امروز پنجم مرداد و نهم ماه محرم، مصادف با تاسوعای حسینی است. تاسوعا و عاشورا دو نماد عشق و دلباختگی در برابر معبود و جانفشانی در راه جانان است و شنیدن این دو واژه برای هر آزاده ای یادآور نهایت اخلاص، وفا، جوانمردی و آزادگی در جهان است. روز تاسوعا در فرهنگ شیعه از دیرباز به عنوان روزی شناخته شده که عزاداران و عاشقان اهل بیت(ع) ضمن بیان فضیلت های علمدار کربلا، به مرثیه سرایی و عزاداری می پردازند.
بیان رشادت ها و مصیبت های حضرت ابوالفضل(ع) در روز تاسوعای حسینی، باعث شده تا برخی چنین تصور کنند که آن حضرت در روز تاسوعا به شهادت رسیده و به همین علت در این روز عزای سقای دشت کربلا را برپا می کنند درحالی که قریب به اتفاق یاران امام حسین(ع) در روز عاشورا جان خود را برای یاری دین خدا و امام خود فدا کردند. مقام با عظمت حضرت ابوالفضل و موقعیت خاص ایشان باعث شده تا به طور ویژه یک روز را به بیان رشادت ها و فضیلت های این فرزند امیرمومنان(ع) اختصاص دهند که این روز، همان تاسوعای حسینی است.
عباس بن علی ابن ابی‌طالب مشهور به ابوالفضل پنجمین پسر حضرت علی(ع) و اولین فرزند ام البنین در چهارم شعبان سال ۲۶ هجری قمری دیده به جهان گشود. مهمترین فراز زندگی او حضور در واقعه کربلا و شهادت در روز عاشوراست. در مورد زندگی و احوالاتش تا قبل از محرم سال ۶۱ اطلاعات چندانی وجود ندارد جز این‌که بر اساس برخی گزارش‌ها در جنگ صفین حضور داشته است. آن حضرت در واقعه کربلا فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسین(ع) بود و برای همراهان امام حسین (ع) از فرات آب آورد. او به همراه برادرانش دو امان‌نامه از طرف عبیدالله بن زیاد را رد کردند و جزو سپاه امام حسین(ع) جنگید و شهید شد. ائمه معصومین در احادیثی مقام بالایی برای حضرت عباس در بهشت بیان کرده‌اند و نیز کرامات فراوانی از او با مضمون برآورده کردن حاجات مردم حتی غیر شیعیان و غیر مسلمانان نقل شده است.
شیخ صدوق در کتاب امالی روایتی از امام سجاد (ع) با این مضمون نقل می کند که حضرت ابوالفضل در نزد خدا جایگاهی دارد که همه شهدا به او غبطه می خورند که ای کاش می توانستند به چنین جایگاهی برسند. برخی از کارشناسان دینی معتقدند معرفت حضرت عباس (ع) باعث شد تا آن حضرت در روز قیامت دارای ارج و مقامی شود که سایر شهدا به مقام او غبطه بخورند.
در روز تاسوعا که دشمن عرصه را بر امام تنگ کرده بود، امام حسین (ع) از دشمن خواست تا در جنگ تاخیر اندازند و یک شب را مهلت دهند. عمر سعد که لشکر را آماده جنگ کرده بود، ابتدا قبول نکرد ولی در نهایت پذیرفت و سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش آن شب را تا صبح به مناجات و دعا و تلاوت قرآن و نماز گذراندند. در چنین روزی بود که به دستور عبیدالله بن زیاد، لشکر مجهزی از کوفه وارد کربلا شد و امام حسین(ع) در عصر روز تاسوعا برای یاران خود خطابه ای خواندند و اصحاب آن حضرت اعلام وفاداری و حمایت خود را تا پای جان اعلام کردند.
غیرت و جوانمردی از واژه هایی است که هر گاه در میان جملاتی خودنمایی کند، ناخودآگاه هر انسان آزاده ای را به یاد حضرت ابوالفضل می اندازد؛ همان جوانمردی که جانش را در راه امام و برادرش نثار کرد تا دین اسلام از انحراف مصون بماند. حضرت ابوالفضل (ع) در شب عاشورا تا صبح به پاسداری و نگهبانی از اهل بیت و زنان خیمه نشین پرداخت تا مبادا دشمن به نامردی رو آورده و جسارتی به خاندان اهل بیت کند. به همین دلیل تا برادر سیدالشهدا زنده بود، لشکر بنی امیه جرات جسارت به خیمه ها را نداشت ولی بعد از شهادت آن حضرت، ترس از دل آن ها برداشته شد و به خیمه ها حمله کردند.
