به گزارش ایرنا، ظرفیت منحصر به فرد لرستان در تنوع اقلیمی و آب و هوایی، محیط طبیعی غنی، اختلاف ارتفاع، طبیعت بکر و دشت های پهناور، کوه های سر به فلک کشیده، رودخانه ها و چشمه های خروشان در این سرزمین زیستگاهی مناسب برای تنوع زیستی گیاهی و جانوری این استان مهیا کرده است.
استان چهار فصل لرستان با شرایط توپوگرافی منحصر به فرد با وسعت ۱.۷ درصد مساحت کشور دارای تنوع زیستی بسیار بالایی است به طوری که این استان کوهستانی به واسطه ۳۵ قله بالای سه هزار و ۵۰۰ متر و شرایط اقلیمی یکی از پناهگاه های منحصر به فرد تنوع زیستی در سطح کشور به شمار می رود و بنابر مطالعات کارشناسان، به دلیل شاخص های جغرافیایی منحصر به فرد بیش از ۲۵ درصد تنوع زیستی کشور شامل ۳۶۸ گونه جانوری و یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است.
لرستان با مساحتی معادل ۲۸ هزار و ۳۰۶ کیلومتر مربع در غرب ایران به عنوان یکی از استان های زاگرس نشین، رشد و ساماندهی چشمگیری در حوزه ارتقای سطح مناطق تحت مدیریت محیط زیست و حتی رشد جمعیت گونه های نادر داشته است.
به گفته برخی کارشناسان، لرستان به عنوان ایرانی کوچک تقریبا تمام انواع آب و هوایی ایران را در فصول مختلف تجربه می کند که نتیجه این تنوع آب و هوایی، غنای گیاهی و جانوری است و اکثر گونه‌های کشور در این استان موجود هستند.
لرستان ۲/۲ درصد جمعیت و ۷/۱ درصد مساحت کشور را دارد و بارندگی های متناوب به همراه توپوگرافی کوهستانی و آب و هوای مناسب باعث شکل گیری یکی از متنوع ترین زیست بوم های گیاهی در این استان شده است و همین عوامل باعث ایجاد شبکه رودخانه ای استان با ۳۰ رودخانه دائمی به طول ۲ هزار و ۴۵۰ کیلومتر در ۲ حوضه دز و کرخه است.
لرستان با واقع شدن میان رشته کوه های زاگرس نقش مهمی در اکوسیستم این منطقه و کشور دارد به نحوی که از مجموع ۶ میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس ۱.۲ میلیون هکتار آن در این استان قرار دارد.
شبکه رودخانه های استان یکی از غنی ترین شبکه آبهای روان کشور است که با احتساب آبهای ورودی از استان های مجاور پس از کسر مصارف، ببیش از ۱۲.۵ میلیارد متر مکعب آب را به دریاچه پشت سدهای دز و کرخه تخلیه می نمایند که این حجم آب حدود ۱۱ درصد کل آبهای جاری کشور است.
از طرفی شرایط توپوگرافی و کوهستانی بودن وضعیت جغرافیایی لرستان و تنوع آب و هوایی نیز یکی از مزیت های تنوع زیستی این استان است چنانکه کمترین ارتفاع استان در پلدختر با ۳۰۰ متر و بیشترین ارتفاع در اشترانکوه با چهار هزار و ۸۰ متر از سطح دریا است و این موضوع زمینه حضور گونه های جانوری از جمله پلنگ و همچنین چندین گونه جانوری اندمیک ( منحصر به فرد) را در استان فراهم کرده است.
برخی از گونه های جانوری این استان بعنوان گونه های چتری بیانگر تنوع زیستی بسیار متنوع این استان است و از طرفی جانورانی همچون سمندر لرستانی، انواع گربه سانان، وزغ لرستانی و سه گونه ماهی کور غار، گونه های منحصر به این استان هستند.
۱۵۰ گونه جانوری در لرستان شناسایی شده که از این تعداد پنج گونه جانوری شامل وزغ لرستانی ،سمندر لرستانی و سه گونه ماهی کور غار به عنوان گونه های جانوری اندمیک در ثبت جهانی شده است.
