به گزارش خبرنگار ایرنا، چند سال است که با نزدیک شدن به روزهای سرد سال، نگرانی‌ها بابت افزایش آلودگی هوا به ویژه در شرق مازندران و مناطق مسکونی اطراف نیروگاه نکا بیشتر می‌شود. سوزاندن مازوت در این نیروگاه که برای تولید برق از گاز طبیعی طراحی شده بود اکنون به روالی عادی تبدیل شده است. روالی که در عمده روزهای سال انجام می‌شود و آلاینده‌های خطرناک ناشی از مازوت‌سوزی را در هوای بخش زیادی از شرق و مرکز مازندران پخش می‌کند.
شدت آلودگی هوا در مناطق مسکونی اطراف نیروگاه نکا گاهی آن‌قدر زیاد است که ذرات آلاینده‌ها رو به شکل لایه‌ای از خاکستر و غبار می‌توان روی سطوح مختلف مشاهده کرد. پدیده‌ای که در نیمه دوم سال با توجه به کاهش دما و شکل‌گیری وارونگی هوا بیشتر به چشم می‌آید و آزاردهنده‌تر می‌شود. مساله مهم‌تر اینجاست که در روزهای سرد سال با وجود مستعد بودن هوا برای آلودگی ناشی از سایر آلاینده‌ها، مصرف مازوت نیز در نیروگاه نکا و حتی برخی واحدهای بزرگ صنعتی افزایش می‌یابد. دلیل این افزایش صرف نیز ممنوعیت مصرف گاز توسط این واحدها برای پیشگیری از قطع شدن گاز مشترکان خانگی است.
البته مازوت‌سوزی قرار بود برای مدتی محدود انجام شود و سپس هم اعلام شد "تنها به ماه‌های سرد سال محدود خواهد شد". ماجرای مازوت‌سوزی نیروگاه نکا از سرمای سراسری دی ۱۳۸۶ آغاز شد. شدت سرما و یخبندان به حدی بالا بود که کشور و به ویژه مازندران دچار بحران تأمین گاز شد. و با این حال در تأمین برق هم اختلالاتی رقم خورد. مسوولان وقت برای برخی واحدهای نیروگاهی از جمله نیروگاه نکا مجوز مازوت‌سوزی صادر کردند و از همان زمان مازوت‌سوزی بلای جانِ طبیعت و کشاورزی و ساکنان و همه زیست‌مندان منطقه شد. حالا هم چند سال است که آلودگی ناشی از مازوت‌سوزی را می‌توان روی نوار ساحلی مشاهده کرد.
مسیر دود برآمده از دودکش‌های نیروگاه را گاهی تا نور و رویان هم می‌توان دید. از شرق هم این آلودگی تا برخی شهرهای گلستان پیش می‌رود. ضمن این‌که با جریان هوا و وزش باد بین ساحل دریا و دامنه کوه‌ها حرکت می‌کند.
حالا سال‌هاست که این نیروگاه طی طول سال مازوت می‌سوزاند و دودش هم به چشم «همه» می‌رود. فقط در نیمه نخست سال ممکن است با توجه به کم شدن مصرف گاز در کشور امکان فعالیت بخشی از نیروگاه با سوخت گاز فراهم شود و میزان مصرف مازوت کاهش یابد. اما در نیمه دوم سال مازوت سوخت اصلی نیروگاه است.
افزایش واحدهای مازوت‌سوز نیروگاه
آخرین مشاهدات و پیگیری‌ها نشان می‌دهد طی روزهای اخیر نیز مازوت‌سوزی در این نیروگاه افزایش یافته است. این نکته را حر منصوری عبدالملکی فعال محیط زیست شناخته شده اهل این منطقه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا تایید می‌کند و می‌گوید: به جز مقطعی کوتاه که در تابستان امسال مازوت‌سوزی در این نیروگاه قطع شده بود، این روند همواره ادامه دارد. در روزهای گذشته هم این روند بیشتر شده است.
