به گزارش ایرنا، روزنامه پولیتیکو در گزارشی با عنوان «بحران بعدی اروپا: آب» به بررسی جنبه‌های مختلف مساله خشکسالی در اروپا پرداخت که از سال گذشته و پس از ثبت دومین تابستان گرم برای قاره سبز در سال ۲۰۲۲ مورد توجه کارشناسان و رسانه‌ها قرار گرفته است.
در گزارش این روزنامه آمریکایی آمده است: هنوز اوایل بهار است اما اروپا به سوی خشکی می‌رود؛ منبع کلیدی برای تامین آب آشامیدنی میلیون‌ها کاتالان با خطر خشکسالی مواجه است، در فرانسه مساله تامین آب روستاها با مشکل همراه شده و سطح آب وسیع‌ترین رودخانه ایتالیا [با وجود گذشت پاییز و زمستان] با ماه ژوئن (خرداد/تیر) سال گذشته برابری می‌کند.
بیش از یک چهارم اروپا از آغاز آوریل (میانه فروردین) در وضعیت خشکسالی قرار دارد و دیگر بخش‌های قاره سبز نیز برای تکرار یک «خشکی شدید» در تابستان و یا حتی شدیدتر آماده می‌شوند. در این میان، اسپانیا بیشترین آسیب را متحمل شده است.
انجمن کشاورزان اسپانیا پیش‌بینی می‌کند که در سال جاری تولید غلات در چهار منطقه از این کشور به طور کامل شکست خواهد خورد و در این زمینه یک کارشناس آب‌وهوایی به روزنامه ال پاییس گفته است که «می‌توان با تمام محصول زیتون امسال خداحافظی کرد».
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به نقل از لوئیس پلاناس وزیر کشاورزی اسپانیا، نوشت که برای حمایت از کشاورزان و دامداران این کشور از اتحادیه اروپا کمک مالی اضطراری درخواست می‌کند. این درحالیست که اسپانیا سال گذشته نیز ۷۰ میلیون دلار از صندوق بحران سیاست کشاورزی اتحادیه اروپا دریافت کرده بود.
در حال حاضر حدود ۲۷ درصد از اسپانیا در وضعیت هشدار خشکسالی قرار دارد و تنها ۵۰ درصد از ظرفیت ذخایر آبی این کشور پر است.
نکته مهم‌تر اینکه، کم آبی در «آندالوسیا» به عنوان اصلی‌ترین منطقه کشاورزی اسپانیا در وخیم‌ترین وضعیت قرار دارد. کشاورزان این منطقه کمترین سهمیه آبیاری را دریافت کرده اند؛ برخی حتی تا ۹۰ درصد کمتر از میزان معمول.
پیشینه
تابستان گذشته، اروپا شاهد موجی از خشکسالی بود که به کاهش شدید آب رودخانه‌ها از جمله در آلمان، آتش‌سوزی‌های شدید جنگلی در اسپانیا و تخلیه مخازن تولید انرژی برق آبی به ویژه در ایتالیا و همچنین آسیب جدی به زمین‌های کشاورزی از جمله در فرانسه و اسپانیا منجر شد.
نتایج یک بررسی با استفاده از دادهای ماهواره‌ای تایید می‌کند که اروپا از سال ۲۰۱۸ با خشکی شدید مواجه بوده است. روند افزایشی دما، بهبود اوضاع را دشوار می‌کند، تا جاییکه قاره سبز در یک چرخه خطرناک گرفتار شده که در آن تامین آب روز به روز نامطمئن‌تر می‌شود.
انتظار می‌رفت که با فرارسیدن فصل زمستان و آغاز بارندگی‌ها بخشی از خسارت‌های ناشی از تابستان گذشته جبران شود اما بسیاری از مناطق با بیشترین آسیب، کمترین بارش را شاهد بودند.
فرانسه خشک‌ترین زمستان در ۶۰ سال اخیر را تجربه کرد و ایتالیا کاهش ۶۴ درصدی بارش برف را تا آوریل (اردیبهشت) به ثبت رساند. در اسپانیا نیز در سراسر کاتالونیا منابع آبی تنها ۲۷ درصد ظرفیت پر هستند.
ترزا ریبرا وزیر انتقال زیست‌محیطی اسپانیا پیش بینی کرده است که این کشور همچون فرانسه تا سال ۲۰۵۰ با ۴۰ درصد کاهش منابع آب مواجه خواهد شد.
به گفته آندرا تورتی محقق ارشد مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا، تابستان امسال، اسپانیا، جنوب پرتغال، ایتالیا و فرانسه در معرض بیشترین آسیب قرار دارند.
در حالی که دیگر کشورهای اروپا از جمله لهستان، رومانی، بلغارستان و یونان علائمی هشدار دهنده از شرایط خشکسالی را نشان می‌دهند، کشورهای نوردیک (دانمارک، فنلاند، سوئد، ایسلند و نروژ) نیز شاخص‌هایی از کم آبی را ثبت کرده‌اند.
اهمیت موضوع
گرمایش کره زمین و تغییرات اقلیمی ناشی از آن در اروپا، افزایش دما و کاهش بارندگی را طی سال‌های گذشته به دنبال داشته است. بحران کم آبی و خسارت‌های جبران ناپذیر ناشی از آن در صنایع به ویژه در بخش کشاورزی و تولید مواد غذایی از پیامدهای این روند هستند که به گفته کارشناسان، دولت‌ها باید هرچه سریعتر برای مقابله با آن‌ها اقدام کنند.