کل (پازن کوهی)، بز، خوک وحشی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، تشی، گربه وحشی، دلیجه، کلاغ نوک سرخ، کرکس، سارگپه پا بلند، عقاب طلایی، شاهین، بالابان، کبوتر چاهی، انواع سهره‌ها، شاه بوف، کبک، تیهو، کبوتر جنگلی، قمری، چرخ ریسک بزرگ، سنگ چشم خاکستری، کمر کلی، کمر کلی کوچک، چکاوک مهمترین گونه های جانوری این استان هستند.
حفظ و حراست محیط زیست در جوامع امروزی یکی از شاخص های توسعه پایدار است که خوشبختانه طی سال های گذشته این مهم در لرستان محقق شده است بطوری که وسعت مناطق تحت مدیریت لرستان چند برابر شد و تنوع جمعیت گونه های جانوری و گیاهی در این مناطق رشد قابل قبولی داشته است.
بیش از ۳۲۲ هزار هکتار وسعت مناطق چهارگانه لرستان است
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان در راستای حفظ و حراست از تنوع زیستی و محیط طبیعی استان اقدامات قابل توجهی در دولت سیزدهم داشته است.
" نبی الله حسنوند" با بیان اینکه اکنون ۳۲۲ هزار و ۱۱۴ هکتار مناطق چهارگانه با مساحت ۱۱.۳۷ هکتار، ۱۳۶ هزار و ۹۹۳ هکتار مناطق شکار و صید ممنوع با مساحت ۴.۳۸ هکتار در این استان وجود دارد که در مجموع حدود ۱۶ درصد مساحت استان هستند. اظهار داشت: مناطق چهارگانه استان شامل ۲ پناهگاه حیات وحش سفیدکوه ازنا، پناهگاه سمندر لرستانی و اثر طبیعی ملی غار ماهی کور است و علاوه بر این مناطق چهار منطقه حفاظت شده اشترانکوه، سفید کوه ، قالی کوه الیگودرز و شادابکوه پلدختر در سطح استان وجود دارند.
وی با بیان اینکه در راستای حفاظت از این مناطق در سال جاری چندین پرونده تخلفاتی تشکیل شده است، ادامه داد: به همین منظور چند متخلف تغییر کاربری در حوزه مبارزه با زمین خواری و تغییر کاربری و تصرف عدوانی به مراجع قضایی معرفی شده است.
وی افزود: در منطقه اشترانکوه از ورود دام به زون منطقه حفاظت شده جلوگیری شده و در سفید کوه خرم آباد نیز با میله گذاری در منطقه از تلاقی با معادن در این حوزه جلوگیری شده است.
وی عنوان کرد: در راستای حفاظت از تنوع زیستی گیاهی در این مناطق طرح مطاعلاتی بررسی آفات گیاهی منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرم آباد در مقابله با آفت های مختلف از جمله پروانه برگ خوار بلوط در سطح استان آغاز شده است که تا قبل از به مخاطره افتادن زیستگاه های حیات وحش استان با همکاری مرکز تحقیقات استان طرح مطالعاتی آغاز و بررسی شود.
حسنوند عنوان کرد: همچنین در سال جاری حوضچه اطفاء حریق در منطقه حفاظت شده سفیدکوه با اعتبارات سازمان حفاظت محیط زیست در مرحله خاکبرداری قرار گرفته است که در صورت اجرای این طرح در مواقع آتش سوزی بالگرد به راحتی می تواند با برداشت آب از این حوضچه کمک قابل توجهی داشته باشد.
وی ادامه داد: این حوضچه در منطقه " رفت خان" چگنی در منطقه حفاظت شده سفید کوه خرم آباد به دلیل تاثیرگذاری در مواقع بحرانی آتش سوزی ایجاد شده است.
اجرای طرح مطالعاتی فسیل در "دره دیمه" نورآباد
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان گفت: طرح مطالعات فسیل در دره دیمه نورآباد در راستای تبدیل این منطقه به اثر طبیعی ملی در حال انجام است و در این راستا قرارداد مطالعات بسته شده و اقدامات مورد نیاز انجام شده است.
حسنوند اظهار داشت: این طرح تحقیقاتی نیازمند مطالعات دقیق تر جهت امکان سنجی برای اثر طبیعی ملی " دره دیمه " است و این در حالی است که تنها نمونه این منطقه در مراغه وجود دارد.