وی می‌افزاید: به طور معمول در شرایط عادی ۲ واحد از این نیروگاه مازوت می‌سوزانند. اما چند روز است که دود ناشی از مازوت‌سوزی را از سه دودکش نیروگاه می‌بینیم و این یعنی در حال حاضر سه واحد نیروگاه نکا با مازوت کار می‌کنند.
این فعال محیط زیست تصریح می‌کند: هر واحد این نیروگاه در صورت فعالیت کامل و بدون وقفه در هر شبانه‌روز ۲.۵ میلیون لیتر مازوت می‌سوزاند. یعنی در روزهایی که سه واحد از این نیروگاه با سوخت مازوت کار کند به طور میانگین بین ۶ تا ۷ میلیون لیتر مازوت سوزانده می‌شود. البته این اتفاق جدیدی نیست و سال‌هاست که به ویژه در روزهای سرد سال رخ می‌دهد. پیش از این هم بارها این اعداد و ارقام اعلام شده است.
موسس انجمن دیده‌بان میانکاله می‌گوید: مساله مهم‌تری که در این زمینه وجود دارد این است که آلوده‌ترین نوع مازوت موجود در کشور که برای سوزانده شدن و مصرف به نیروگاه نکا انتقال داده می‌شود. حجم آلودگی هوا در این منطقه بسیار بالاست. سال‌هاست که اعلام می‌کنیم این روند روی سلامت مردم و حتی محیط زیست منطقه تاثیر منفی گذاشته است.
عبدالملکی خاطرنشان می‌کند: مسوولان مرتبط می‌گویند برای تامین گاز مورد نیاز این نیروگاه به ویژه در روزهای سرد سال با مشکل مواجه هستند. اگر این ادعا درست است پس به این پرسش پاسخ دهند که در چنین وضعیتی و با این حجم مشکل چگونه در همین منطقه با ساخت یک واحد بزرگ پتروشیمی که برای فعالیت به چند میلیون مترمکعب گاز در شبانه‌روز نیاز دارد موافقت می‌کنند و بر اجرای آن هم تاکید دارند؟ کدام ادعا را باید باور کنیم؟
این فعال محیط زیست تصریح می‌کند: تلاش‌ها و پیگیری‌های اهالی منطقه برای این که در هوایی سالم‌تر نفس بکشند چندین سال است که به نتیجه‌ای نرسیده و متاسفانه همچنان گاز مورد نیاز نیروگاه تامین نمی‌شود. البته در این فرآیند صرفا هوا آلوده نمی‌شود. چون با برگشتن ذرات باقیمانده از مازوت‌سوزی به زمین، آلودگی در محیط باقی می‌ماند. بماند که یک بار نشت مازوت در دریا نیز رخ داد و دامنه آلودگی روی آب تا کیلومترها دورتر از نیروگاه پیش رفت.
همسایه‌آزاری نیروگاه
آلودگی‌های ناشی از مازوت‌سوزی در نیروگاه نکا طی سال‌های اخیر بارها صدای اعتراض اهالی مناطق اطراف را در آورده است. آلایندگی نیروگاه به دلیل حضور کارکنان سایر واحدهای صنعتی در منطقه، وجود مجتمع‌های رفاهی و چندین روستا جمعیت زیادی را درگیر می‌کند.
نگاهی به آمارهای رسمی و ثبت شده بر اساس سرشماری‌های انجام شده نشان می‌دهد که علاوه بر چند هزار جمعیت شاغل در اطراف نیروگاه نکا که از شهرهای مختلف هر روز به این محدوده می‌روند و مستقیم در معرض تهدید این آلودگی‌ها هستند، بیش از ۲۰ روستای بزرگ و پرجمعیت نیز در شعاع کمتر از ۱۰ کیلومتری نیروگاه قرار دارد که نزدیک به ۶۰ هزار نفر در آن‌ها سکونت دارند. روستاهایی همچون زاغمرز، یکه‌توت، زینوند، امیرآباد، حسین‌آباد، لَلِـه‌مرز، یعقوب‌لنگه، نمک‌چال، برگه، نوذرآباد، دنگسرک، ولوجا، مهدی‌آباد، خورشید، تازه‌آباد، عسگرآباد و قره‌تپه که پارسال اعضای شورای اسلامی همین روستاها در نامه‌ای به دادستان مازندران خواستار صدور دستور توقف مازوت‌سوزی شدند. اما این درخواست گروهی هم نتیجه‌ای نداشت.