پدرو سانچز نخست وزیر اسپانیا هفته گذشته گفته بود: «خشکسالی» در سال‌های پیش رو یکی از بحث‌های مرکزی سیاست‌گذاری و سرزمینی ما خواهد بود.
فرد هاترمن یک هیدرولوژیست در یک موسسه تحقیقات آب و هوایی آلمان عنوان می‌کند: اروپا برای خروج از چرخه معیوب «آغاز سال با کمبود عمده آب زیرزمینی»، به یک دهه پر بارندگی نیاز دارد اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در دهه آینده در آلمان عکس این موضوع رخ خواهد داد.
گفتنی است، حتی اگر بارش‌های سالانه در اروپا بی‌تغییر باقی بماند، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی در نهایت به کمبود منابع آبی در دسترس برای اروپایی‌ها خواهد انجامید.
این مساله به سه طریق ممکن است؛ نخست اینکه با افزایش دما، مقدار تبخیر آب نیز بیشتر خواهد شد. در وهله دوم، تغییرات اقلیمی - مشابه سال گذشته - با تضعیف جریان‌های هوایی، سرعت انتقال سامانه‌های آب‌وهوایی را کاهش داده و می‌تواند دوره‌های طولانی مدت گرمایی یا بارندگی ایجاد کند که در نهایت به سیل و یا آتش سوزی‌های جنگلی منجر می‌شود. در نهایت افزایش دما موجب ذوب شدن یخچال‌های طبیعی خواهد شد.
در مسیر پذیرش این تهدید، اروپا اما به آهستگی بیش می‌رود. در حال حاضر دولت‌ها برای کمبودهای فعلی و آتی خود به دنبال راه چاره هستند.
ایتالیا در ماه جاری به منظور کاهش مصرف آب فرمان خشکسالی صادر کرد، اسپانیا در ژانویه مجموعه جدیدی از برنامه‌های مدیریت آب را منتشر کرد. فرانسه طرح کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب تا ۲۰۳۰ را دنبال می‌کند و آلمان نیز استراتژی جدید در مارس تصویب کرد که شامل گام‌هایی برای پایداری مصرف آب تا ۲۰۵۰ می‌شود.
با این حال، منتقدان معتقد هستند که اقدامات دولت‌ها برای مدیریت مصرف آب ناکافی است.
از طرفی دیگر، همین اقدامات ناکافی دولت‌ها از جمله اینکه کدام بخش سهمیه بیشتری دریافت کند و از سهم کدام حوزه کاسته شود، در حال تبدیل شدن به یک مساله سیاسی و بحران زا در سراسر اروپا است.
در جنوب آلمان، در دو دهه گذشته اختلافات حقوقی بر سر موضوع آب ۲ برابر شده است و در فرانسه نیز ماه گذشته، تنش‌ها بین فعالان محیط‌زیست و کشاورزان بر سر ساخت مخازن آب به درگیری‌های خشونت‌آمیز منجر شد.
ربکا امرتون یک کارشناس مرکز پیش بینی میان مدت آب و هوای اروپا به روزنامه گاردین، گفت: ما نمی‌توانیم این تاثیرات آب و هوایی را متوقف کنیم و تنها قادر هستیم با کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای آن‌ها را محدود کنیم.
دانیلا اشمیت پروفسور زمین شناسی در دانشگاه بریستول نیز تاکید می کند: با توجه به خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی، گیاهان سوخته و رودخانه‌های رو به خشکی، واضح است که اروپا برای خشکسالی‌هایی که تجربه کردیم، آماده نبود. باید برای سازگاری [با این شرایط] سرمایه گذاری کنیم.
ارزیابی
با این شرایط موجود، صنعت کشاوزی و تولید محصولات غذایی در اروپا با تهدید جدی مواجه است، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها به خشکی می‌روند و جنگل‌ها در معرض نابودی هستند.
با توجه به بحران‌های اخیر اروپایی‌ها از جمله مساله تامین انرژی، تورم افسار گسیخته و به دنبال آن افزایش هزینه‌های زندگی، همه‌گیری کرونا و پیامدهای ناشی از جنگ اوکراین، به نظر می‌رسد موضوع خشکسالی از اهمیت کمتری برای سیاست‌گذاران اروپایی برخوردار بوده است.
در مسیر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و رسیدن به هدف «انتشار صفر»، اروپا باید استفاده از سوخت‌های فسیلی را تا حد ممکن محدود کرده و در نهایت به صفر برساند که این امر نیازمند سرمایه گذاری‌های عظیم در بخش انرژی‌های تجدید پذیر است.
شبکه آلمانی دویچه وله می‌گوید: خشکسالی و سایر پدیده‌های آب و هوایی از این دست در نتیجه گرمایش زمین، نه تنها تکرار بلکه با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند.
به باور کارشناسان، اقدام فوری در این زمینه و سرمایه‌گذاری برای مقابله با خشکسالی از یک طرف و برنامه ریزی برای مدیریت مصرف آب در راستای جلوگیری از هدر رفت منابع آبی، تامین آب مورد نیاز صنایع، نجات بخش کشاورزی و رساندن آب آشامیدنی به مصرف کنندگان از طرف دیگر، باید هرچه سریعتر در کانون توجه سیاست گذارن و سران اروپا قرار گیرد.