به گزارش خبرنگار ایرنا، مستندسازی و دریافت تجربیات و مشاهدات رایزنان فرهنگی و آگاهی از اقدامات آنان یکی از کارهایی است که می تواند روابط و مناسبات فرهنگی بین ایران و سایر کشورها را بهبود بخشیده و از این رهگذر دستاورهای موثرتری را در مواجه با یک فرهنگ غیرخودی را به ارمغان آورد.
آنچه در ادامه می آید گفت و گو با محمود خورشیدی رایزن فرهنگی ایران در غنا و توضیحات ایشان در مورد چالش های خود به عنوان یک رایزن فرهنگی، شرایط و رویکردهای فرهنگی کشور غنا، شناخت این کشور از ایران و موضوعاتی از این دست است.
مهمترین چالش هایی که به عنوان یک رایزن فرهنگی با آن روبرو هستید چه هستند؟
یکی از مهمترین چالش های ما در حوزه فعالیت های فرهنگی که حتی در حوزه های اقتصادی هم تاثیرگذار بوده، بعد مسافت است. به دلیل دوری راه و طولانی بودن فاصله با کشور عزیزمان ایران بسیاری از برنامه های فرهنگی که مستلزم اعزام چهره های فرهنگی و یا دعوت آنان به ایران است باید از برنامه های ما حذف شود چرا که هزینه حمل و نقل و انتقال هیئت ها و شخصیت ها بسیار بالاست. در حوزه ارسال کالاهای فرهنگی هم باز این مشکل وجود دارد البته اگر خطوط کشتی رانی ما همراهی کنند و ارسال بار به این کشور را در دستور کار قرار دهند می شود در حوزه ارسال کالاهای فرهنگی در این کشور موفق عمل کرد. گفت وگوهایی هم در حوزه سیاسی درحال انجام است که شاید در آینده چنین اتفاقی را رقم بزند.
یکی از مهمترین چالش های ما در حوزه فعالیت های فرهنگی که حتی در حوزه های اقتصادی هم تاثیرگذار بوده، بعد مسافت است. به دلیل دوری راه و طولانی بودن فاصله با کشور عزیزمان ایران بسیاری از برنامه های فرهنگی که مستلزم اعزام چهره های فرهنگی و یا دعوت آنان به ایران است باید از برنامه های ما حذف شود چرا که هزینه حمل و نقل و انتقال هیئت ها و شخصیت ها بسیار بالاست
فضای مناسبی در دانشگاه اسلامی هست که اگر افراد تصمیم گیر در ستاد این دانشگاه با ما همکاری کنند بستر مناسبی برای این فعالیت وجود خواهد داشت اما در دانشگاه های غنا به دلیل قوانین بسیار سفت و سختی که وزارت علوم برقرار کرده است بسیار مراقب هستند که چنین اتفاقاتی نیفتد و محدودیت هایی را ایجاد کرده اند.
در حوزه چاپ و نشر چون هزینه انتشار در غنا بالاست و کاغذ محصولی وارداتی و بسیار گران قیمت است نمی توانیم فعالیتی داشته باشیم.
یکی دیگر از چالش های ما که به ایران بازمی گردد عدم هماهنگی دستگاه هایی است که می خواهند فعالیت های فرهنگی خارج از کشور داشته باشند و به صورت موازی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با وزرات امور خارجه مکاتبه می کنند. البته ما در غنا با سفارت جمهوری اسلامی بسیار هماهنگ هستیم و با همکاری هم امور را پیش می بریم اما در بعضی موارد برخی سازمان ها حتی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را نادیده می گیرند و مستقیم با وزرات امور خارجه مکاتبه می کنند البته ما در آن بخش ها هم به خدمات رسانی خودمان ادامه می دهیم اما چون ستاد آن سازمان با ستاد سازمان ما هماهنگ نیستند بعدها نمی توانیم کارشان را پیگیری کنیم و هدف گذاری آنان را به نتیجه برسانیم و شاید مطلوب این باشد که بتوانیم نتایج فعالیت های آنان در این کشور را در داخل ایران اطلاع رسانی کنیم.
