به گزارش روز شنبه ایرنا، بوتان یکی از دو کشوری است که چین هنوز اختلافات مرزی زمینی خود را با آن حل نکرده است. کشور دیگر هند است که اختلاف طولانی مدتی بر سر مرز هیمالیایی‌اش با چین دارد. رشد جهانی چین بر بوتان برای دستیابی به توافق با پکن فشار وارد می‌کند، اما هرگونه پیشرفت احتمالی به تأیید متحد بوتان، هند، نیاز دارد.
هند و بوتان روابط نزدیکی دارند و هند صدها میلیون دلار کمک اقتصادی و نظامی به بوتان ارائه کرده است اما با این حال بوتانی‌ها متقاعد شده‌اند که هند نمی‌تواند از بوتان دفاع کند بنابراین، این تفکر وجود دارد که رسیدن به یک توافق مرزی با چین ایده بدی نخواهد بود.
رسانه هندی تریبون ایندیا با اشاره به مصاحبه اخیر «لوتای تشرینگ»، نوشت: گفت و گوی نخست وزیر بوتان با یک روزنامه بلژیکی، طوفانی در دهلی نو ایجاد کرده است.
تشرینگ در این مصاحبه گفت: دوکلام نقطه اتصال هند، چین و بوتان است. حل این مشکل تنها به بوتان بستگی ندارد. ما سه کشور هستیم و هیچ کشور کوچک یا بزرگی وجود ندارد. هر سه کشور برابر هستند و هر کدام به اندازه یک سوم خود حق دارند.
وی افزود: می توان مرز را پس از یک یا دو جلسه مذاکره مشخص کرد، ما آماده‌ایم. به محض اینکه دو طرف دیگر نیز آماده باشند، می‌توانیم گفتگو کنیم.
این گفت و گو خشم قابل توجهی در رسانه‌های هندی ایجاد و تشرینگ را وادار کرد تا توضیحی صادر و اعلام کند هیچ تغییری در سیاست‌های بوتان وجود ندارد زیرا موضوع جدیدی گفته نشده است. وی همچنین هرگونه نفوذ چین در سیاست های بوتان را رد کرد.
در حالی که پادشاه بوتان «جیگمه خسار نامگیل وانگچاک»، برای کاهش تنش‌ها برای ملاقات نخست وزیر هند نارندرا مودی، تلاش می کرد تا به هند اطمینان دهد که به منافع امنیتی آن لطمه ای وارد نخواهد شد، «وینی موهان کواترا»، معاون وزیر امور خارجه هند، پاسخی قاطع به پیشنهادات بوتان به چین در مورد حل و فصل اختلافات مرزی داد.
دبیر دائمی وزارت امور خارجه هند در اوایل آوریل به خبرنگاران گفت: رابطه و هماهنگی هند و بوتان همچنان در خصوص منافع مشترک ملی‌مان از جمله منافع امنیتی‌مان تنگاتنگ باقی خواهد ماند.
کواترا گفت: من اظهارات قبلی خود را که به صراحت و واضح موضع ما را در مورد تعیین نقاط مرزی سه‌راهه (دوکلام) نشان می‌دهد، تکرار می‌کنم.
مساله میان هند، چین و بوتان، یک درگیری قدیمی است، زیرا هرگز در مورد تجزیه ناپذیری و ماهیت درهم تنیده دو مناقشه مرزی که چین به طور مسالمت آمیز آن را حل و فصل نکرده است - هند-چین و بوتان-چین- شکی وجود نداشت. بر اساس معاهده صلح و دوستی ۱۹۴۹، هیچ مذاکره مرزی بین بوتان و چین بدون مشورت مقامات هندی قابل تصور نبود.
اولین نشانه‌های تغییر در سیاست بوتان زمانی مشخص شد که پادشاه جیگمه سینگیه وانگچاک در سال ۲۰۰۷، تمایل خود را برای بازنویسی معاهده ۱۹۴۹ نشان داد که در آن بوتان از خودمختاری داخلی برای پذیرش راهنمایی هند در امور دفاعی و امور خارجی برخوردار بود.
معاهده ۱۹۴۹ زیر نظر نخست وزیر وقت جواهر لعل نهرو نوشته شد، پیش نویس آن در سال ۲۰۰۷ توسط نخست وزیر وقت مان موهان سینگ و وزیر خارجه وقت پراناب موکرجی نظارت شد. جالب اینجاست که پادشاه کنونی در این مراسم حضور داشت. قابل ذکر است که ماده ۲ در معاهده جدید گنجانده شده است که بر اهمیت همکاری دفاعی را تاکید می کند و می گوید: باید در موضوعات مربوط به منافع ملی با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند. هیچ یک از دولت‌ها اجازه استفاده از قلمرو خود را برای فعالیت علیه امنیت ملی و منافع کشور دیگر نخواهد داد.
به نظر می رسد همان طور که در توافقنامه سال ۲۰۱۲ مقرر شد که موضوع منطقه اتصال سه گانه باید توسط هند، چین و بوتان حل شود، بوتان و چین بر سر قلمرو در شمال و در غرب هیمالیا اختلاف دارند.