وی ادامه داد: فسیل حیوانات کشف شده در این منطقه باقدمت ۲ تا هفت میلیون سال برآورد شده است که در ۲ مرحله کاوش در این منطقه انجام شده است و سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم دارد پس از تکمیل مطالعات این منطقه را به عنوان اثر طبیعی ملی در این استان ثبت و بهره برداری کند.
ثبت ۳۰ درصد تنوع زیستی و ۳۹۵ گونه مهره دار در لرستان
حسنوند گفت: اکنون ۳۹۵ گونه مهره دار در لرستان وجود دارد که از این تعداد ۳۰ گونه در معرض خطر تهدید هستند و برخی از گونه ها درخطر انقراض و برخی نیز حمایت شده هستند.
وی افزود: کل (پازن کوهی)، بز، خوک وحشی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، تشی، گربه وحشی، دلیجه، کلاغ نوک سرخ، کرکس، سارگپه پا بلند، عقاب طلایی، شاهین، بالابان، کبوتر چاهی، انواع سهره‌ها، شاه بوف، کبک، تیهو، کبوتر جنگلی، قمری، چرخ ریسک بزرگ، سنگ چشم خاکستری، کمر کلی، کمر کلی کوچک، چکاوک مهمترین گونه های جانوری این استان هستند.
وی با اشاره به اقدامات تعیین شعب های ویژه زیست محیطی در تمامی شهرستان های لرستان، ابطال پروانه شکار و ضبط سلاح شکارچیان متخلف از طریق دستگاه قضایی گفت: وضعیت تنوع زیستی و جمعیت حیات وحش این استان براساس سرشماری های انجام شده، افزایش یافته و در حال حاضر بی‌سابقه و بسیار غنی است.
وی ادامه داد: کشف و شناسایی چهار گونه جدید جانوری شاه روباه، جنس جدیدی از ماهی کورغار، هوبره و خروس کولی سینه سیاه در زیستگاه های لرستان نتیجه حراست گسترده از تنوع زیستی این استان است.
حسنوند بیان کرد: بررسی های به عمل آمده و مقایسه سرشماری سال های گذشته نشان می دهد اکنون وضعیت تنوع زیستی و جمعیت حیات وحش استان بسیار غنی است که این مهم به دلیل اقدامات حفاظتی، برنامه های آموزشی و برخورد قاطع با متخلفان زیست محیطی محقق شده است.
وی با تاکید بر ضرورت دستیابی حیات وحش لرستان به استانداردهای بین المللی ادامه داد: وجود جمعیت های پرشمار گونه های قوچ، میش، کل و بز وحشی، پستانداران بزرگ و گربه سانانی مانند خرس و پلنگ بیانگر تنوع زیستی غنی در مناطق تحت حفاظت و آزاد استان است.
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: همچنین بیش از ۲۰ زیستگاه جدید از گونه سمندر لرستانی در حوزه استان شناسایی و ۱۲ زیستگاه ثبت شده است که پایش های مستمر از زیستگاه های مربوطه در دستور کار قرار دارد.
وی عنوان کرد: در سال جاری سه قلاده پلنگ در مناطق آزاد و حفاظت شده این استان مشاهده شده است.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: در راستای حراست و حفاظت از محیط زیست این استان خانه محیط زیست در استان راه اندازی شده است و علاوه بر این با محوریت کلینیک تخصصی دامپزشکی حیات وحش آموزش های فراوانی در حاشیه مناطق تحت مدیریت در جوامع بومی محلی در راستای کاهش مدیریت تعارض گوشت خواران بزرگ جثه با انسان مانند خرس و پلنگ ارایه شده است.
افتتاح موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیست محیطی لرستان
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان گفت: امسال موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیست محیطی لرستان با توجه به ظرفیت قلعه" فلک الافلاک" در این مکان راه اندازی دشه است تا علاوه بر مباحث فرهنگی از کارکردهای دیگر این مکان با توجه به پتانسیل آن برای گردشگری و فرهنگ سازی تقارت با نمادهای حیوانی و جانور یدر موزه های این مکان راه اندازی دشه است.
وی اظهار داشت: موزه حیات وحش در این مکان در بحث فرهنگ سازی و نمایش غنای زیستی استان راه اندازی شده است و تلاش می شود تا این موزه در سطح کشور با توجه به ظرفیت ها ی موجود بی نظیر باشد.
