصوصی، دفتر نماینده مجلس و پارک علم و فناوری استان برای پیگیری این امر تعیین و دبیرخانه آن در پارک علم و فناوری تربت حیدریه ایجاد می شود.
زنگنه گفت: همچنین مقرر شد اسامی شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان و استارتاپ‌های فعال در صنعت فرش برای اخذ تسهیلات به مرکز فرش ایران معرفی شوند.
سخنگوی کمیسیون ویژه جهش تولید مجلس اظهار داشت: علاوه بر آن بنا شد پیگیری برای معافیت پیله ابریشم از مالیات بر ارزش افزوده به طور مشترک توسط رییس مرکز فرش و نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس صورت گیرد که صفر شدن تعرفه واردات پیله از تاجیکستان در کارگروه صادرات طرح و همزمان رییس مرکز ملی فرش ایران این مساله را پیگیری خواهد کرد.
وی افزود: برای تعیین تکلیف ابریشم، جلسه مشترکی با حضور نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی و مرکز ملی فرش، وزارت میراث فرهنگی و وزارت اقتصاد با میزبانی کمیسیون جهش تولید مجلس برگزار و تصمیمات لازم اتخاذ می شود.
زنگنه گفت: باید مشکلات واردات پیله ابریشم توسط اداره کل صمت خراسان رضوی و کمیته رفع موانع پیگیری و حل شود.
نماینده تربت حیدریه در مجلس افزود: تسریع در معرفی کارگاه‌های متمرکز و غیرمتمرکز در حوزه‌های رنگرزی، نخ‌ریسی، ابریشم کشی و بافندگی دارای پشتیبان، برای اخذ تسهیلات توسط اداره صمت شهرستان تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات باید در دستور کار قرار گیرد.
زنگنه اظهار کرد: یکی از مسایل مهم، تامین اعتبار بیمه قالی‌بافان و ابریشم کشان است که تلاش می‌کنیم تا حد امکان در بودجه ۱۴۰۲ پیش بینی شود.
نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: رفع مشکل واردات تخم‌های نوغان بی‌کیفیت و بررسی روندهای گذشته و نیز رفع انحصار واردات و اعطای مجوز واردات به تعاونی ابریشم کشان "بایگ" تربت حیدریه، به عنوان قطب تولید ابریشم ایران، در دستور کار قرار گرفت.
وی ادامه داد: ایجاد آزمایشگاه تخصصی سازمان استاندارد در خراسان رضوی با پیگیری اداره کل صمت استان و بررسی خرید تضمینی ابریشم توسط اتحادیه ها در کمیسیون جهش تولید توسط مرکز ملی فرش ایران، برگزاری جشنواره و نمایشگاه بین المللی ابریشم با محوریت تربت‌حیدریه و تسهیل برای اخذ مجوز سایت نمایشگاهی در شهرستان توسط اداره صمت استان از دیگر موارد مصوبات سفر یک روزه رییس مرکز ملی فرش ایران بود.
مرکز ملی فرش کار خود را بلد است
معاون امور تولید مرکز ملی فرش ایران به خبرنگار ایرنا گفت: در خصوص تولی‌گری هنرمندان قالیباف باید گفت حتی زمانی که ساختاری به نام وزارت صنایع وجود داشت، صنایع دستی و از جمله قالی‌بافی زیرمجموعه این وزارتخانه بود و هیچ‌گاه میراث فرهنگی عهده‌دار هنرمندان این رشته نبوده است.
یاسر حنیفی با بیان اینکه بعدها وزارت صنایع با وزارت صنایع سنگین و در نهایت با وزارت بازرگانی ادغام شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت شکل گرفت، افزود: مکاتبات موجود گواه درخواست‌های میراث فرهنگی از وزارت صمت برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز کارگاه های صنایع دستی است.
وی تصریح کرد: افرادی را که مدعی هستند موضوع نخ ابریشم مربوط به میراث فرهنگی است، به سایت مشاغل خانگی ارجاع می دهیم تا ببینند که یکی از زیرمجموعه‌های صنعت فرش، بحث نخ ابریشم و ابریشم‌کشی چه از حیث واردات پیله و تخم‌نوغان، چه از نظر تولید سنتی مربوط به وزارت صمت بوده و میراث فرهنگی هیچ دخل و تصرفی نمی‌تواند در آن داشته باشد.
معاون مرکز ملی فرش ایران در خصوص بیمه قالی‌بافان نیز گفت: طبق قانون، سهم کارفرما در قبال کارگاه‌های قالی‌بافی و هنرمندان صنایع دستی شناسه‌دار ۲۰ درصد است که دولت آن را می‌پردازد و نقش وزارتخانه‌ها شناسایی و معرفی این افراد به تامین اجتماعی است.
