به گزارش ایرنا از وزارت نیرو، سیستان؛ منطقه‌ای که روزگاری انبار غله ایران بود و انعکاس رنگ آسمان در زلالی آب دریاچه هامونش زیبایی منحصر به فردی به آن بخشیده بود.
همان منطقه‌ای که محال هست جولان ماهی‌ها، توتن سواری، شنا، صید و صیادی از ذهن قدیمی‌ترهای آن پاک شود، سال‌هاست تنها پهنه خشک هامون، قایق‌های رنگ‌ورورفته و خاک گرفته، گردوخاک و سرفه‌های مداوم ناشی از ریزگردها در آن نمایان است و دیگر خبری از سرزندگی دریاچه بزرگ شرق نیست.
وضعیتی که دلیل آن خشکسالی و مسدودشدن راه‌های ورود آب در هیرمند است، حقابه‌ای که سال ۱۳۵۱ در زمان پهلوی دوم در افغانستان قراردادش میان ایران و افغانستان امضا و قرار شد، سالانه حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب از آن کشور وارد هیرمند شود.
تفاهم‌نامه‌ای ۵۰ساله که طرف افغانستانی از اوایل دهه ۷۰ به بعد به آن پایبند نشد و سال‌هاست ذخایر چاه نیمه‌ها تنها منبع تأمین آب مردم منطقه است و طی این مدت چاره‌ای دیگر از سوی دولت‌های گذشته برای روزهای کم‌آبی منطقه اندیشیده نشد.
اما برخلاف آن، دولت سیزدهم با نگاهی ویژه به دنبال روش‌هایی برای تأمین آب در منطقه و رفع مشکل بزرگ مردم این دیار است، پیگیری‌هایی که بی‌شک امیدواری‌هایی را در دل آن‌ها ایجاد می‌کند.
"علیرضا قاسمی" مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، با تأکید بر این که طی چند دهه اخیر ازآنجایی‌که هیرمند آوردی نداشت ذخیره‌های چاه نیمه برای شرب و حتی تأمین بخشی از آب کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گرفت، افزود: اوج خشکسالی سیستان و تحقق‌نیافتن حقابه و ورود آب به سیستان با بهره‌برداری بند کمال خان در افغانستان شروع شد.
وی ادامه داد: وجود وابستگی به چاه نیمه‌ها و هیرمند، در چند دهه اخیر برای ایجاد منابع آبی دیگر به‌منظور تأمین آب شرب چاره‌اندیشی نشد و همه ذهن‌ها به برداشت آب از چاه نیمه‌ها معطوف بود، بنابراین برای تأمین آب شرب شهری و روستایی از چاه نیمه‌ها، ۲ واحد تصفیه‌خانه و خطوط انتقال و مخازن ذخیره احداث شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان با بیان این که در حال حاضر از طریق چهارهزار و ۵۰۰ کیلومتر خطوط انتقال و شبکه توزیع، انتقال آب برای شهرها و روستاها به میزان یک هزار و ۸۰۰ لیتر در ثانیه توزیع می‌شود، گفت: یک هزار و ۶۰ لیتر از این میزان برای روستاها و تعدادی از شهرها از طریق طرح روستایی و ۷۴۰ لیتر برای شهرهای زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز از طریق طرح آبرسانی شهری منتقل می‌شود.
توزیع آب به شهرها و روستاهای سیستان بی‌وقفه ادامه دارد
قاسمی گفت: انتقال و توزیع آب با وجود مشکل در تأمین آب، در شرایط کنونی با همه امکانات و تجهیزات موجود و از طریق زیرساخت‌های آبرسانی بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای صورت می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: از د و سال پیش که تأمین آب سیستان با خطر جدی مواجه شد، استفاده از ذخایر موجود در اولویت قرار گرفت، به‌گونه‌ای که آب از چاه نیمه‌های ۴ و ۲ به ۳ و ۱ توسط قرارگاه سازندگی سپاه پاسداران منتقل شد.
وی ادامه داد: نیمه سال ۱۴۰۱ موضوع استفاده از منابع جایگزین برای سیستان مصوب شد، هرچند در این میان چاه‌های ژرف به‌عنوان طرح‌های مطالعاتی روند خود را طی می‌کرد.
