به گزارش خبرنگار ایرنا، ساخت سد هراز در مازندران با سرعت بخشیدن به روند اجرایی آن طی دو سال اخیر در حالی از نیمه گذشته که از یک سو به اعتقاد برخی کنش‌گران محیط زیست و چهره‌های علمی، حل نشدن معضل سایت زباله عمارت مشکلاتی برای کارکرد این سد پس از بهره‌برداری ایجاد می‌کند و از سوی دیگر با توجه به حساسیت‌های محیط زیستی، بلاتکلیفی این سایت زباله می‌تواند سرعت عملیات اجرایی سد را کاهش دهد و حتی روند اجرای آن را با وقفه مواجه کند.
ساخت سد هراز در مازندران در حالی از نیمه گذشته است که خطر تکرار سرنوشت سدگتوند خوزستان بسیاری از کارشناسان و حتی شهروندان مازندرانی را نگران کرده است. سد گتوند خوزستان که به خاطر جانمایی غیر کارشناسی آب شیرین و زلال رودخانه کارون را به آب شور پشت سد گتوند تبدیل کرد.
امروز نخبگان دانشگاهی هشدار می دهند، اگر شیرابه ها و زباله عمارت آمل که در چهار کیلومتری تاج سد هراز واقع شده است برای آن چاره اندیشی نشود گتوندی دیگر در کمین مازندران خواهد بود. و آب زلال و خروشان رودخانه هراز را به آب آلوده و غیر قابل استفاده در پشت سد هراز تبدیل خواهد کرد.
هراز یکی از رودهای پر آب مازندران است که از دره لار در جنوب کوه دماوند سرچشمه گرفته و به دریای خزر می‌ریزد. رودخانه هراز در یک دره نسبتا پهن به طرف شمال جریان یافته است و در مسیر چندین روستا و محله عبور کرده و آب ۱۱۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی مازندران را تامین می‌کند.
زمین‌های شالیزاری آمل، بابل، فریدونکنار و نور از آب رودخانه هراز تامین می‌شوند. اهمیت سد هراز در حدی است که مهار آب‌های سطحی مازندران با وجود همه سدها و آب بندان‌های استان ۱۰ درصد است در حالی که آب سد هراز به تنهایی می‌تواند ۱۴ درصد مهار آب داشته باشد.
سد ۶۵۰ میلیون متر مکعبی هراز که بزرگترین سد شمال کشور و چهارمین سد بزرگ کشور محسوب می شود به عنوان یکی از پروژه‌های مهم آبی در کشور محسوب می شود عملیات اجرایی آن در سال ۱۳۸۹ آغاز شده است.
هر چه به زمان تکمیل سد هراز نزدیک تر می‌شویم تهدید و خطر شیرابه و زباله عمارت برای این سد بیشتر جلوه گری می کند و در صورت بروز فاجعه آلودگی آب این سد خسارت آن از سد گتوند هم بیشتر خواهد بود.
کارشناسان و چهره‌های علمی محیط زیست نگران هستند که آب شیرین و خروشان هراز که یکی از رودخانه‌های پرآب مازندران است با پیوندی نامبارک با شیرابه‌های زباله عمارت از مدار مصرف کشاورزان خارج و به سرنوشت شوم سد گتوند که آب شیرین و سالم را با حل شدن کوه نمکی در سد به آب شور تبدیل کرده است دچار شود.
چهره های علمی و متخصص بر این باور هستند تا دیر نشده هر چه زودتر باید برای حل مشکل شیرابه و زباله عمارت چاره اندیشی شود.
تجربه تلخ سد گتوند برای همه یک مبنا باشد
دکتر فرهاد قادری عضو علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل گفت: در حال حاضر تجربه هایی تلخ مانند آنچه در سد گتوند اتفاق افتاد مانند یک آینه تمام نما جلوی چشمانمان است و باید برای همه یک مبنا و درس باشد.