همانگونه که امام حسین (ع) درس آزادگی به جهانیان داد، حضرت ابوالفضل هم سرمشق وفا و غیرت شد تا ارادتمندان و مشتاقان حرمش، این درس را در سبک زندگی خود تمرین کنند و خود نمونه ای از غیورمردی و مردانگی شوند. غیرت در لغت یعنی این که انسان نسبت به دخالت های نابجا و ناروای دیگران واکنش نشان دهد. برخی معتقدند غیرت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه که حفظش ضروری است و غیرت مند کسی است که نگهدار عصمت و آبرو و شرف و عزّت است. مرحوم علامه طباطبایی درباره حقیقت غیرت می گوید: غیرت عبارت است از دگرگونی حالت انسان از حالت عادی و اعتدال، به گونه ای که انسان را برای دفاع و برخورد نسبت به کسی که به یکی از مقدساتش اعم از دین، ناموس و مانند آن توهین کرده، وادار به دفاع می سازد و این صفت، فطری است و اسلام بر اساس فطرت تشریع شده است و آن مقدار از فطریات را که در حیات بشر لازم است، امضا کرده است.
حضرت علی (ع) از غیرت به عنوان میوه شجاعت یاد کردند و رسول خدا (ص) فرمود غیرت از ایمان است. البته غیرت، انواعی دارد مثلا غیرت دینی، غیرت ناموسی و غیرت ملی. رهبر انقلاب چند روز پس از شهادت حاج قاسم سلیمانی فرمود ملّت ایران امروز در مقابل زورگویان عالم مجهّزند، لکن تکیه فقط به ابزار نظامی نیست؛ ابزار نظامی آن وقتی فایده می بخشد که متکّی باشد به همان ایمان و غیرت دینی.
مرحوم نراقی در کتاب معراج السعاده می نویسد غیرت ناموسی بدان معناست که انسان از اهل خود غافل نشود و ناموس خود را از دید نامحرمان حفظ کند. رسول خدا (ص) در روایتی آن کسی را که از همسرش غافل باشد، لعنت کردند. یک بار حضرت علی (ع) به مردم کوفه نهیب زده و فرمود اطلاع یافته ام که زنانتان در کوچه و خیابان با مردان برخورد می کنند و به آنان تنه می زنند آیا شرم نمی کنید؟ امیرمومنان در جایی دیگر فرمود: آیا حیا نمی کنید و غیرت نمی ورزید که زنانتان وارد کوچه و بازار شده و برای مردان زورمند و خوش اندام مزاحمت ایجاد می کنند.
این روزها که دسته های عزاداری از مساجد و حسینیه ها راهی کوچه ها و خیابان ها می شوند، برخی زنان و دختران عزادار نیز به همراه این دسته ها عزا به راه می افتند تا در اجر عزاداری امام حسین (ع) به سهم خود سهیم شوند ولی برخی مردان این همراهی را برنمی تابند و ترجیح می دهند تا خواهران و دخترانشان در هیات ها و محافل عزای حسینی به اقامه عزا بپردازند. شاید مهمترین دلیل این عده از مردان، غیرت آنان نسبت به خانواده خود باشد که نمی خواهند چشم نامحرمی بر ناموس شان بیفتند. در یکی از
سوالاتی که از رهبر معظم انقلاب در این زمینه مطرح شده، آمده است «آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته های سینه‌زنی و زنجیرزنی شرکت کنند؟» و پاسخ معظم له این است که «شرکت زنان در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست.» البته شرکت بانوان در دسته های عزاداری ماه محرم با طرح چنین سوالی، نشانگر توجه مردان غیور و زنان عفیف است که تلاش می کنند تا با حفظ واجبات شرعی و پیروی از سیره فاطمی در سوگواری امام حسین(ع) شرکت کنند.
برخی از غیورمردان برای توجه به این مساله دست نوشته ای را در مسجد یا هیات نصب می کنند که عزاداری مستحب است ولی حفظ حجاب واجب است. البته وجوب حفظ حجاب محدود به ماه محرم و فقط در دسته های عزای حسینی نیست که مربوط به همه روزهای سال و همه مناسبت هاست؛ چه روزهای عید و جشن های تولد و چه در ماتم سیدالشهدا(ع) و حضرت ابوالفضل(ع).