تاثیر یک رایزن فرهنگی در پشیبرد اهداف دیپپلماتیک چیست؟
یک کارشناس یا رایزن فرهنگی می تواند به راحتی در بسیاری از مناسبات، جلسات و مراسمی که در کشور میزبان برگزار می شود حضور داشته باشد و به عنوان یک نگاه فرهنگی با آنان همراهی کند. شاید در بسیاری از مراسم حضور یک شخصیت سیاسی دیپلماتیک درست نباشد ولی چنین محدودیتی برای رایزن فرهنگی منعی ندارد و با حضور در این برنامه ها می تواند اعتماد جامعه میزبان را کسب کرده و روابط عمیق تری را با آنها برقرار کند و حتی در برخی موارد می تواند اختلافات نیروهای همسو و افرادی که با ما هم جهت هستند را برطرف کند. ضمن این که اطلاع رسانی صحیح به بدنه بخش سیاسی کشورمان به شیوه ای که درک بهتری برای این دولتمردان از جامعه و فرهنگ میزبان حاصل شود از جمله کارویژه های یک رایزن فرهنگی است.
نگاه کشور غنا به فرهنگ ایران چگونه است؟
در جامعه غنا مردم و شخصیت ها به دو گروه تقسیم می شوند؛ عده ای کسانی هستند که اطلاعی از کشور عزیزمان ایران ندارند و آن را نمی شناسند و در ضمن موضع گیری خاصی هم در مورد کشور ما ندارند و بیشتر موضع خنثی دارند. دسته دوم کسانی هستند که با خدمات اجتماعی، درمانی و آموزش عالی که ما در این کشور ارائه می دهیم کاملا ایران را می شناسند و نسبت به مسائل دینی و مذهبی جمهوری اسلامی اشراف و نظر مثبتی دارند و جز حامیان جمهوری اسلامی در ایران هستند.
نقش فرهنگ در رونق اقتصادی را چه می دانید؟
یک رایزن فرهنگی می تواند با معرفی توانایی های کشور عزیزمان در جامعه میزبان نسبت به جذب گروه های مختلف آن جامعه اقدام کند. در حوزه های علمی می شود نگاه جامعه تحصیل کرده و باسواد را به جامعه ایران جلب کرد و ارتباطات علمی برقرار شود. در حوزه های فرهنگی می شود با فعالیت های مشترک بین دو کشور نسبت به شناخت دو جامعه نسبت به هم عمل کرد. در حوزه گردشگری می شود با معرفی جاذبه های گردشگری گردشگردان دو جامعه را به سفر به کشورهای هم ترغیب کرد. در خصوص گردشگری سلامت ایران توانایی های زیادی دارد که اگر به درستی اطلاع رسانی شود و ارائه خدمات شفاف شود می توانیم در جامعه مخاطبمان جذب گردشگر سلامت داشته باشیم و همه این موارد می تواند به سرمایه گذاری دو طرف در کشورهای یکدیگر منجر شود و کسب درآمد برای هردو طرف و جذب گردشگر و شخصیت های علمی و فرهنگی را تسهیل کند.
وضعیت بازار فرهنگی جامعه غنا در پذیرش محصولات ایرانی چگونه است؟
کشور غنا کشور درحال توسعه ای است که می شود در حوزه واردات کالاهای خارجی به خصوص صنایع دستی و هنری مانند فرش فعالیت و بازاری مناسب برای آن پیش بینی کرد منتهی همانطور که در بخش چالش ها به آن اشاره کردم هزینه حمل و نقل بزرگترین مشکلی است که امروز موجب می شود تاجران ایرانی کالاهایشان را در حوزه هایی که جذابیت دارد با قیمت بسیار زیادی به این کشور بیاورند و با سودی کم به کارشان ادامه دهند. در حوزه های فرهنگی این کار سخت تر است چرا که شما باید مخاطبین خاصی را برای این کالاها پیدا کنید اما اگر کشتی رانی خطی را در این کشور ایجاد کند حتما زمینه توسعه وجود دارد ولی در حوزه کالاهای فرهنگی الکترونیک یا استارت آپ ها زمینه فعالیت به شرط این که آنها کمک کنند که تولیداتشان به زبان های بین الملی ترجمه شود وجود دارد.