وی بیان کرد: به هیچ عنوان نباید اجازه دهیم سدهراز مازندران برای همه به عنوان یک مثال از سدهای شکست خورده مطرح شود و این جمله مصداق پیدا کند که چرا در احداث سد دغدغه‌ها و هشدارها جدی نگرفته شد.
وی افزود : در حوزه سد سازی در کنار تجربه های موفق، برخی از تجربه‌های ناموفق در کشور داریم که ناشی از کم دقتی در مطالعه طرح و برنامه‌ریزی نادرست قبل از آبگیری سد می‌باشد.
این دانشیار مهندسی محیط زیست بیان کرد: در حال حاضر نباید اجازه دهیم آب زلال هراز به آب آلوده به شیرابه‌های زباله پشت سد تبدیل شود.
هرچه سریعتر چاره اندیشی شود
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل گفت: در حال حاضر مجموعه‌هایی که در این فرایند نقش دارند باید برای حل مشکل تا دیر نشده اقدام و چاره جویی کنند.
وی اظهار داشت: برنامه‌ریزی و طرح مطالعات حل زباله عمارت آمل باید به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد تا این دغدغه‌ها به صورت کامل برطرف شود.
وی افزود : در حال حاضر روزانه حدود ۴۰۰ تن زباله در عمارت دپو می‌شود که محل دپوی زباله تا تاج سد حدود ۴ کیلومتر فاصله دارد.
عضو کارگروه پسماند ویژه و صنعتی سازمان محیط زیست گفت: شیرابه‌های زباله عمارت تهدید جدی برای آب سد هراز می باشد که می‌تواند تجربه تلخی در زمینه سدسازی کشور را در مازندران تکرار کند.
سازه سد هراز اتفاق خوب مهندسی ایران
عضو هیات علمی گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل گفت: سازه سد هراز به لحاظ مهندسی یک اتفاق مبارک برای کشور و مازندران است که می‌تواند منشا خیر و برکت برای کشاورزان باشد.
وی افزود: سد هراز به عنوان یکی از سدهای در حال ساخت کشور است که آب شالیزاری زمین‌های بزرگترین دشت مازندران را در شهرهای آمل، بابل، فریدونکنار و نور تامین می‌کند.
وی اظهار داشت: سد هراز امید کشاورزان است به شرطی که مشکل زباله و شیرابه دو کوه بزرگ زباله در عمارت برطرف شود.
دکتر قادری این را هم گفت که سد پیشرفت فیزیکی قابل توجهی داشته اما مشکل زباله عمارت برطرف نشده و هنوز فکر اساسی برای حل آن صورت نگرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بیان کرد: آب سد هراز اگر با شیرابه‌ها و زباله عمارت آلوده شود نه تنها سودی برای کشاورزان و شهروندان نخواهد داشت بلکه به عنوان یک مشکل جدی به آنها آسیب خواهد زد.
تخلیه زباله عمارت ۱۱ سال زمان می‌برد
مدیر کل محیط زیست مازندران در حاشیه بازدید از سایت زباله عمارت گفت : با توجه به امکانات و زیرساخت‌های موجود به فرض مشخص کردن یک مکان مناسب دیگر، برای انتقال زباله عمارت ۱۱ سال زمان می برد تا این کار انجام شود.
عطاالله کاویان افزود : در حال حاضر بیش از ۲ میلیون تن زباله در عمارت دپو و در یک جا تلمبار شده است.
وی افزود : سازمان محیط زیست مجوز احداث سد را منوط به حل معضل زباله عمارت در نظر گرفت و آب منطقه‌ای تعهد محضری داده است که دو سال قبل از افتتاح سد هراز مشکل زباله عمارت برطرف شود که تهدیدی برای آب سد نباشد.
وی تصریح کرد : برای حل مشکل زباله عمارت چندین جلسه مشترک با دستگاه‌های مرتبط برگزار شد و در نهایت در آخرین تصمیم به این نتیجه رسیدیم که محل دپوی زباله عمارت در آمل باید ایزوله شود به شکلی که شیرابه به آب سد نفوذ نکند.
