به گزارش خبرنگار ایرنا، امنیت غذایی زیر بنای امنیت، اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و سیاسی کشور است و از ارکان حکمرانی خوب و عادلانه به شمار می‌رود به طوری که از منظر ارزش‌های بنیادین به عنوان یکی از مهمترین حقوق فرد و جامعه محسوب می‌شود با این نگاه حقوق نسل‌های آینده از طریق حفاظت از منابع پایه تولید و بهره‌برداری پایدار از این منابع مدنظر قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که در طول تاریخ ظهور و افول تعدادی از تمدن‌ها و سیطره آنها متکی بر تأمین غذا بوده است؛ امروزه نیز غذا همین کارکرد سیاسی امنیتی را در قالبی نوین برعهده دارد و نظم نوین جهانی و استیلای حاکمیتی از نقش غذا به عنوان بازیگری مهم در عرصه جهانی بهره می‌گیرد.
در این میان، در موضوع دسترسی به غذا دسترسی فیزیکی و دسترسی اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بهبود دسترسی به غذا تحت تأثیر عواملی چون ایجاد و توسعه انواع بازار، دسترسی تولیدکننده و مصرف‌کننده به بازار قدرت خرید خانوار، میزان درآمد و اشتغال و پشتیبانی از اقشار آسیب‌پذیر است که در بین این عوامل قدرت خرید خانوار نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای دارد.
در نقشه جهانی امنیت غذایی منتشر شده در سال ۲۰۰۸ ایران جز مناطق پرخطر قرار گرفته است. براساس اسناد بالادستی دستاوردهای نظام امنیت غذا و تغذیه کشور باید به کاهش ۵۰ درصدی سوتغذیه کودکان با اجرای برنامه‌های مشارکتی حمایتی تغذیه کودکان، بهبود مراقبت‌های زنان باردار و کودکان منجر شود. همچنین با افزایش متوسط هزینه خوراک خانوارها در دهک‌های پایین کاهش کالری تغذیه دریافتی و در دهک‌های بالاتر افزایش شدید کالری دریافتی ناشی از مصرف نوشابه و نمک و فست فودها روند تغذیه و سلامت کشور به ویژه بروز سکته‌های قلبی و مغزی، فشار خون و دیابت را منجر شده است.
در مطالعه سبد غذایی مطلوب در سال ۱۳۹۱ الگوی مصرف موادغذایی نشان داده است که مصرف شیر و مواد لبنی، سبزی و میوه کمتر و مصرف قند و چربی و روغن بالاتر از میزان های توصیه شده است.
چرا مصرف لبنیات به ویژه شیر اهمیت دارد؟
آخرین چهارشنبه ماه سپتامبر هر سال(۱۱ مرداد ۱۴۰۲) از سوی سازمان جهانی غذا روز جهانی شیر مدرسه نامگذاری شده است و هدف اصلی آن نیز تغذیه کودکان و نوجوانان با شیر به عنوان کاملترین غذا که تمامی نیازهای تغذیه‌ای یک فرد را تامین می کند نامگذاری شده است.
شیر کاملترین ماده‌ی غذایی است که تمامی نیازهای تغذیه‌ای بدن افراد را تأمین می‌کند و در ارتقای شاخص‌های سلامتی و ایمنی بدن، طول عمر همراه با سلامتی و کارآمدی، افزایش بهره‌ی هوشی، سلامت دندان‌ها و استحکام استخوان‌ها و کاهش شیوع بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا و مشکلات قلبی و عروقی نقشی انکارناپذیر دارد. اهمیت موضوع تا جایی است که سازمان ملل دو روز از سال را به نام روز جهانی شیر و روز جهانی شیر مدرسه تعیین کرده است.
ایرانی‌ها ۳۵ درصد کمتر از سرانه جهانی شیر مصرف می‌کنند
مطابق هدف‌گذاری وزارت بهداشت؛ میزان مصرف لبنیات در کشور از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۵ باید حداقل به میزان ۲۵ درصد افزایش یابد اما امروز متاسفانه حوزه آموزش و پرورش و نیز وزارت بهداشت برنامه جامعی برای شیر و لبنیات وجود نداشته و از سویی امروز در حالی با حذف یارانه شیر، سرانه مصرف شیر در ایران به دهه ۷۰ بازگشته است که سرانه مصرف شیر در کشور ۷۸ کیلوگرم اما میانگین مصرف جهانی آن ۱۱۶ کیلوگرم است به این معنا که در ایران ۳۵ کیلوگرم کمتر از سرانه جهانی شیر مصرف می شود.
دسترسی آسان به شیر و لبنیات در برنامه توسعه‌ای و اجتماعی ۲۹ کشور دنیا وجود دارد و این کشورها از این شیوه برای افزایش مصرف و فرهنگ‌سازی برای افزایش مصرف بهره می‌برند و اقتصادهای نوظهور توزیع شیر رایگان را در اولویت خود قرار داده و سرانه مصرف شیر به عنوان یک تغذیه کامل و پایه ای برای رشد آینده را مجدانه پیگیری می‌کنند.