مساحت اماکن مسکونی، کشاورزی، صنعتی، باغی، مرتعی، حفاظت شده، آبزی‌پروری، شالیزاری و بازرگانی هم تا شعاع ۱۰ کیلومتری این نیروگاه حدودا ۲۲ هزار هکتار برآورد می‌شود. میزان قابل توجهی از تولیدات این محدوده شامل برنج، ماهی‌های گرمابی و دریایی، مرکبات، گندم، هلو، هندوانه و سبزیجات و لبنیات مصرفی منطقه نیز در همین منطقه تأمین می‌شود که زیر چتر آلودگی ناشی از مازوت‌سوزی قرار دارند. به عبارتی دیگر استمرار این مازوت‌سوزی با توجه به نقش این منطقه در تولید مواد غذایی، می‌تواند سلامت جامعه مصرف‌کنندگان در سایر نقاط کشور را نیز تهدید کند.
از سوی دیگر با توجه به ساحلی بودن منطقه تعداد زیادی پلاژ، اقامتگاه و واحد پذیرایی نیز در این محدوده و مسیر امتداد دود ناشی از سوزاندن مازوت در نوار ساحلی قرار دارد که محل اقامت صدها هزار مسافر در طول سال هستند. جمعیت شاغل شرکت‌های صنعتی و بازرگانی و بندری را هم باید به جامعه‌ای که به طور مستقیم هر روز در معرض تهدید این آلودگی‌ها هستند اضافه کرد.
همنشینی مازوت و ابهام
از شواهد این‌طور استنباط می‌شود که مانند سال‌های اخیر باز کماکان مازوت‌سوزی در نیروگاه نکا قرار نیست متوقف شود و دست‌کم عزمی برای توقف این روند وجود ندارد. اما این‌که آیا به معنای واقعی امکان تامین گاز برای نیروگاه وجود ندارد یا مساله دیگری در میان است هنوز از سوی مسوولان برای مردم به طور شفاف تبیین نشده است.
در حال حاضر بزرگ‌ترین ابهام و پرسش مردم منطقه و دوست‌داران محیط زیست این است که وقتی خط لوله انتقال گاز دامغان-کیاسر-ساری که یکی از اهداف اصلی آن هم تأمین گاز نیروگاه نکا بود حدود پنج سال پیش به بهره‌برداری رسید و در شرایطی که شرکت گاز مازندران همواره اعلام کرده است مشکلی برای تأمین گاز این نیروگاه ندارد، چرا همچنان این نیروگاه گازی به طور کامل با سوخت مازوت کار می‌کند؟ یکی از پاسخ‌های احتمالی مطرح شده در بعضی رسانه‌ها به این پرسش، فراهم نبودن امکان فروش مازوت به سایر کشورها است.
مازوت‌سوزی نیروگاه نکا در حالی سال‌هاست ادامه یافته که این مجموعه نیروگاهی برای تأمین برق از گاز طبیعی طراحی و ساخته شده و با استفاده از مازوت هزینه نگهداری و تعمیرات آن بسیار بالاتر خواهد بود. ضمن این که توان تولید برق نیروگاه با مازوت کمتر از توان تولید برق با گاز است.
باید دید مدیران مرتبط در استان امسال اقدامی برای جلوگیری از روند مازوت‌سوزی در نیروگاه نکا و حتی کاهش مصرف این سوخت آلوده فسیلی می‌کنند یا دست‌کم پاسخ روشنی به ابهامات موجود در این زمینه می‌دهند یا قرار است این همنشینی مازوت و ابهام همچنان ادامه داشته باشد.