به گزارش ایرنا، روستای دیل که در شمال غربی شهر دوگنبدان قرار دارد به گواه بناهای تاریخی گنبدان گبر و قلعه شاه بهمن سرزمینی به جامانده از دوره ساسانیان است که شلوغ ترین عزاداری های حسینی مناطق روستایی کهگیلویه و بویراحمد از سوی مردمان این روستا برپا می شود.
روستای سه هزار نفری دیل به علت وجود هفت امامزاده بی بی کریمه ،امامزاده علی (ع) ،امامزاده بی بی رشیده(س) ،امامزاده بی بی کیهانه ،امامزاده میرحمزه،قدمگاه امام رضا (ع) و امامزاده ابراهیم(ع) معروف به آقای شهداء با فعالیت چهار هیات عزاداری حال و هوای حزن انگیزی در ماه محرم دارد .
مردمان با صفای دیل در قالب هیات های عزاداری زنجیرزنی، سینه زنی و دمام زنی از نخستین شب محرم تا شام غریبان از پیر و جوان، زن و مرد در عزاداری های پرشور حسینی ماه محرم شرکت می کنند.
در این روستا چند روز پیش از ماه محرم اهالی با غبارروبی بقاع متبرکه،مساجد و سیاه پوش کردن مکان های مذهبی به استقبال ماه محرم می روند.
مردمان ولایتمدار روستای دیل چند روز پیش از فرا رسیدن ماه محرم با برگزاری نشست هایی هزینه های سوگواری های محرم نظیر مبالغ مورد نیاز خرید پارچه سیاه،قند،چای، شربت و آب را جمع آوری می کنند.
حزن انگیزترین لحظات عزاداری حسینی این روستا هنگامه علم گردانی و مهمان شدن هیات های عزاداری در میدان مرکزی روستا به میزبانی یکی از هیات ها متجلی می شود جایی که غوغای دمام زنی و نوحه خوانی اشک های پیر و جوان را سرازیر می کند.
سینه زنی در روستای دیل به شکل سنتی دایره ای انجام می گیرد و نوحه ها اغلب به زبان لری است.
در سینه زنی های مردمان روستای دیل مردان کمر همدیگر را می گیرند و دور علم و نوحه خوان می چرخند و با مداح هم نوایی می کنند، زنان حاضر در محافل سینه زنی های سنتی نیز در فاصله چند متری مردان نشسته اند، با شنیدن نوحه ها به یاد شهیدان دشت نینوا گریه و زاری می کنند.
گهواره حضرت علی اصغر(ع) (به گویش محلی تهته) از آیین های سنتی محرم در روستای دیل است که در رثای طفل ۶ ماهه شهید دشت کربلا رواج دارد و در این محافل عشق بانوان به مولایشان امام حسین (ع) جلوه گری می کند.
در این آیین زنان به‌صورت دایره‌ای دور گهواره می‌نشینند و برای حضرت علی‌اصغر(ع) و شهیدان کم سن و سال عاشورا نوحه (شروه) به گویش لری خوانده و سوگواری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه بر گهواره از طلب حاجت می‌کنند.
بانوان در روز عاشورا به شکل کاروانی یا تکی گهواره حضرت علی اصغر(ع) را بر روی سر خود می گذارند و آن را با کاروان دلسوختگان حسینی تا گلزار شهدای دیل حمل می کنند.
اما زیباترین جلوه های عاشورایی ماه محرم دیل در آیین نذری پزان جلوه گری می کند جایی که چند سالی است با مبالغ اهدایی ساکنان و دیلی های مقیم شهر دوگنبدان و سایر استان های کشورمان آشپزخانه حسینی راه اندازی شده است.
در آشپزخانه حسینی روستای دیل همه چیز از چندین قابلمه نذری پز تا همه ملزومات پخت و پز تدارک شده تا هنگام تهیه نذری روز عاشورا اهالی ناچار نباشند برای تامین ظرف و مکان بهداشتی به زحمت نیفتند.
مردمان با صفای روستای دیل اعتقاد دارند که همه اهالی روستا که برای آیین های سوگواری روز عاشورا به مساجد یا بقاع متبرکه می روند ناهار روز عاشورا را باید مهمان سفره حسینی باشند به همین علت غذای محلی دمپخت گوشتی را برای ناهار همه اهالی تدارک می بینند.
هفتم ماه محرم هر سال زنان در حالی که نوحه خوانی طنین انداز است برای شست وشوی ظرف ها به آشپزخانه حسینی می روند و چند نفر از مردان مامور خرید و حمل چند گوساله می شوند.
به علت گرمی هوا کار ذبح گوساله ها،جدا کردن پوست گوساله ها و خرد کردن گوشت آنان در ساعت های اولیه بامداد روز تاسوعا انجام می گیرد تا همه چیز آماده برگزاری آیین نذری پزان شود.
آیین نذری پزان یا پخت غذای محلی دمپخت گوشتی و مشارکت ۲۰ نفر در پیش از ظهر روز عاشورا انجام می شود و شماری از جوانان هم به اندازه تعداد اعضای هر خانواده غذا آماده و به درب خانه اهالی می برند.
روستای دیل از توابع بخش مرکزی گچساران است که با مختصات جغرافیایی ۵۰ درجه و ۴۶ دقیقه طول شرقی و ۳۰ درجه و ۳۳ دقیقه عرض شمالی ، در ۲۷ کیلومتری شمال غربی گچساران و ۱۸۴ کیلومتری یاسوج قرار دارد .
بیش از ۱۷۰ هیأت مذهبی شهرستان گچساران سوگواری های ماه محرم را انجام می دهند.