حنیفی افزود: نکته مهم در خصوص اجرای دقیق قانون یاد شده، وجود منابع اعتباری است زیرا طی سه سال گذشته میزان تخصیص بودجه کفاف پرداخت حق بیمه افرادی را که زیر پوشش بیمه هستند، نداده است تا چه رسد به اینکه بخواهند افراد جدیدی را نیز برآن بیفزایند.
به گفته حنیفی، طرح موضوع ۱۰ هزار نفر بیمه شده جدید از سوی مسوولان وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دقیق نبوده است و نمی تواند اجرایی شود.
معاون تولید مرکز ملی فرش ایران افزود: بیمه ۲۷۰ هزار نفر قالی‌بافی که هم اکنون زیر پوشش تامین‌اجتماعی هستند و آن ۳۰ هزار نفری که از صنایع دستی زیر پوشش هستند، دست کم به چهار هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
حنیفی در مورد نظارت بر رعایت استانداردها در تولید فرش نیز گفت: طبق قانون تعرفه صادراتی، که مجموعه‌ای از استانداردهای تعریف شده است، ما اجازه صادرات هر فرشی را نمی دهیم و اگر برخی مدعی هستند کیفیت پایین موجب کاهش صادرات شده، در اشتباهند، زیرا اینک میزان صادرات جهانی فرش کاهش یافته و به همین نسبت سهم ایران نیز کم شده است.
وی گفت: اکنون بسیاری از کشورها از روی فرش ایران کپی می کنند و به عنوان نمونه شاهد قاچاق فرش از افغانستان و ترکمنستان به خراسان رضوی هستیم زیرا قیمت فرش این ۲ کشور از فرش ایرانی ارزانتر است و برای همین آنرا وارد ایران می‌کنند تا بتوانند گرانتر بفروشند.
حنیفی، وظیفه این مرکز را صیانت از فرش اصیل ایرانی دانست و افزود: اکنون بیش از ۳۰ نشان جغرافیایی فرش ایران ثبت جهانی شده است که این اقدام تنها به خاطر حفظ برند فرش ایرانی بوده است و علاوه بر آن نشان تاییدی برای فرش ایرانی طراحی کرده ایم که به زودی به ثبت جهانی خواهد رسید تا برای فرش ایرانی یک نشان جهانی (کارت برندینگ) منتشر شود.
معاون امور تولید مرکز ملی فرش ایران افزود: موضوع دیگری که به جد پیگیرش هستیم، شناسنامه دار کردن فرش ایرانی است که کار را شروع کرده ایم، زیرا اعتقاد داریم وقتی فرشی با شناسنامه وارد بازار جهانی شود، برداشت همه آن است که تمامی استانداردهای لازم را رعایت کرده است.
حنیفی تصریح کرد: فرش‌هایی که فاقد این شناسنامه دولتی باشند از نگاه ما تقلبی و در واقع غیراستاندارد محسوب خواهند شد و در کتاب صادرات ایران نیز قید شده است که فرش‌های تولید شده با مواد اولیه غیراستاندارد، اجازه صادرات ندارند.
وی به موضوع تسهیلات بانکی نیز اشاره و اظهار کرد: تسهیلات دولت در حوزه فرش با دیگر صنایع دستی تجمیع شده و در قالب تسهیلات مشاغل خانگی در حال پرداخت است و اتفاقا در بین مشاغل خانگی موضوع فرش دست‌بافت بیشترین تعداد معرفی شدگان به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات را به خود اختصاص داده است.
حنیفی افزود: تنها در ۹ ماهه نخست امسال نزدیک به ۱۲ هزار پرونده بخش فرش، که ۲۰۰ فقره آن مربوط به فرش دستباف خراسان رضوی است، برای دریافت تسهیلات مشاغل خانگی در هشت رشته مرتبط با فرش شامل قالی‌بافی، طراحی، رنگرزی، گبه‌بافی و از این دست به بانک معرفی شده اند.
وی با بیان اینکه برای هر متقاضی بین ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات منظور شده است، گفت: وظیفه ما تایید افراد واجد شرایط و معرفی آنها به بانک‌ها است و نمی‌توانیم در امور بانک و جزییات تسهیلات و شکل آن دخالت کنیم.
باوجود تلاش دستگاههای مختلف در ابعاد گوناگون برای کاهش مشکلات فرشبافان، به نظر می رسد به دلیل "بخشی نگری"، اقدامات آنها همسویی و هم افزایی لازم را نداشته است که موفقیت در این حوزه هم‌فکری و هم اندیشی بیشتری را طلب می کند.
تربت حیدریه، واقع در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد، که از قطب های کشاورزی و تولید خراسان رضوی محسوب می شود؛ در حوزه صنایع دستی نیز قابلیت های فراوانی دارد که از آن جمله می توان به تولید ۸۰ تا ۹۰ درصد ابریشم ایران در بخش "بایگ" این شهرستان اشاره کرد.