به گزارش خبرنگار ایرنا ، طی دهه‌های اخیر روند شتابان توسعه ، چهره شهرها و روستاها را دگرگون کرده است ، هرچند شهرها تاثیرپذیری بیشتری از فرایند توسعه و مدرنیزاسیون داشته‌اند با این حال روستاها هم از این وضعیت بی‌نصیب نمانده‌اند و هر ناظری در جریان سفر به روستاها متوجه این تغییرات شگرف در نوسازی واحدهای مسکونی و تاثیرات آن در معماری روستاها می شود. بدیهی است در گذر زمان این تغییرات به سمت اقتصاد، فرهنگ و عناصر جامعه شناختی هم کشیده خواهد شد.
یکی از اهداف و برنامه‌های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عنوان نهاد برآمده از انقلاب اسلامی ساخت مسکن برای روستاییان و توسعه روستاها بوده است. در این راستا در حال حاضر ۶۴ درصد واحدهای روستایی در استان اردبیل بهسازی و مقاوم‌سازی شده است که در مقایسه با آمار کشوری ۵۱ درصد رقم قابل‌توجهی به شمار می‌رود.
تا چند سال قبل بخش اعظم تلفات انسانی زمین لرزه‌ها در روستاها رخ می‌داد اما در زلزله‌های چند سال اخیر تلفات انسانی کاهش چشمگیری داشته است و این موضوعی است که هر ناظر منصفی به آن اذعان می‌کند.
در کنار احداث واحدهای مسکونی برای روستاییان چند سالی است طرح‌های هادی روستایی در مناطق مختلف کشور برای نوسازی و بهسازی معابر و انهار اجرا می‌شود. در همین راستا در استان اردبیل در فرایند نوسازی واحدهای روستایی و معابر و انهار روستایی اقدامات مهمی انجام شده است که می‌توان از آن به عنوان فصل درخشانی از کارنامه نظام جمهوری اسلامی یاد کرد.
برنامه‌ریزی برای اجرای طرح هادی در بیش از ۸۰۰ روستای استان اردبیل
حامد کیخسروی ، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل در گفت و گو با ایرنا گفت: در استان اردبیل از مجموع یک‌هزار و ۸۵۹ روستا، یک‌هزار و ۱۷ روستا بالای ۲۰ خانوار هستند که در تمام این روستاها طرح هادی اجرا شده و مصمم هستیم طی ماه‌های آینده در ۸۲۰ روستا این طرح را اجرا کنیم.
وی اضافه کرد: از سال گذشته تاکنون در ۲۲۸ روستای استان با یک هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی و ملی، طرح هادی اجرا شده که علاوه بر بهینه‌سازی چهره روستاها منجر به توسعه روستایی ، عمران و آبادانی این روستاها شده است.
حامد کیخسروی ادامه داد: بعد از ۱۰ سال طرح‌های هادی در روستاها مورد بازنگری قرار می‌گیرد تا نواقص و ایرادات طرح برطرف شده و اصلاحات مورد نیاز اعمال شود.
به گفته مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل ، در سال گذشته ۱۹۸ طرح هادی روستایی در مناطق مختلف استان مورد بازنگری قرار گرفت و برای اجرای آن برنامه‌ریزی شد. امسال هم در ۱۳۸ روستا طرح هادی اجرا و در ۱۵۸ روستا نیز طرح هادی مورد بازنگری قرار می‌گیرد تا روند ناسب و مطلوبی را بر اساس سیاست عمران و آبادانی روستاها شاهد باشیم.
اجرای طرح‌های هادی و اصولا توسعه روستایی مستلزم این است که مسائل اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی مدنظر سیاست‌گذاران و متولیان امر قرار بگیرد. یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های شهر و روستا این است که در روستا خانه یک واحد تولیدی است و روستاییان تلاشگران عرصه تولید به‌شمار می‌روند.
واقعیت این است که در نوسازی واحدهای روستایی نکته‌ای مورد غفلت قرار می‌گیرد که عمدتا بخش مسکونی روستاییان با استفاده از مصالح و ابزارهای نو نوسازی و بهسازی می‌شود و سایر بخش‌های خانه‌های روستایی اعم از انبار و محل نگهداری دام آن‌طور که باید و شاید محل اعتنا نیست.
