به گزارش خبرنگار ایرنا؛ ملایر قطب تئاتر استان همدان، بدون شک برگی درخشان از حوزه نمایش این استان و کشور را به خود اختصاص داده و امروز با پوست‌اندازی در این عرصه، آینده روشنی را پیش‌روی هنرمندان صحنه نمایش قرار داده است.
«محمد قاسمی» کارگردان و نویسنده تئاتر هنرمند نام آشنای هنر نمایش کشور و در رده برترین‌های این حوزه، همواره دغدغه اعتلای تئاتر پایتخت فرهنگی استان همدان را دارد و با برگشت خود به زادگاهش ملایر پس از مهاجرتی چند ساله از پایتخت، امروز با کوله‌باری از تجربه روزهای پرفروغی را در عرصه تئاتر ملایر ترسیم کرده است.
به بهانه ساخت نخستین سالن پلاتو در شهرستان ملایر و آغاز فعالیت تماشاخانه «باران»، گفت‌وگوی تفصیلی با «محمد قاسمی» مدیرعامل موسسه فرهنگی و هنری «باران» داشتیم که در پی می‌خوانید:
ایرنا: سالن پلاتو چیست و چرا به این فکر افتادید که این ظرفیت را در ملایر ایجاد کنید؟
قاسمی: سالن پلاتو در حقیقت یکی از الزامات و نیازمندی‌های هنر تئاتر و مکانی برای هنرمندان سینما و تئاتر است که می‌توانند در آن به فعالیت‌های هنری خود بپردازند، اتاق یا سالنی مناسب با دارا بودن شرایط ویژه‌ای برای تمرین است.
در واقع اهمیت پلاتو آنجایی حساس و مهم می‌شود که یک گروه هنری و تئاتری، برای اینکه بتوانند پروژه یا فعالیت خود را به بهترین نحو ممکن به اجرا برسانند و در یک جشنواره یا حتی یک نمایش ارائه دهند، سالن پلاتو و با این مراکز فرهنگی و هنری نقش بسزایی در کیفیت خروجی این آثار هنری خواهند داشت.
در سال‌های اخیر با رشد چشمگیر گروه‌های نمایشی و جذب علاقه مندان بیشتر به هنر نمایش از جمله شهرستان ملایر، هنرمندان رشته نمایش با مشکل کمبود چنین فضاهایی همانند پلاتو تمرین و همچنین سالن اجرا یا تماشاخانه روبرو شده‌اند و از آنجا که دولت و متولیان این رشته هنری توان تامین اینگونه امکانات را به اندازه کافی ندارند، موجب ورود بخش خصوصی به این حوزه شده است.
وجود هنرمندان و هنرجویان مستعد در حوزه تئاتر و هنر نمایش و گروه‌های هنری تنها دلیلی بود که به فکر ایجاد سالن پلاتو در ملایر افتادم، سالهاست که تلاش می‌کنیم این شهر صاحب سالن پلاتو شود و هنرمندان و هنرجویان آن بتوانند با فراغ بال از این ظرفیت استفاده کنند و به فعالیت‌های هنری خود بپردازند.
ایرنا: اساسا همه شهرها می‌توانند صاحب سالن پلاتو شوند؟ الزامات دستگاه‌های فرهنگی در راستای ایجاد این ظرفیت هنری چیست؟
قاسمی: امروز این قصه دارای آسیب است و همه شهرها همچون تهران نمی‌توانند صاحب سالنی مجزا برای نمایش، تولید و اجرا باشند، از جایی‌که اکثر سالن‌های تئاتر مربوط به ادارات است و در ساعت‌های محدودی فعالیت دارند، بعدازظهر و عصرها زمان مشخصی دارند و تایم برای آنها حائز اهمیت است، مخاطب باید سریع سالن را ترک کند، اما در تهران روند جور دیگری است و مراکز تولید تئاتر و اجرای تخصصی تئاتر وجود دارد و مخاطب با آسیب محدودیت سالن و فضای اجرا مواجه نیست.
تئاتر شهر، تماشاخانه سنگلج، تالار وحدت و تالارهای در اختیار نمایش همه به صورت مجزا در تهران موجود است و همه به صورت تخصصی کار اجرا و تولید نمایش را انجام می‌دهند و همه حول محور تئاتر می‌چرخد.
اگر پلاتو هم در محیط اداری ساخته شود؛ باز هم به آن مرکز تولید تئاتر در شهرستان‌ها نمی‌رسیم، در تمام وُرک‌شاپ‌ها (دوره های آموزشی) و کلاس‌هایی که در خارج از کشور رفتم و گذرانده‌ام، تئاتر به سمت کمپانی شدن و تولیدات بین‌المللی پیش می‌رود و گروه‌ها خودشان به دنبال تامین محل و فضایی مجزا برای تمرین هستند و نیازی به بروکراسی اداری ندارند و بخش اداری کمتر به ماهیت گروه‌ها آسیب می‌زند.
ممکن است موسسه‌های یک منظوره و چند منظوره‌ای هم باشند که در حوزه نمایش فعالیت کنند، اما به این شکل و فرمت تماشاخانه حداقل در غرب کشور وجود ندارد، پیشتر اینگونه سالن‌ها و فضاها با حمایت دستگاه‌ها ساخته می‌شدند و طبق مصوبه هیات وزیران، شهرداری‌ها و ارگان‌هایی می‌توانند مکان‌هایی را در اختیار قرار دهند تا برای فرهنگ بازسازی شود.
ایرنا: از ساخت سالن پلاتو در ملایر بگویید و مشکلاتی که در این مسیر پشت سر گذاشتید؟
قاسمی: ۲۰ سال خواستار ساخت پلاتو شدم، اما از سوی مسئولان محقق نشد، از زمانی‌که به تهران رفتم برای اخذ مجوز این مرکز و ایجاد سالن پلاتو برای هنرجویان و هنرمندان، تمامی مراحل قانونی را پیگیری کردم تا موفق شدم از ارگان‌های مربوطه مجوز «موسسه فرهنگی و هنری باران» را بگیرم، مکانی را در مرکز شهر که قابل دسترسی برای هنرجویان باشد را پیدا کردم، قرارداد نوشتم و شروع به ساخت کردم.
بدون استفاده از وام و تسهیلات، تاکنون بیش از ۲۰ میلیارد ریال برای ساخت و تجهیز این موسسه هزینه کرده‌ام و امروز شاهد این اتفاق خوشایند و آرزوی دیرینه تئاتریان رقم خورد و ملایر که با وجود ظرفیت فرهنگی بالا در حوزه هنر و فرهنگ، از نبود سالن پلاتو رنج می‌برد و محروم بود، امروز صاحب سالن پلاتو و تماشاخانه است.
فضایی که در اختیار داریم بدون استفاده از حمایت و کمک دستگاه‌های دولتی و شهرداری است و ماهیانه باید کرایه بالایی برای اجاره این مکان پرداخت کنم و برای من به عنوان یک هنرمند، هزینه‌کرد این مبالغ سنگین است، از سوی دیگر هزینه کلاس‌های آموزشی که در ملایر برگزار می‌کنیم، بسیار پایین است و با یک دهم قیمت تهران باید کار کنیم.
مشکل دیگری که وجود دارد، اینکه ما امروز کلی هزینه برای این فضا و ساخت پلاتو و سایر تجهیزات کرده‌ایم، اگر سال آینده بخواهیم این مکان را تخلیه کنیم، کلی هزینه روی دست ما می‌ماند و عملا زیان‌ده هستیم، اما با این وجود تمام مشکلات را به جان خریدیم و با هزار امید و انگیزه شروع به کار کردیم.
ایرنا: از نظر شما عمده‌ترین مشکل هنر نمایش در کشور چیست؟
قاسمی: تجربه زیستی من در پایتخت و فعالیت‌های هنری و نمایشی که در تهران داشتم، من را به سمتی کشاند که در شهر و زادگاه خودم به آموزش هنرمندان این حرفه بپردازم و تلاش کنیم نداشته‌های این حوزه همچون سالن پلاتو را رفع کنیم، در بحث اجرای نمایش در تمام کشور به جز تهران مشکل داریم، مثلا تماشاخانه‌ای که امروز از دل موسسه فرهنگی و هنری باران در ملایر ایجاد شد، از این دست تماشاخانه‌هایی که در سطح کشور با مجوز کار می‌کنند، فقط ۹ مورد است که ۶ تماشاخانه در تهران، یکی در مشهد و یکی هم در رشت است و تماشاخانه ملایر نیز به تازگی شروع به فعالیت کرده است.
گروه‌های نمایش در اکثر کشورها بیشترشان دارای سالن تمرین، اتاق فکر، نویسندگان در اختیار، تولید و اجراهای نمایش، ورک‌شاپ و کلاس‌های بازیگری هستند و در قالب تیمی با هم کار می‌کنند و از دل این کلاس‌ها افراد مستعد را بیرون می‌آوردند و وارد گروه‌های دیگر می‌کنند، با تولیدات جدید و هنرمندان مستعد، گروه‌ها را به خارج صادر می‌کنند و از گروه‌های دیگر به کشورشان دعوت می‌کنند و خودشان در قالب یک گروه مستقل فعالیت می‌کنند، اما همچنان چتر حمایتی اداره مربوطه بالای سر آنها است.
این در حالیست‌که تئاتر در واقع یک کالای فرهنگی یارانه دار است و خودش نمی‌تواند به صورت انفرادی به تنهایی روی پای خودش بایستد و باید حمایت شود، در ایران هم سالهاست این مجوزها را به افراد و گروه‌ها می‌دهند و هنرمندان خودشان باید به سمت حرفه‌ای شدن بروند، اما مشکلاتی همچنان در مسیر راه وجود دارد که نمی‌توان از آنها فارغ شد.
ایرنا: از هدفگذاری‌تان برای موسسه نوپای فرهنگی و هنری باران بگویید؟
قاسمی: امیدم این است که از دل این کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی افرادی را خارج کنم که تزریق به تتاتر شوند و فعالیت‌های مستمر خود را ادامه دهند و از طرفی به صورت دائم و ماهیانه در سالنی که ساختم، اجرای نمایش و تولیدات جدید داشته باشیم.
ظرفیت فرهنگی یعنی تولید محتوا بر اساس نیاز روز جامعه برای آینده بهتر است و در جنگ‌های اخیر که می‌بینیم در حال رخ دادن است، همه رسانه‌ای می‌شود و در بخش رسانه به شدت ضعیف عمل شده و در بخش تولید محتوا در سریال، تلویزیون، فیلم و نمایش هم این اتفاق دارد می‌افتد و شخصا نمی‌توانیم به کدام مسیر می‌خواهیم برویم.
موسسه فرهنگی و هنری باران یک پل نجات برای ملایر شد تا ضمن آموزش و تربیت هنرجویان، تولیدات فاخر هنری و نمایشی، تعداد زیادی جشنواره‌ها، مسابقات فصلی و رویدادی که در شهرستان و استان همچون جشنواره مبلمان منبت اتفاق می‌افتد را بتواند پشتیبانی کند.
در ۱۲ فصل این موسسه را تعریف کردیم که یکی از آن تماشاخانه است، سالن پلاتو و محیط تولید و اجرای نمایش، برگزاری جشنواره‌ها، نشست‌ها، پژوهش‌ها، سمینارها، تجهیز و آماده‌سازی سالن‌ها از دیگر هدف‌ها و فعالیت‌های این موسسه است و حتی به صورت شرکت پیمانکاری، اگر سالنی نیاز به تجهیزات نوری، صوتی و غیره داشته باشد، ما تمامی تجهیزات را فراهم می‌کنیم.
یک بخش فعالیت این موسسه تولید و بخش دیگر اجرا است، تولید تئاتر در سالن پلاتو نیاز به گرفتن مجوز و بازبینی دارد و باید مراحل قانونی آن طی شود و با وجود اینکه خصوصی است و زیر نظر فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما نیاز به حمایت دارد، غیر از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارگان های دیگر که ظرفیت فرهنگی دارند و از آن باید برای شهر استفاده کنند، می‌توانند حامی و کمک‌حال این موسسه فرهنگی باشند، چراکه هر ارگان فرهنگی به بخش فرهنگ و هنر مدیون است.
هدف من از ایجاد این موسسه، مسائل مالی نبوده و نیست، من تیمی را مشغول به کار کرده‌ام که در حوزه هنر و فرهنگ کوله‌باری از تجربه هستند، با این کار دغدغه‌ای را از روی دوش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کم کردم، همه ارگان‌ها باید خودشان را صاحب این مجموعه بدانند و با این تعریف از این موسسه حمایت کنند و بدانند جایی هست که می‌توانند کارشان را به خیال راحت به آن بسپارند، ما صفر تا صد برگزاری همه مراسم‌ها، مناسبت‌ها، جشنواره‌ها و رویدادهای ادارات را می‌پذیریم.
ایرنا: مدیران ملایر به عنوان یک شهر فرهنگی و پیشتاز در عرصه فرهنگ و هنر، تا چه اندازه به پویایی هنر کمک کرده‌اند؟ چه مانعی در مسیر رشد هنر نمایش هست؟
قاسمی: ملایر استعدادها و ظرفیت‌های ویژه‌ای در حوزه فرهنگ و هنر دارد، ما باید مرکز تولید تئاتر و مفاهیم فرهنگی را در شهر راه بیندازیم، سالن ارشاد قبلا مملو از تماشاچی بود، بعد از گذشت چند سال، آن پویایی را نداریم و گروه‌های هنری نتوانستند بازار هدف و مخاطب خود را پیدا کنند، باید شهری آری از بیکاری و جرم داشته باشیم، همه این مسائل ناشی از فرهنگ است، حجاب، پوشش‌های مناسب، ادبیات گفتاری و آداب جمعی معاشرتی کم‌کم با تولید آثار فرهنگی درست می‌شود.
ایجاد این موسسه و ساخت سالن پلاتو، یک کار ناشناخته شاید برای برخی مسئولان در استان و شهرستان بود، حق هم می‌شود داد به ارگان‌هایی که برای صدور مجوز موسسه، سوال‌هایی بپرسند و این موجب شد مسیرم، مسیر سختی باشد، اما در شکل‌گیری این اتفاق اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر ارگان مرتبط برای صدور مجوز، سنگ‌تمام گذاشتند و کار ما به درستی پیگیری و حل شد.
ما امروز مجموعه مدیریتی خوبی در شهرستان داریم و بدون شک امروز دوران طلایی ملایر در حال اتفاق افتادن است، مدیرانی که دغدغه هنر و فرهنگ را دارند و برای اعتلای آن از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.
طبق تاکیدات رهبر معظم انقلاب، «ما در جنگ رسانه بازنده‌ایم و باید به اهالی فرهنگ بیشتر میدان داده شود» و بر این اساس اقدامات در این حوزه هنوز کافی نیست و باید آسیب‌شناسی شود.
ایرنا: انتظارتان از هنرمندان و فعالان حوزه نمایش و تئاتر چیست؟
قاسمی: از اینجا با رفقای خودم حرف میزنم و اطمینان می‌دهم که این فضایی بسیار مساعد رشد و توسعه هنر نمایش و تئاتر شهر است، به آنها اطمینان می‌دهم که برای راه‌اندازی این موسسه حتی یک خواسته‌ای از مدیر یا مسئولی نداشتم، زمانی که کار ساخت سالن پلاتو داشت به اتمام می‌رسید، من پدرم را از دست دادم و هنوز نمی‌دانم آیا برگشتنم به ملایر درست بود یا خیر؟
ما شاید کلاس‌های بازیگری را در ملایر داشتیم که به طور کامل غیرمسئولانه و غیرقانونی بوده، اما در این موسسه باید مدرک مرتبط و مستند راجع به بحث آموزشی داشته باشی و از چندین فیلتر رد می‌شدی، تا اجازه کار دهند و رتبه کاری باید در اداره کل و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد تایید قرار می‌گرفت تا بتوانیم افرادی را آموزش و پرورش دهیم.
سطح کلاس‌هایی که ما در ملایر برگزار می‌کنیم، در مقایسه با کلاس‌های اسم و رسم‌دار تهران، اگر بیشتر نبوده، به طور قطع کمتر نبوده آن هم با هزینه‌های بسیار کمتر و در این راه هنرمندان بسیار خوب و باتجربه‌ای هستند که در کنار ما قرار گرفتند.
ایرنا: و انتظارتان از مسئولان؟
قاسمی: عاجزانه از مسئولان درخواست دارم فرصتی را در اختیار من قرار دهند و اجازه دهند من خدمت آنها برسم، به ویژه تمام ارگان‌هایی که ظرفیت فرهنگی دارند تا با استفاده از این ظرفیت بتوانیم در کنار هم یک اتفاق خوب را در حوزه فرهنگ و هنر شهر رقم بزنیم.
موسسه فرهنگی و هنری باران می‌تواند از جشنواره‌های بین‌المللی و گروه‌های خارج از کشور را به ایران دعوت کند و حتی گروه‌های ایرانی را به خارج از کشور ببریم و سرمایه‌گذار جذب کنیم و با تبادل فرهنگی، یک سفیر فرهنگی برای معرفی برندهای جهانی ملایر در حوزه انگور و مبلمان منبت و معرفی دیگر ظرفیت‌های شهرستان باشیم.
اگر مسئولان از ما حمایت کنند، از تردد هنرجویان شهرستانی که مجبورند برای ادامه علاقه‌مندی خود به تهران بروند و خطر جاده و حتی معضلات اجتماعی آنها را تهدید کند، جلوگیری کنیم، در شهر خودشان در دسترس والدین هستند، این اتفاق کار من تنها نیست، یک اتفاق بزرگ شهری است و همه مردم و مسئولان باید کمک کنند تا این موسسه رونق بگیرد.
مجموعه تفریحی و توریستی مینی‌وُرلد به عنوان یک ظرفیت عظیم گردشگری است که از هم‌اکنون می‌توانیم از دل فراخوان برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی و حضور گروه‌های فرهنگی و هنری و اجرای گروه‌های متعدد هنری در این مجموعه، آن را به جهان معرفی کنیم، اجرا کرد، چراکه ملایر به شدت ظرفیت برگزاری چنین جشنواره‌های بزرگ بین‌المللی را دارد.
ایرنا: از زمان آغاز به کار موسسه فرهنگی و هنری باران بگوئید و اینکه فعالیت هنری خاصی در این مدت انجام داده‌اید؟
قاسمی: موسسه فرهنگی و هنری باران حدود ۲ ماه است که فعالیت خود را آغاز کرده و در صدد هستیم با برداشتن موانع و مشکلات و تامین منابع مالی، بتوانیم مراسم افتتاحیه باشکوهی را بگیریم، اولین کاری که در این موسسه رقم زدیم، برگزاری نخستین جشنواره استانی تئاتر «تک» یا «مونولوگ» بود که ۱۵ گروه نمایشی شرکت کردند و با نظر هیات داوران، از ۳۸ کار ۱۵ کار انتخاب شد و در نهایت پس از برگزاری جشنواره، یک گروه از ملایر و یک گروه از همدان برگزیده و به جشنواره منطقه‌ای ارسباران معرفی شدند.
داوران جشنواره «مسعود چوبین»، «حامد ترابی» و «پری بارانی» بود، استقبال از جشنواره بسیار خوب بود و سالن با ظرفیت ۹۱ نفر، در همه اجراها پُر بود و «هادی فیض‌منش» معاون هنری اداره کل، «حسین صفی» و رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر و استان حمایت خوبی از این جشنواره کردند که ستودنی است.
از مردم فهیم و هنردوست ملایر نیز قدردانی می‌کنیم که با استقبال خوب، نشان دادند این نوع برنامه‌ها و اجراهای نمایشی را نیاز می‌دانند و در سبد خودشان دارند و با حمایت مردم و مسئولان قرار است در این سالن تولیدات فاخر نمایشی تولید و اجرا شود.
ایرنا: و سخن آخر؟
قاسمی: اگر قرار باشد تولیدات با مفاهیم طنز داشته باشیم، با نگاه هنرمندانه و نه نگاه میان پرده‌ای، می‌خواهم مردم آرام آرام به این سمت بروند و خودشان انتخابگر شوند و نمایش‌ها و نمایشنامه‌های جدی را دنبال کنند، خودشان مسیر تئاتری‌شان را به صورت هدفمند جلو ببرند، تاکی هنرمندان و هنرجویان ما می‌خواهند سوار اتوبوس شوند و به تهران بروند تا کاری را نگاه کنند به عشق اینکه آنجا پلاتو دارد و اجرای پلاتو خاص‌تر از اجرای صحنه‌ای است.
امروز در ملایر این اتفاق افتاده و سالن پلاتو و تماشاخانه داریم، همزمان می‌توانیم هم اجراهای اینجا را سرو سامان دهیم و هم گروه‌های شهرستانی را برای فرستادن به تهران و اجرا ترغیب و هم هنرمندان مستعد را به پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی معرفی کنیم و برای توسعه فرهنگ و هنر ملایر گام‌های بلندی برداریم.