به گزارش ایرنا، براساس مستندات تاریخی در سال ۱۳۴۵ نشاء توت فرنگی توسط مرحوم شیخ عثمان نقشبندی وارد روستای دورود از توابع شهرستان سروآباد شد و از آن سال به تدریج کشت این محصول در کردستان توسعه پیدا کرد.
از مجموع یک میلیون و ۲۱۷ هزار هکتار اراضی زراعی موجود در کردستان سه هزار و ۹۰۰ هکتار آن به کشت توت فرنگی اختصاص پیدا کرده است و سالانه ۶۵ هزار تن از این محصول در مزارع استان برداشت می شود.
عمده تولید این محصول مربوط به شهرستان سنندج با ۲ هزار و ۳۵۰ هکتار و تولید ۳۸ هزار تن است؛ بیشتر ارقام توت فرنگی کشت شده در کردستان شامل پاروس، کوئین، سلوا، کاماروسا است و ۱۷ هزار بهره بردار این استان از طریق کشت این محصول درآمد کسب می کنند.
متوسط عملکرد توت فرنگی در مزارع استان ۱۸ تن است که در برخی مزارع شاخص تا۴۰ تن در هکتارهم برداشت شده است.
حال به منظور بررسی چالش ها و چشم انداز آینده تولید توت فرنگی در کشور نشست تخصصی روز یکشنبه به همت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان با همکاری موسسه تحقیقات علوم باغبانی، اتاق بازرگانی سنندج به صورت وبینار برگزار شد.
چالش کاهش نیروی کار در مزارع توت فرنگی
محقق علوم باغبانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کردستان در این نشست تخصصی اظهار کرد: هر محصولی هر یک از این فاکتورها شامل مزیت نسبی، تفاوت اکولوژی و کشش بازار را نداشته باشد، نمی توان آنرا در الگوی کشت هر منطقه ای قرار داد.
محمد سرسیفی ادامه داد: وجود سه فاکتور مذکور موجب شد محصول توت فرنگی در کردستان توسعه یابد و در محدوده کوهستانی بین سنندج، مریوان و کامیاران انقلابی از کشت مزرعه ای این محصول اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اینکه کشت توت فرنگی در نظام بهره برداری دهقانی در این منطقه شکل گرفته است، بیان کرد: نظام بهره‌برداری دهقانی قدرت برنامه‌ریزی و پیش بینی سود و هزینه و تهیه به موقع نهاده ها را ندارد.
این محقق علوم باغبانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کردستان ادامه داد: از دیگر شرایط شکل گیری کشت توت فرنگی در استان کشت آن توسط خانواده های پرجمعیت ولی در اراضی با قطعاتی کوچک در حدود هزارمترمربع بود.
سرسیفی ادامه داد: از دیگر مزایای کشت این محصول در استان این بود که وابسته به آب‌های روان و فصلی بود و لذا مزاحمتی برای کشت محصولات استراتژیکی هم چون گندم و جو نداشت.
وی با اشاره به اینکه ۱۷ هزار خانوار در استان از کشت توت فرنگی درآمد کسب می کنند، گفت: طی سالیان اخیر شرایط جمعیتی تغییر کرده و خانواده های روستایی هم کم جمعیت تر شدند و همین منجر به کاهش نیروی کار در مزارع توت فرنگی شده است و این یکی از چالش های مطرح روز در ارتباط با وضعیت این محصول است.
کاهش سطح مزارع کشت توت فرنگی و افزایش هزینه تمام شده تولید این محصول
این محقق علوم باغبانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه سطح مزارع توت فرنگی در برخی از نقاط استان از سه هزار متر به هزار متر رسیده است، بیان کرد: تغییرات آب و هوایی و کاهش متوسط بارندگی در استان هم از دیگر عواملی است که کشت محصولی هم چون توت فرنگی را تحت تاثیر قرار داده است.
برای تولید یک کیلوگرم توت فرنگی در مزرعه به ۵۰۰ لیتر آب، ۵۰ کیلوگرم کود، ۶۰۰ گرم ماده آلی، نیم گرم سم و ۱۵۰ هزار ریال هزینه کارگری نیاز است.
در مجموع قیمت تمام شده برای تولید یک کیلوگرم توت فرنگی در کردستان بدون احتساب هزینه های ثابت هم چون زمین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار ریال است.
این محقق علوم باغبانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کردستان یادآور شد: در کنار تولید توت فرنگی در مزارع و گلخانه ها اگر بازار قوی مصرف این محصول وجود نداشته باشد بی شک دچار چالش خواهیم شد.
سرسیفی اظهار کرد: کشورهای توسعه یافته به سمت و سوی کاهش سطح کشت محصولات کشاورزی و تمرکز بر افزایش تولید در واحد سطح حرکت کردند و همین هم موجب موفقیت آنها شده است.
ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی در توت فرنگی
رئیس پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری موسسه تحقیقات علوم باغبانی و نایب رئیس انجمن علوم باغبانی ایران هم در این نشست اظهار کرد: راه گشایی مشکلات توت فرنگی ارقام محلی توت فرنگی است و به زودی ارقامی با کیفیت خوب و ماندگاری بالا و طعم مناسب توسط مرکز تحقیقات کردستان ارائه و مشکل اساسی توت فرنگی برطرف می شود.