نگاهی به ضرورت‌های احیای توزیع شیر رایگان مدارس
براساس گزارش روزهای گذشته انجمن صنایع لبنی ایران، شیوع پوکی استخوان در کشور در بین سالمندان ایرانی بالاتر از ۶۰ سال بیش از ۴۰ درصد گزارش شده است. همچنین در گزارشی به نقل از وزارت بهداشت، کمبود تراکم و پوکی استخوان در زنان بالای ۵۰ سال در حدود ۴۷ ذکر شده است.
بارسلامتی و اقتصادی اوستئوپروز و شکستگی استخوان در ایران نسبتاً بالا است به عنوان مثال یک مطالعه در سال، ۲۰۱۷ متوسط هزینه‌های مستقیم(پزشکی و غیر پزشکی در سال بعد از شکستگی لگن مهره و ساعد را به ترتیب ۵۳۸۱ ۲۹۸۱ و ۱۲۰۹ دلار محاسبه کرده است. علاوه بر این، ایران در میان کشورهایی است که جمعیت سالخورده آنها به شدت در حال رشد است. بنابراین پیش بینی می‌شود که بیماری‌های مفصلی، به طور کلی و اوستئوپروز و سارکوپنی به طور خاص به مشکلات اصلی سلامت عمومی در آینده نزدیک تبدیل شده و بار سنگینی بر سلامت و اقتصاد سلامت مردم تحمیل خواهد شد.
همچنین همزمان با دومین گردهمایی فعالان صنایع لبنی کشور که ۱۹ تیرماه امسال در برج میلاد برگزار شد، فعالان صنایع غذایی کشور و نیز پویشگران حوزه اجتماعی کشور از کارزار تقریبا ۱۲ هزار نفری رونمایی و حمایت از عبور از بحران سرانه مصرف با اصلاح سیاست‌های حمایتی را مورد تاکید قرار دادند.
شیر مدرسه رایگان با کیفیت در مناطق کم برخوردار و بی برخوردار در این کارزار و نیز توجه تولیدکنندگان و توزیع کنندگان لبنیات کشور نشان داد که جریان توجه به حوزه امنیت غذایی در کشور باید مورد توجه و بازنگری ویژه قرار گیرد.
بازگرداندن قید شیر رایگان مدارس به برنامه توسعه‌ای کشور
گنجاندن شیر رایگان مدارس در برنامه ششم همراه با حدود ۱۰۰ کشور از فقیرترین تا برخوردارترین دنیا، در دهه‌های ۴۰ و ۸۰ بارقه امیدی در افزایش سرانه مصرف شیر فراهم نمود اما با هدفمندی یارانه‌ها این طرح به تدریج حذف شد و ضربه‌ی سنگینی به سلامت خانوار وارد آمد. از طرفی با گران شدن لبنیات به ویژه در سال های اخیر، بخشی از آن را جبران کند.
کارشناسان معتقدند اعتبار این مهم با اولویت مدارس کم برخوردار کشور می تواند از محل منابع پایدار مانند
۱- مالیات بر کالاهای آسیب رسان(مثل نوشابه، اسنک، سیگار... ر.)
۲- مالیات بر صادرات لبنیات
۳-اختصاص درامد مالیات بر ارزش افزوده محصولات لبنی به شیر مدرسه
۴- پتانسیلهای مردمی مثل جامعه خیرین تامین شود.
این امر مسبوق السابقه بوده است، دولت در برنامه ششم مصوبه با عنوان دقیق " اخذ عوارض از انواع چربی‌های وارداتی دارای اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع(ترانس) بیش از حدمجاز و نوشابه های گازدار مصرفی و صرف منابع حاصل از آنها جهت افزایش سرانه شیر" را گنجانده بود. از این رو در روزهایی که به تدوین برنامه هفتم توسعه کشور می‌گذرد، درخواست فعالان اجتماعی، تولیدکنندگان و دست اندرکاران حوزه لبنیات و نیز تشکل‌های اجتماعی و تخصصی این گنجاندن قید شیر رایگان مدارس را با عنوان " اختصاص صد در صد درآمد حاصل از مالیات بر ارز افزوده محصولات لبنی جهت تامین شیر رایگان مورد نیاز کلیه دانش آموزان کشور است.
از سویی به نظر می رسد با ایجاد کارزارها و کنش‌های اجتماعی، ورود خیرین و بهره‌گیری از مسئولیت اجتماعی شرکت‌های تولیدی، می‌توان اجرای شیر رایگان مدارس را از سال جاری به اجرا درآورد.
و نیز به نظر می‌دولت و مجلس می‌توانند در برنامه هفتم توسعه، در قالب یک قانون پایدار و سلامت‌محور با توجه به اهمیت فراوان کیفیت رشد و بالندگی کودکان کشور و نظر به تاثیر تغذیه شیر در ارتقا سلامت و رشد کودکان بنا به بند الف ماده ۲۷ از فصل چهارم قانون برنامه هفتم توسعه کشور که با عنوان "اصلاح نظام مالیاتی" خوانده می‌شود و نیز در بودجه های سنواتی طول برنامه هفتم وزارت امور اقتصاد و دارائی را موظف نماید صد درصد درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده محصولات لبنی مشمول را در اختیار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دهد تا با هماهنگی دو وزارتخانه بهداشت و آموزش و پرورش و با همکاری انجمن صنایع فرآورده های لبنی ایران نسبت بـه تـامین و توزیع شیر رایگان و با کیفیـت مورد نیاز تمامی دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی اقدام نماید. "