این مقام مسوول گفت : دانشگاه امیرکبیر فاز مطالعاتی این طرح را انجام داده و به این نتیجه رسیده که ایزوله در عمارت جواب می‌دهد.
کاویان تصریح کرد : آب منطقه‌ای و دانشگاه امیرکبیر طرح ایزوله عمارت را آغاز کردند و البته دانشگاه علوم پزشکی مازندران هم باید تضمین دهد که اجرای این طرح مشکلی برای آب شرب سد هراز نخواهد داشت.
وی افزود : طرح ایزوله زباله عمارت با رییس سازمان محیط زیست هماهنگ شد که نظر رییس سازمان این است که اگر این طرح جواب می دهد اجرا شود.
مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت : در حال حاضر تقاضای اساسی ما این است کاری که دانشگاه امیر کبیر آغاز کرده کمک شود تا فرایند ایزوله شیرابه و زباله عمارت سرعت بگیرد.
آب منطقه‌ای برای انجام تعهدات آمادگی کامل دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه مازندران گفت : آب منطقه‌ای برای حل مسئله زباله عمارت و انجام تعهدات آمادگی کامل دارد و این معضل باید به هر شکل ممکن با یک برنامه جامع برطرف شود که در حال حاضر درخواست ما از مسئولان شهرستان و استان آن است که در حل معضل زباله به آب منطقه ای کمک کنند تا عملیات ساخت سد هراز با مشکل مواجه نشود.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای مازندران، حیدر داوودیان در جلسه با فرماندار ویژه آمل که با حضور معاونان و مدیران این شرکت به میزبانی فرمانداری آمل برگزار شد، با اشاره به اهمیت و ضرورت ساخت سد هراز، اظهار کرد: در حالی که کل مهار آب‌های سطحی استان با وجود همه سدها و آب‌بندان‌های ما حدود ۱۰ درصد است، سد هراز به تنهایی می‌تواند ۱۴ درصد مهار آب داشته باشد و این نشان می‌دهد که سد هراز چقدر می‌تواند برای استان مهم باشد.
وی با بیان این که ساخت سد هراز نگرانی ما بابت تامین آب کشاورزی دشت مهم و استراتژیک هراز را برطرف می‌کند، افزود: فرآیند اجرایی ساخت سد طی دو سال اخیر با جدیت در حال پیشرفت است و رشد مطلوبی دارد تا هر چه زودتر این پروژه تکمیل شود.
وی اظهار داشت: تیمی هم برای پیگیری اعتبارات سد هراز تشکیل شد که توان رایزنی ما برای جذب اعتبار ساخت سد را افزایش داده است.
زباله مانع اصلی جذب اعتبارات ملی برای سد هراز
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران خاطرنشان کرد: با حمایت دولت سیزدهم و با پیگیری شخص استاندار سال گذشته اعتبار مصوب سد از ۴۰ میلیارد تومان به ۴۴۰ میلیارد تومان رسید، اما معضل زباله سایت عمارت تخصیص این اعتبارات را با مانع بزرگی مواجه کرده و سبب شده که از ۴۴۰ میلیارد تومان مصوب فقط ۷۲ میلیارد تومان نقدی دریافت شود.
داوودیان اضافه کرد: در حالی که ساخت سد هراز سبب می‌شود زباله از منطقه عمارت تعیین تکلیف و انباشت آن متوقف شود، برخی فشارها در جهت تسریع در تعیین تکلیف زباله سبب شده روند اجرای سد با چالش مواجه شود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران اظهار کرد: متاسفانه جذب اعتبارات برای سد با مانع زباله روبه‌رو شده که انتظار می رود دستگاه‌های متولی هر چه سریعتر در تعیین تکلیف محل دپو اقدام کنند در غیر این صورت برای تامین اعتبار ساخت سد مهم هراز با چالش مواجه خواهیم شد.