وی افزود: همچنین با استفاده از ظرفیت آمبولانس حیات وحش این استان امسال ۲۰ مورد امدادرسانی به گونه های جانوری مصدوم انجام شده است و حلقه گذاری و تمیار حیات وحش ۱۰ فرد پرنده شکاری به منظور مسیر یابی و اطلاعات زیستی این پرندگان انجام شده است.
وی با اشاره به برگزاری دوره های آموزشی برای محیط بانان در خصوص بیماری های هاری و طاعون نشخوارکنندگان ادامه داد:برنامه های اموزشی مورد نیاز در این راستا برای آگاهی دادن به جوامع محلی و محیط بانان در استان ارایه شده است.
احداث چهار پاسگاه محیط بانی در لرستان
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: اکنون ۱۵ پاسگاه محیط بانی فعال در سطح استان وجود دارد و چهار پاسگاه نیز در مناطق " تشکن رفت خان" سفیدکوه خرم آباد، " گرین الشتر"، "قالی کوه " الیگودرز و غار ماهی کور در حال احداث هستند.
وی افزود: همچنین با توجه به قرار داشت در آستانه دور دوم سفر رییس جمهور به لرستان چند پیشنهاد احداث پاسگاه محیط بانی در مناطق حفاظت شده استان تدوین شده است.
حسنوند با بیان اینکه اکنون ۱۲۰ محیط بان در لرستان فعالیت می کنند، اظهار داشت: با توجه به اینکه براساس استانداردهای بین المللی به ازای هر هزار هکتار یک محیط بان باید فعالیت کند اکنون لرستان ۲۰۰ محیط بان جهت پوشش مناطق حفاظت شده نیاز دارد در حالی که در این استان مناطق آزاد شکار وصید نیز پوشش داده می شود.
وی با اشاره به راه اندازی دوربین های هوشمند پایش در مناطق تحت مدیریت استان بیان کرد: ۱۲ دستگاه دوربین در مناطق تحت حفاظت استان نصب و پایش این نواحی برای نخستین بار به صورت هوشمند در حال انجام است که پایش آنلاین درتالاب های پلدختر و بیشه دالان، منطقه سفید کوه خرم آباد و پناهگاه ازنا و اشترانکوه نصب و راه اندازی شده است.
وی عنوان کرد: همچنین امسال تیمار ۳۰ سرپرنده در مراکز قرنطینه حفاظت محیط زیست استان انجام و رها سازی شده است.
راه اندازی سایت "گوزن زرد ایرانی" در لرستان
حسنوند با اشاره به راه اندازی سایت گوزن زرد ایرانی در لرستان با حضور بخش خصوصی بیان کرد: این اقدام در راستای سیاست های مردمی سازی و حفاظت از گونه های جانوری در اتسان انجام شده است که خوشبختانه تاکنون با موفقیت همراه بوده است.
وی با اشاره به شرایط حساس این گونه جانوری ادامه داد: سایت گوزن زرد در لرستان با مشارکت بخش خصوصی علاوه بر لزوم حفاظت با رعیات ضوابط لازم اجرا شده است و بدون هیچ گونه هزینه ای برای دولت تاکنون بازدهی خوبی داشته است.
وی ادامه داد: این گونه جانوری تاکنون در سایت راه اندازی شده ۲ زایمان داشته و اکنون ۱۰ گوزن زرد در این سایت وجود دارد که در صورت تداوم این شرایط امکان فرستادن گوزن های متولد شده در آینده به دیگر استانها وجود دارد.
وی با بیان اینکه در یکسال گذشته تجربیات بیشتری برای حفاظت و نگهداری از این گونه جانوری در استان حاصل شد، گفت: اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان از طرح های حفاظتی ومشارکتی برای نگهداری گونه های جانوری استقبال می کند.
حسنوند ادامه داد: گوزن زرد ایرانی در سایت تکثیر و پرورش فجر صفای کشت و صنعت لرستان واقع در دامنه‌های یافته کوه خرم‌آباد حفاظت و نگهداری می‌شود که این سایت نخستین و بزرگترین سایت خصوصی تکثیر و پرورش گوزن زرد در کشور و در راستای حفاظت مشارکتی از گونه‌های ارزشمند حیات وحش و ذخایر ژنتیکی به شمار می رود.