وقتی باران و برف بر سرزمین نبارد، خشکسالی پنجه بر حیات بشر می‌اندازد و به همان اندازه که خشکسالی آب برای انسان حیاتی است، حفظ خاک نیز حیاتی و ضروری است.
به عقیده کارشناسان امنیت غذایی، سلامت و بهداشت فردی و جمعی و محیط زندگی انسان‌ها در گرو سلامت آب، هوا و خاک است و هر کدام از این سه عنصر دستخوش تغییرات شوند، جبران ناپذیر است.
یکی از عوامل از بین رفتن خاک، فرسایش است و فرسایش خاک به عنوان یکی از عوامل جدی تهدیدکنندة حاصل‌خیزی خاک و در نتیجه توان تولیدی آن، از جمله مهم‌ترین مسائل زیست محیطی کشورهای در مختلف جهان قلمداد می‌شود که حتی در بخش سیاستگذاری حوزه کشاورزی نیز سر فصلی به عنوان سیاستگذاری حفظ خاک تعریف شده است.
سطح فرسایش خاک در یک منطقه به وسیلۀ اثر متقابل عوامل مختلفی همچون خصوصیات اقلیمی و فنی آن منطقه، عوامل مدیریتی و نیز سیاست‌های اتخاذ شده در سطح خُرد و کلان تعیین می‌شود.
میزان فرسایش خاک در ایران ۱۶ هزار تن در هکتار
مدیر کل دفتر امور خاک کشاورزی معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی می‌گوید: متوسط فرسایش خاک در کشور ۱۶.۴ تن در هکتار است در حالی که شاخص جهانی آن پنج تا ۶ تن در هکتار است.
جهانبهش میرزاوند در نشست ستاد خاک چهارمحال و بختیاری یادآور شد: تشکیل هر سانتیمتر خاک به طور متوسط ۳۰۰ تا یک هزار سال زمان نیاز دارد در حالی که هم‌اکنون سرعت از دست رفتن خاک ۱۰ برابر سرعت بازسازی خاک است.
وی با اشاره به سیاستگذاری در این بخش گفت: دستور العمل شورای فنی خاک در سطح معاونت این وزارتخانه تهیه شده است و به زودی به استان‌ها ابلاغ می‌شود.
میرزاوند تصریح کرد: از جمله برنامه‌های مهم معاونت آب و خاک تهیه نقشه‌های مدیریت‌پذیر خاک به صورت پایلوت در برخی از استان‌های کشور است که در حال انجام است و این نقشه‌ها باید برای همه اراضی کشور تهیه و مورد استفاده قرار گیرد.
مدیرکل دفتر امور خاک وزارت جهادکشاورزی گفت: از مسائل مهم دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد تشکیل دفتر خاک در استان‌ها، توجه ویژه به پساب‌ها، ایجاد شعبه حفاظت از خاک در دادگاه، جمع‌آوری پلاستیک از سطح اراضی در کشت‌های پلاستیک و تولید کمپوست از زباله‌ها است.
پایداری تولیدات کشاورزی در گروه ارتقا کیفیت خاک
کارشناس دفتر امور خاک کشاورزی معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی نیز گفت: پایداری در تولید کشاورزی و امنیت غذایی منوط به حفظ، احیا و ارتقا کیفیت خاک ۱۸/۵ میلیون هکتار اراضی در چرخه تولید است.
سید اسماعیل صالحی افزود: از بزرگترین سرمایه‌های هر کشور خاک است که باید در حفظ و نگهداری آن کوشا بود چرا که در کشور ۵۰ درصد از خاک‌ها کشاورزی دچار کمبود یک یا چند عنصر غذایی هستند.
وی با اشاره به اینکه ۱.۳ میلیون هکتار از اراضی کشور دارای خاک بدون محدودیت است، یادآور شد: هم‌اکنون مواد آلی در بیش از ۶۰ درصد خاک‌های کشاورزی کمتر از یک درصد و در بخش قابل توجهی از آنها کمتر از ۵%( نیم درصد) است.
خاک با ارزش چهارمحال و بختیاری
فرسایش خاک رایج‌ترین نوع تخریب زمین، فرایندی است که لایه بالایی خاک را جابه جا می‌کند، جایی که گیاهان بیشترین مواد مغذی و آب موردنیاز خود را از آن دریافت می‌کنند.
فرسایش خاک علاوه بر از بین بردن خاک، باعث سست شدن ریشه درختان جنگلی نیز می‌شود که در این حالت نفوذ آب به لایه‌های زیرین زمین نیز با کاهش شدیدی همراه می‌شود.
ایران چهارمین کشور در بحث فرسایش رسوب و خاک اس به گونه‌ای که میزان تولید رسوب در آسیا چهار تن در هکتار در سال و در استان چهارمحال و بختیاری ۲۵ تن در هکتار در سال است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری می‌گوید: خاک به عنوان بستر رشد گیاه در تولید و بهره‌وری اثرگذار است، ماده آلی خاک نقش مستقیمی در افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک دارد که حتی اگر از نهاده‌های اصلاح شده و سامانه‌های آبیاری عالی نیز استفاده شود اما خاک شرایط مناسبی نداشته باشد به طور قطع اثرگذاری مطلوبی محقق نمی‌شود.
حسین بزرگر افزود: میزان ماده مطلوب خاک باید سه تا پنج درصد باشد که این میزان در استان کمتر از یک درصد و حتی در برخی نقاط کمتر از ۶ دهم درصد است و میزان فرسایش خاک، ضخامت لایه خاک و فرسایش ناشی از برف و سرمازدگی سبب کاهش مواد آلی شده و باید رفع شود.
به گزارش ایرنا، ۸۲ درصد از مساحت چهارمحال و بختیاری را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد که ۲۰ درصد آن را جنگل و ۶۲ درصد آن را مراتع تشکیل می‌دهد.
بر این اساس ۲۰ درصد مساحت استان جنگل و ۶۲ درصد آن مراتع است و ۸۴ درصد مساحت استان در حوضه آبریز کارون بزرگ، ۱۳ درصد آن در حوضه زاینده‌رود و سه درصد آن در حوضه دز قرار دارد.
۳۲۰ هزار هکتار جنگل در استان وجود دارد که گونه غالب این جنگل‌ها، بلوط است که وظیفه این اداره‌کل در قابل جنگل‌ها رویکرد حفاظتی و زیست‌محیطی است و حفظ این ذخایر به سلامت و زندگی انسان‌ها کمک می‌کند