شباهت فرهنگی ایران و غنا تا چه اندازه است و بر این اساس رسیدن به یک زبان فرهنگی به چه صورتی است؟
شباهت فرهنگی ایران و غنا اینکه مثلا در تمایل به حفظ سنت های دیرین نهضتی در غنا راه افتاده است که از لباس های سنتی حمایت می کند. چیزی که در کشور ما هم مصداق داشته است
در برخی از حوزه ها شباهت فرهنگی داریم؛ مثلا در تمایل به حفظ سنت های دیرین نهضتی در غنا راه افتاده است که از لباس های سنتی حمایت می کند. چیزی که در کشور ما هم مصداق داشته است. این کشور اولین کشوری بوده است که در قاره آفریقا استقلال خود را اعلام کرده است بر این اساس در برخورداری از یک نگاه استقلال طلبانه با ما بسیار همسو هستند. در بخشی از جامعه که مسلمان هستند بسیاری از این مسلمانان به دلیل صوفی مسلک بودن نگاه ویژه ای به اهل بیت دارند و می توانیم با هم همکاری های خوبی داشته باشیم و در حوزه ادیان هم می توانیم فعالیت کنیم اما در این حوزه رفت و آمد ادیان و هیئت ها بسیار مهم است که متاسفانه به خاطر بعد مسافت نمی توانیم در این حوزه های مشترک کار کنیم.
یکی دیگر از مشترکاتی که می توانیم روی آن کار کنیم بحث خوراک و غذاست. ذائقه غذایی مردم غنا بسیار به ذائقه ما ایرانیان نزدیک است و می توان در حوزه ارائه و معرفی غذاهای ایرانی فعالیت موثری را در این کشور داشت.
از آنجایی که در غنا زنان نقش بسیار موثری در اقتصاد خانواده دارند می توان با برگزاری کارگاه های آموزشی نسبت به ارتقای توانمندی آنها اقدام کرد که مورد اقبال خواهد بود و کارگاه های آموزشی برای آموزش تولید صنایع دستی و قالی بافی که می توان بصورت آنلاین برای برگزاری و آموزش آن برنامه ریزی کرد.
غنا چگونه از فناوری برای گسترش فرهنگ خود بهره می گیرد؟
در غنا به دلیل گران بودن هزینه چاپ و نشر و از سوی دیگر بالابودن نرخ سوخت و گرانی حمل و نقل از بستر فضای مجازی برای توسعه و معرفی فرهنگ و فعالیت های فرهنگی بسیار مناسب استفاده می شود به خصوص در شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، واتس آپ، یوتیوب و اینستاگرام فعالیت های گسترده ای دارند که ما می توانیم با بهره گیری از استارت آپ های ایرانی یا نرم افزارهایی که در گوشی های همراه نسبت به معرفی فرهنگ و خدمات فرهنگی کوشا هستند به این عرصه نفوذ کنیم؛ به شرط این که یک دستگاه دولتی از این تولیدکنندگان نرم افزار حمایت کند تا بتوانند تولیدات خود را به زبان های مختلف ترجمه و خدمت رسانی کنند.
من برای معرفی چند شاعر یا شاهنامه فردوسی دنبال نرم افزارهای گوشی همراه گشتم و اگرچه تعداد زیادی موجود بود اما متاسفانه فقط به زبان فارسی بودند و هیچ کدام به زبان انگلیسی فعال نبود؛ در نتیجه اگر چنین اقداماتی رخ بدهد و بتوانیم از چنین بسترهایی بهره گیری کنیم می توانیم از این امکانات برای معرفی فرهنگ خودمان استفاده کنیم.