تلاش برای استفاده از منابع آب زیرزمینی غرب، شمال غرب و منابع زیرسطحی جنوب شرق سیستان
به گفته وی، استفاده از منابع آبی غرب سیستان در سفر اعضای کمیسیون عمران مجلس به سیستان، توسط مدیرعامل شرکت مهندسی آبفای کشور بر اساس مطالعات و مستندات ارائه شده مطرح و در آذرماه سال گذشته طرح اضطراری سیستان با استفاده از منابع آبی هامون صابری در گام یک و استفاده از منابع آبی دشت شیله و بندان و منابع زیرزمینی جنوب شرق سیستان (در گام ۲) مصوب شد.
قاسمی گفت: اتکا به استفاده از آب‌های سطحی در سیستان که از خارج کشور تأمین می‌شود به حداقل رسید، به‌گونه‌ای که هیچ آوردی از هامون صابری و فراه‌رود وارد ایران نشد، اما وجود منابع آبی زیرزمینی قابل‌اتکا به منطقه دشتک می‌تواند بخش اعظمی از کمبود آب را جبران کند؛ منابعی که به همت کارشناسان منابع آب این شرکت شناسایی شده و هم‌اکنون چاه‌های دستگاهی با عمق متوسط در حال حفاری است.
وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود با حفر حداقل ۳۰ حلقه چاه در این دشت در دوفاز اجرایی شامل دشتک تا شیله و دشتک تا نوار مرز واقع در منطقه لواریاب که امکان توسعه نیز دارد و تکمیل خط دوم انتقال آب چاه نیمه به زاهدان آب را به سیستان منتقل کرد به‌گونه‌ای که با خطوط موجود و خط دوم انتقال به چاه نیمه ۳ انجام و از آنجا با خطوط انتقال موجود تأمین آب برای سیستان صورت خواهد گرفت.
به گفته قاسمی، با فرض برداشت ۳۰ لیتر بر ثانیه آب از هر حلقه چاه و ۸۰ درصد شیرین‌سازی، امکان انتقال یک مترمکعب برای شرب سیستان فراهم می‌شود که ۶۰ درصد نیاز آبی سیستان در پیک مصرف را تأمین خواهد کرد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: با برداشت آب از طریق چاه‌هایی که توسط شرکت سهامی آب منطقه‌ای در جنوب شرق دشت سیستان در حال حفر و تجهیز است و همچنین برداشت و انتقال آب از منطقه بندان، آب شرب سیستان در شرایط فعلی از منابع آب زیرزمینی تأمین خواهد شد.
اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای سیستان
قاسمی عنوان کرد: با وجود شرایط سخت منطقه، اما نیروهای پرتلاش آبفای سیستان و بلوچستان دست از تلاش برنداشته‌اند و به صورت شبانه‌روزی در حال اجرای طرح‌هایی هستند که برای کاهش مشکلات ناشی از محدودیت‌های آبی برنامه‌ریزی شده است.
وی خاطرنشان کرد: این شرکت برنامه‌های مختلفی برای تأمین آب پایدار در منطقه سیستان در دستور کار قرار داده است که به‌عنوان طرح‌های کوتاه‌مدت و اضطراری، میان‌مدت و بلندمدت تعریف شده و در حال اجراست.
قاسمی با اشاره به بخشی از این اقدام‌ها گفت: اجرای خطوط انتقال طرح جامع بازنگری آبرسانی روستایی برای کلیه روستاهای دشت سیستان در قالب جهاد آبرسانی با زون‌های فشاری مستقل به‌منظور انتقال آب مطمئن به کلیه نقاط سیستان و توسعه چاه‌های ژرف با نصب آب‌شیرین‌کن برای چاه‌های ۱ و ۲ و ارتقای آب‌شیرین‌کن چاه ژرف شماره ۳ از جمله این اقدام ها است.
وی افزود: همچنین احداث مخازن جدید در وبگاه چاه‌های ژرف رامشار باهدف امکان برداشت آب بیشتر از چاه‌ها، باتوجه‌به شروع حفر چاه‌های ژرف جدید در دستور کار است و احداث آب‌شیرین‌کن جدید در محل سایت ایستگاه پمپاژ در محل سه راهی دشتک جهت شیرین سازی آب و تکمیل خط انتقال آب چاه نیمه تا شهر سوخته به منظور انتقال آب از دشتک (چاه‌های شیله و هامون هیرمند) از دیگر برنامه‌های میان مدت آبفا در شمال استان است که همزمان با طرح‌های اضطراری و فوری در دست اجرا قرار دارد.