این امر به مرور زمان منجر به این می‌شود که واحدهای روستایی از نقش تولیدگری خود فاصله گرفته و روستاها تبدیل به شهرهای کوچک و مصرف کننده شوند ، موضوعی که با سیاست‌های کلان کشوری همچون اقتصاد بدون نفت ، اقتصاد مقاومتی و رونق اقتصادی همخوانی ندارد. شاید از همین روست که در سال‌های اخیر نوسازی و بهسازی روستاها با عنایت به عناصر و الزمات توسعه پایدار و با نگاه به حفظ اشتغال و تولید مدنظر قرار گرفته است.
منظومه روستایی زمینه‌ساز توسعه پایدار در استان اردبیل
در همین زمینه مدیرکل بنیاد مسکن استان اردبیل از اجرای منظومه‌های روستایی به عنوان طرح توسعه پایدار در امتداد توانمندی اقتصادی روستاییان در این استان خبر داد و گفت: برنامه آبادانی و پیشرفت منظومه‌های روستایی در قالب رویکرد آمایشی و در برنامه‌ریزی‌های روستایی به عنوان یک حرکت موثر مهم و ارزشمند تلقی می‌شود.
کیخسروی بیان کرد: در قالب این طرح تلاش می‌شود پس از مطالعات در سطح سکونتگاه‌های روستایی، شرایطی فراهم شود تا روستاییان به توانمندی اقتصادی، عمران و آبادانی و پیشرفت مناسب دست پیدا کنند.
مدیرکل بنیاد مسکن استان اردبیل با بیان اینکه بسیاری از مشکلات و مسائل مربوط به ناهمگونی‌های مکانی، فضایی و رشد نامناسب شهرها ناشی از نارسایی ساختاری، کارکردی روستاها است، بر ضرورت بازنگری در رویکردهای بخشی نگر تاکید کرد و گفت: تلاش بر این است شرایطی به وجود آید تا برنامه آبادانی و پیشرفت منظومه‌های روستایی به شکل یکپارچه، هماهنگی و فراگیر به انجام برسد.
وی با بیان اینکه محتوای این برنامه بر ترغیب حکمروایی محلی از طریق مشارکت‌های مردمی و تقویت فعالیت‌ها و همچنین توسعه روابط و مناسبت‌های کارآمد است، اضافه کرد: در قالب این برنامه سعی بر این است تا جنبه‌های محیط طبیعی، بوم‌شناختی، کالبدی، فضایی، فرهنگی و اجتماعی مد نظر قرار گرفته و حرکت‌های موثری را در این بخش شاهد باشیم.
کیخسروی اهداف این برنامه را بهره‌برداری سازگار و پایدار از منابع طبیعی، افزایش تاب‌آوری منظومه در مقابل مخاطرات محیطی، تقویت مشارکت دست‌اندرکاران و شبکه‌های تعاملات اجتماعی، توسعه زیرساخت‌ها و امکانات و تقویت هماهنگی فرابخشی اعلام کرد.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل با بیان اینکه در هر منظومه برنامه‌های متناسب با امکانات و محدودیت‌های منظومه با رویکرد مشارکتی تدوین شده است، افزود: منظومه‌های انتخاب شده در استان بر اساس شاخص‌های ابلاغی در نظر گرفته شده و با پیشنهاد بنیاد مسکن و تایید استانداری انتخاب و اجرایی می‌شود.
نباید موضوع مهاجرت معکوس زمینه‌ساز تخریب و از بین رفتن اراضی کشاورزی شود.
الزامات حفظ اراضی روستایی و پرهیز از تغییر کاربری
یکی از مسائل مهمی که در اجرای طرح‌های هادی روستایی و نوسازی روستاها باید مدنظر قرار بگیرد، لزوم حفظ اراضی از دست‌اندازی و تغییر کاربری‌هاست.
طی سال‌های اخیر برخی از شهروندان ضمن بازگشت به روستاها در کنار روستاها اقدام به ساخت و ساز می‌کنند که این امر منجر به از دست رفتن بخشی از اراضی کشاورزی حاشیه روستاها می‌شود ، در صورتی که می‌توان از فضای داخل روستا برای ساخت و ساز استفاده کرد و نباید موضوع مهاجرت معکوس زمینه‌ساز تخریب و از بین رفتن اراضی کشاورزی شود.
در این زمینه مدیرکل بنیاد مسکن استان اردبیل با اشاره به اعطای زمین رایگان و تسهیلات ارزان‌قیمت برای ساخت مسکن روستایی و نهضت ملی مسکن در روستاها تاکید کرد که در روستاها خارج از طرح هادی اجازه ساخت داده نمی‌شود. موضوعی که به نظر می‌رسد نیازمند اهتمام و جدیت بیشتری هم از سوی روستاییان و هم مسئولان و دست‌اندرکاران است.