آموزش زبان فارسی در غنا متقاضی و مراکز مشخص دارد؟
نگاه اقتصادی به آموزش زبان در این کشور بسیار قوی است یعنی افرادی که زبانی را آموزش می بینند می خواهند بدانند که این آموزش برایشان چه کاربردی دارد و چه بهره برداری می توانند از آن بکنند. کشور چین در غنا آموزش زبان چینی را به خوبی دنبال می کند اما به همه آموزنده ها اعلام کرده است که پس از پایان این آموزش و موفقیت در آن در اولویت استخدام در شرکت های چینی خواهند بود. ما چنین امکاناتی را در حوزه شرکت های خصوصی نداریم که بتوانیم از این توانمندی استفاده کنیم اما اخیرا گفت وگوهایی را با روسای دانشگاه اسلامی، ایرا ن کلینیک و حتی سفیر محترم داشته ایم که در صورت امکان کادر اجرایی و کارکنان اجرایی مجموعه خودمان را تشویق و ترغیب کنیم که برای آموزش زبان فارسی تلاش کنند. متاسفانه مسیر سختی در حوزه آموزش زبان فارسی هست چرا که این کشور جزو حوزه تمدنی زبان فارسی نبوده و نیست.
زبانی که در کشور غنا استفاده می‌شود چیست و کیفیت برقراری ارتباطات شما چگونه است؟
زبان رسمی کشور غنا انگلیسی است یعنی دانش آموزان به زبان انگلیسی درس می خوانند اما زبان عامه مردم زبان بومی و محلی است که در مناطق مختلف فرق دارد. گاهی در مناسبات برای این که مطالب عنوان شده برای عامه مردم بهتر درک شوند و در انتقال پیام موفق تر باشند از زبان بومی به جای زبان انگلیسی استفاده می کنند. جامعه غنا بستر خوبی است که از طریق امواج رادیویی بتوانیم از قوم ها و گویش های مختلف برای انتقال پیام استفاده کنیم.
من در حد متوسطی به زبان انگلیسی تسلط دارم که در مکالمات روزمره از آن استفاده می کنم اما درجلسات رسمی و مهم حتما با حضور مترجم که به زبان بومی ترجمه می کند استفاده می کنم و همچین چون مخاطبان این جامعه زبان غیررسمی شان انگلیسی نیست برای ارتباطات با آنها از یک مترجم مسلط به زبان بومی استفاده می کنم.
فیلم دریچه شناخت یک جامعه است؛ غنا تا چه اندازه سینمای ایران و فیلم های ایرانی را می شناسد؟
در غنا به دلیل این که اقتصاد نقش اساسی و مهمی دارد گرایش به فیلم و صنعت سینما گسترده نیست و تنها قشر خاصی از مردم آن هم در منزل از صنعت سینما و تماشای فیلم استفاده می کنند البته شبکه های تلویزیونی متعددی دارند که با رصدی که داشتیم متوجه شدیم که غالبا به برنامه های گفت وگو محور کمدی و موسیقی تمایل دارند و کمتر از فیلم سینمایی استقبال می کنند. از سوی دیگر فیلم هایی ایرانی که در فضای بین الملل به موفقیت رسیده اند تصویر سیاه نمایی شده از ایران و جامعه ایرانی را به تصویر می کشند و نمی توانیم آنها را پخش کنیم و سایر فیلم ها هم جذابیت لازم برای جذب مخاطب و بیننده خارجی ندارد. انتخاب فیلم هایی که سیاه نمایی نباشد و جذابیت هم برای بیننده داشته و قابلیت ترجمه داشته باشد کاری است که ستاد باید انجام دهد و ما آمادگی داریم که هم در شبکه های تلویزیونی و هم در فضاهای آموزشی و دانشگاهی برای دانشجویان پخش کنیم.
خاطره بامزه ای از مواجعه تغایر فرهنگی در جامعه غنا دارید؟
در جلسه ای که با بزرگان این کشور داشتیم و من به عنوان میزبان از طرف سفارت حضور داشتم ظرفی را برای تعارف به سمت یکی از شخصیت های فرهنگی که در مجلس حضور داشت بردم و احساس کردم ایشان از تعارف من استقبال نکرد و این در چهره اش مشهود بود و وقتی علت را از یکی از افراد بومی سوال کردم گفت چون تعارفت را با دست چپ انجام دادی ناراحت شده و باید این کار را با دست راست انجام می دادی؛ در کشور غنا دست چپ دست غیرتمیز عنوان می شود و اگر می خواهید چیزی را تعارف یا اهدا کنی باید آن را با دست راست انجام دهید.
نخستین اجلاس منطقه ای رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای منطقه، از ۱۵ تا ۲۰ مهرماه ۱۴۰۲، به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان قرارگاه اقتدار فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود.