بدون شک با گرم شدن هوا و به محض سلام فصل گرم سال، آتش در نقاط مختلف جنگلی و مرتعی این استان زبانه می‌کشد و ایستاده؛ درختان تنومند و درختچه های بی دفاع را می‌کُشد و آنها را به خاک سیاه می‌نشاند تا جایی که خاکسترش را نیز باد با خود به دور دست‌ها و دور از چشم‌ها می‌برد.
این شرایط موجب خسارت به مراتع، زمین‌های کشاورزی، تالاب‌ها و نیزارها می‌شود که منشا آن طبیعی یا دخالت انسان است چون هر گونه اقدام نسنجیده حتی جزیی می‌تواند به وقوع حوادث ناگوار و تحمل خسارت جبران ناپذیری منجر شده و به محیط زیست و منابع ملی و طبیعی آسیب برساند.
سرنوشت زمین و عرصه های منابع طبیعی به رفتارها و تصمیم‌های ما وابسته است، نباید وقت تلف کرد و پیش تر از اینکه در انبوهی از مشکلات مرتبط با بحران محیط زیست، زندگی از جریان بایستد نفس‌های آن را باید بازگرداند.
تجربه بالا رفتن از شاخه درخت و تاب خوردن و نشست در خنکای درخت را به طور حتم تجربه کرده ایم و نوشتن بر روی برگ های سفید و دانشمند شدن و دکتر و مهندس شدن ودیعه دیگر فایده درخت است که امکان تهیه کاغذ از وجودش را به ما می بخشد.
درختان اسطوره های سبز مقاومت اند که ریشه در خاک و سر بر افلاک دارند، نماد سرسبزی و شادابی اند، مایه تلطیف و پاکی هوایند، منشا نشاط و شادای و سر زندگی اند، لذت تجربه احساس خنکای روز در هوای گرم تموزند، نماد تحول و تجربه و نو شدن و خشکیدن و دوباره جوانه زدن اند، زیباترین سفیران سبز خدا برای به ودیعه نهادن زندگی و شادابی و طراوت در بین انسان ها هستند.
اندیشه محیط زیستی و اندیشیدن به محیط زیست باید در دل هر جنبنده ای باشد اما کماکان افرادی هستند که فقط به همین لحظه و خوش گذرانی خود می اندیشند و با حضور در عرصه های منابع طبیعی و استفاده از محیط بکر آن پس از اتمام گشت زنی خود آتشی به دل و جان این عرصه وارد می کنند و برای آنها مرگ را به ارمغان می آورند.
بر این اساس به منظور جلوگیری از وقوع هرگونه آتش سوزی و از بین رفتن منابع طبیعی، محیط زیست و حتی گونه‌های جانوری، ضرورت ایجاب می‌کند همه شهروندان در هر جایگاهی نکات ایمنی را رعایت کرده و آموزش‌های لازم را در این اراتباط فرا گیرند.
و به همین منظور و جلوگیری از آتش سوزی های مکرر باید از هم اکنون که روزهای آغازین فصل گرما هستیم، مسوولان و متولیان امر آمادگی کامل داشته باشند و برنامه‌ریزی لازم برای رفع کمبودهای احتمالی را انجام دهند.
عامل انسانی، منشا اصلی حریق
کارشناسان بر این باورند که بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های جنگلی و مرتعی ناشی از عوامل انسانی عمدی یا سهوی است.
عوامل غیرعمدی نیز شامل آتش‌زدن بقایای محصول در مزارع مجاور جنگل ها و مراتع و سرایت آن به بیرون از مزارع، گسترش جاده‌های دسترسی به اعماق جنگل و در نتیجه ورود گردشگران، شکارچیان و چوب‌برها و بی احتیاطی و سهل انگاری در افروختن و خاموش کردن آتش و پریدن جرقه از وسایل نقلیه موتوری و پرتاب ته سیگار روشن توسط سرنشینان خودرو از عمده دلایل غیر عمدی محسوب می شود.
برای کنترل و مهار آتش سوزی ابتدا باید بسرعت افراد محلی و منابع مسوول مطلع شوند و هر کدام مطابق آگاهی خود اقدام برای مهار آتش را شروع کنند چرا که مهار آتش سوزی در لحظات اولیه بسیار ساده تر از زمان گسترش و تقویت آن است.
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: هوشیاری ساکنان عرصه‌های مجاور جنگل ها، مراتع و زمین های کشاورزی یکی از عوامل آگاهی از وقوع آتش سوزی است و با توجه به اینکه شرایط دمایی در این فصل بسیار گرم، حتی وجود یک تکه شیشه می‌تواند باعث وقوع حریق شود.
مسعود حلیمی با بیان اینکه برخی از کشاورزان و باغداران، بقایای اراضی کشاورزی و علوفه‌ها را برای پاکسازی، تمیزسازی و آماده کردن زمین آتش می‌زنند که کار اصولی نیست، تصریح می‌کند: این اقدامات ممکن است به سرایت آتش به مراتع و جنگل‌های اطراف منجر شده و خسارات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.
وی در ادامه بیان می کند: یک جرقه در عرصه‌های مرتعی و جنگلی ممکن است آتش و حریق مهیبی را ایجاد کند که مهار آن از دست عوامل خارج شود و این امر موجب نادیده گرفتن حق افراد حاضر و نسل های آینده است.
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی در ادامه می افزاید: از ابتدای سال تاکنون سه فقره حریق به مساحت ۳.۸ هکتار در عرصه های منابع طبیعی انجام شده است که یک فقره در شهرستان شیروان به مساحت ۲ هکتارو هشت هزارو ۸۰۰ متر مربع و شهرستان جاجرم یک فقره به مساحت هشت هزارو ۴۵۰ متر مربع و در شهرستان اسفراین یک فقره به مساحت ۹۹۵ متر مربع است و این درحالی است که در مدت مشابه سال گذشته هیچ حریقی در سطح عرصه های منابع طبیعی رخ نداده است.
مشارکت مردم؛ ظرفیتی برای پیشگیری
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی در ادامه می گوید: مشارکت مردم یک پتانسیل و ظرفیت بسیار بالا برای مقابله با آتش سوزی است که این مهم با آموزش و آگاه سازی مردم به ویژه جوامع محلی و روستاییان پیگیری می‌شود.
علی اسدی با تاکید بر اینکه مردم نقش اصلی را در صیانت از جنگل‌ها و مراتع دارند، افزود: با توجه به رشد مناسب گیاهان و افزایش پوشش گیاهی و گرم شدن هوا، احتمال وقوع آتش سوزی در عرصه‌های طبیعی امسال افزایش یافته که مراقبت و نظارت بیشتری را می‌طلبد.
وی از برگزاری دوره آموزشی اطفای حریق برای دهیاران خبر داد و یادآور می شود: در این دوره، آموزش لازم به دهیاران و شوراهای برای آمادگی در فصل تابستان و همچنین آگاه سازی روستاییان و توجه به خطرات آتش سوزی و از بین بردن پوشش گیاهی، محصولات و محیط زیست ارایه می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ادامه می گوید: آتش سوزی در عرصه‌های طبیعی استان پارسال ۱۰ هکتار بود که از لحاظ وسعت نسبت به مدت مشابه سال ما قبل آن ۳۸ درصد کاهش یافته است.
وی می افزاید: پارسال ۱۵ مورد آتش سوزی در گستره ۱۰ هکتار از منابع طبیعی خراسان شمالی رخ داد که این رقم در سال ماقبل ۲۰ مورد در گستره ۲۶ هکتار بوده است و از این تعداد ۶ مورد در بجنورد با مساحت سه هکتار و سه هزار مترمربع، سه مورد در شهرستان مانه و سملقان با ۱۷ هزار مترمربع، ۲ مورد در فاروج با مساحت سه هکتار و سه هزار متر مربع و سایر شهرستان ها نیز یک مورد آتش سوزی اتفاق افتاد.
اسدی، سهل انگاری دامداران، گردشگران و طبیعت گران را دلیل اصلی بروز آتش سوزی دانسته و بیان می کند: بر اساس نقشه پهنه بندی حریق در سطح استان؛ ۱۹ درصد حریق در طبقه بحرانی، ۵۰ درصد در طبقه نیمه بحرانی و ۳۱ درصد در طبقه خفیف اتفاق می افتد و مردم و دامداران باید بیشتر مراقب مراتع و منابع طبیعی استان باشند.
وی با اشاره به اقدامات پیشگیرانه در جلوگیری از حادثه آتش سوزی، خاطرنشان می کند: برگزاری عملیات مانور اطفای حریق در برخی شهرستان ها، برگزاری کشیک های شبانه روزی در شهرستان ها، تهیه نقشه پهنه بندی مناطق بحرانی حریق، آموزش و تیم بندی و سامان دهی جوامع محلی و تحویل تجهیزات اطفای حریق به افراد محلی، تیغ زنی جاده های پرخطر با همکاری اداره راهداری و حمل و نقل جاده ای استان از اقدامات پیشگیرانه سال گذشته برای جلوگیری از آتش سوزی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی می افزاید: صدور اطلاعیه پیشگیری حریق و نصب تابلوهای هشدار دهنده و دیوار نویسی و تبلیغات را از دیگر اقدامات سال گذشته عنوان کرد.
وی تاکید می کند: با توجه به فصل گرما، نیاز است نیروها آمادگی لازم را برای مقابله با هرگونه بحران و آتش سوزی در عرصه ها داشته باشند و مردم نیز در هنگام بروز آتش سوزی با شماره تلفن ۱۵۰۴ تماس بگیرند.
گستره حوزه منابع طبیعی خراسان شمالی ۲ میلیون و ۴۱۲ هزار هکتار است که از این مساحت ۴۴۳ هزار هکتار اراضی جنگلی، ۱۸۳ هزار هکتار اراضی بیابانی و مابقی اراضی مرتعی را شامل می شود.
شهرستان مانه و سملقان، به عنوان گسترده ترین شهرستان خراسان شمالی، با توجه به همسایگی با پارک ملی گلستان، بیشترین گستره جنگل های استان را در خود دارد.