محمدعلی نجاتیان یکی از راهکارهای حل چالش توت فرنگی را ایجاد صنایع تبدیلی مورد نیاز خواند و افزود: فرآوری توت فرنگی به صورت مربا و به شکل های مختلفی عرضه و به فروش رسانده شود.
وی بیان کرد: معتقدم در حال حاضر سطح زیرکشت توت فرنگی در کشور کفایت می کند و می طلبد به دنبال افزایش سطح مکانیزاسیون در مزارع باشیم.
نایب رئیس انجمن علوم باغبانی ایران یادآور شد: در آینده نه چندان دور مکانیزاسیون را در مزارع توت فرنگی و بسته بندی و عمر انباری این محصول افزایش پیدا می کند.
نجاتیان بیان کرد: مسئله مهم تولید محصول سالم و باکیفیت است که در این رابطه پژوهشکده حمایت خود را از محققان خواهد کرد.
گلایه بهره برداران توت فرنگی از وجود دلالان
رئیس شورای سیاست گذاری آب و خاک کمیسیون آب و کشاورزی اتاق بازرگانی سنندج هم در این نشست اظهار کرد: توت فرنگی تنها در خرداد ماه در قالب جشنواره هایی مورد توجه قرار می گیرد.
سیدمختار هاشمی اضافه کرد: براساس آمار اعلام شده ۶ هزار هکتار از مزارع کشور به کشت توت فرنگی اختصاص دارد که از این میزان سه هزار و ۴۰۰ هکتار آن در کردستان است.
وی ادامه داد: میزان تولید این محصول براساس آمار سال ۲۰۲۰، در کشور ۹۰ هزار تن بوده که ۵۲ هزار تن آن مربوط به کردستان بوده است.
رئیس شورای سیاست گذاری آب و خاک کمیسیون آب و کشاورزی اتاق بازرگانی سنندج بیان کرد: بهره برداران توت فرنگی کردستان از نبود سردخانه های مناسب، صنایع فرآوری این محصول و وجود دلالان گلایه مند هستند.
هاشمی یادآور شد: به علت کاهش نیروی کار خانوادگی در نقاطی هم چون مسیر سنندج-رودخانه قشلاق – گاوشان سطح مزارع توت فرنگی از هزار متر به ۲۰۰ مترمربع کاهش پیدا کرده است.
ضعف مکانیزاسیون در مزارع توت فرنگی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان هم در این نشست با اشاره به اینکه از ۵۶ هزار هکتار اراضی باغی استان سالانه ۴۷۰ هزار تن محصول تولید می شود، اظهار کرد: در سال زارعی گذشته (مهر ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲) ۶۵ هزار تن توت فرنگی از سطح سه هزار و ۹۰۰ هکتار برداشت شد.
زاهد حاجی میرزایی با اشاره به اینکه ۶۲ درصد تولید توت فرنگی کردستان مربوط به شهرستان سنندج است، ادامه داد: ۱۷ هزار بهره بردار توت فرنگی در این استان فعالیت دارد و از طریق تولید این محصول درآمد کسب می کند.
وی یکی از مشکلات توت فرنگی در استان را کوچک بودن و شیبدار بودن اراضی زیرکشت این محصول خواند و گفت: اصلی ترین چالش کشت توت فرنگی دراستان ضعف شدید در نفوذ مکانیزاسیون در مزارع است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان با بیان اینکه یکی از آیتم های تاثیرگذار در قیمت تمام شده توت فرنگی مربوط به هزینه های کارگری است، گفت: در گذشته چون تولید این محصول به صورت خانوادگی انجام می شد هزینه های زیادی بر قیمت نهایی آن تحمیل نمی شد و تولید آن توجیه اقتصادی داشت.
حاجی میرزایی یادآور شد: امروز در برداشت توت فرنگی در روز نیاز به ۳۰۰ نفر کارگر است که این مسئله هزینه تولید این محصول را افزایش داده است.
وی اظهار کرد: از سال ۱۳۴۵ با ورود توت فرنگی به کردستان در زمینه ارقام آن تغییر و تحولی ایجاد شده است ولی تاکنون هیچ تغییر و اتفاقی در زمینه مکانیزاسیون آن شاهد نیستیم.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه سرانه مصرف توت فرنگی در ایران نسبت به جهان پایین است، گفت: این نشان می دهد برای معرفی بیشتر این محصول و بسته بندی و عرضه بیشتر آن باید کار بیشتری انجام داد.
حاجی میرزایی یادآور شد: دانش و تجربه تولید توت فرنگی به سایر استان های کشور منتقل نشده است و همین باعث شده که کشت این محصول در نقاط دیگر به غیر از کردستان از کیفیت لازم برخوردار نباشد.
وی ادامه داد: با وجود موارد ذکر شده توت فرنگی تولید شده در استان های دیگر هم با برند کردستان عرضه می شود و این مسئله به بازار این محصول آسیب وارد کرده است.