در میان همه مکان‌های مورد مناقشه، موضوع کلیدی، فلاتی راهبردی به نام دوکلام است که در نزدیکی سه‌راهی بین هند، بوتان و چین واقع شده است. بوتان و چین مدعی این منطقه هستند و هند از موضع بوتان حمایت می‌کند.
می‌گویند فلات دوکلام از اهمیت امنیتی بالایی برای هند برخوردار است، زیرا هر گونه تسلط چینی‌ها بر این منطقه می‌تواند تهدیدی برای راهگذر سیلیگوری، معروف به گردن مرغ باشد - باریکه‌ای ۲۲ کیلومتری که سرزمین اصلی هند را به ایالت‌های شمال شرقی آن متصل می‌کند.
اظهارات تشرینگ زنگ خطری را در هند، به ویژه در رسانه‌ها، به صدا درآورده است و بسیاری از مفسران نسبت به احتمال هرگونه توافق مبادله‌ای با بوتان و چین که شامل این سه‌راهی باشد، ابراز نگرانی می‌کنند. برخی از آنها می‌گویند تیمفو به اندازه کافی بر ادعاهای خود در مورد دوکلام پافشاری نمی‌کند.
«پی استوبدان»، دیپلمات ارشد سابق هند و کارشناس امور هیمالیا، می‌گوید: هند نگران است که چین برای آزار دهلی نو به بوتان فشار می‌آورد تا بر سر مرزها به توافق برسند. واضح است که بوتانی‌ها قصد دارند روند حل و فصل اختلافات خود را تسریع بخشند و اخیراً تغییراتی در موضع بوتان در رابطه با نقش چین در حل مناقشه ایجاد شده است.
بسیاری از بوتانی‌ها از واکنش رسانه‌های هندی به اظهارات تشرینگ شگفت زده شده‌اند، اما دیدگاه چین این است که تیمفو برای رسیدن به توافق بدون حمایت دهلی با مشکلات زیادی مواجه خواهد بود.
مسائل مرزی بوتان و چین همچنین با تنش‌های چند دهه‌ای هند و چین بر سر مرز مرتبط است. دو کشور مرز مشترکی دارند که به طور کامل مشخص و تعیین حدود نشده است و ادعاهای ارضی همپوشانی دارند. هند می‌گوید مرزهایش ۳۴۸۸ کیلومتر طول دارد، چین آن را در حدود ۲۰۰۰ کیلومتر می‌داند.
مرز واقعی از منطقه شمالی لاداخ هند شروع می‌شود و تا ایالت آروناچال پرادش (که چینی‌ها آن را تبت جنوبی می‌نامند) در شرق امتداد می‌یابد. قدرت رو به رشد اقتصادی و نظامی چین نیز توسط بسیاری از بوتانی‌ها به دقت رصد می‌شود که احساس می‌کنند توافق زودتر با پکن برای این کشور بهتر خواهد بود.
یک کارشناس بوتانی که نخواست نامش فاش شود، گفت: قدرت چین یک واقعیت است. آیا بوتان این گزینه را دارد که روابط دیپلماتیک با چین نداشته باشد؟ من فکر نمی‌کنم که چنین کاری مطلوب باشد.
هند و بوتان در سال ۱۹۴۹ معاهده ویژه‌ای را امضا کردند که نگرانی‌های امنیتی دهلی را لحاظ می‌کند. معاهده اصلاح شده در سال ۲۰۰۷ به تیمفو آزادی بیشتری در زمینه سیاست خارجی و خریدهای نظامی داد. صدها سرباز هندی در داخل بوتان مستقر شده‌اند و مقامات دو کشور می‌گویند که آنها به سربازان بوتان آموزش می‌دهند. مقر نظامی آنها در شهر غربی «ها» در حدود ۲۰ کیلومتری دوکلام است.
مفسران بوتانی مانند وانگچا سانگی احساس می‌کنند که اگر دهلی مُصِر نباشد که دوکلام در اختیار بوتان باقی بماند، بوتان می‌تواند به توافق مرزی با چین دست یابد. تحلیلگرانی مانند سانگی می‌گویند که از آنجایی که بوتان در حال حاضر برای اکثر نیازهای خود، به ویژه برای نفت، بر وارات از هند متکی است، تیمفو باید برای تنوع در منابع خود مسیر دیگری با همسایه شمالی خود، چین، را باز کند
هند به دلیل اهمیت راهبردی فراوان دوکلام، خواهان تغییر در اطراف آن نیست، از سوی دیگر، برای کشوری مانند بوتان ممکن است فشار بر پکن برای دست کشیدن از ادعای خود دشوار باشد.
در زمانی که مردم درباره قرن آسیایی صحبت می‌کنند بوتان ممکن است در موقعیتی عالی قرار داشته باشد و با دو اقتصاد نوظهور جهان مرز مشترک داشته باشد. اما با تداوم تنش‌ها بین دهلی و پکن، تیمفو به طور فزاینده‌ای خود را در وضعیتی آسیب‌پذیر می‌بیند.