به گزارش ایرنا، یکی از مسائلی که سال های متمادی در زمینه زلزله به طور مستمر مطرح می شود و همچون زخمی کهنه با روی دادن هر حادثه کوچک و بزرگی سر باز می کند، مربوط به زلزله شهر تهران است.
سکونت نزدیک به ۲۰ درصد جمعیت کشور در استان تهران که نزدیک به نیمی از آنان فقط در شهر تهران به عنوان پایتخت زندگی می کنند و به گفته مسئولان شهری و استانی تا سه میلیون نفر آنان در بافت فرسوده و ناپایدار سکونت دارند، یک زنگ خطر جدی در مورد وقوع هر نوع حادثه را در این منطقه از کشور به صدا در آورده است.
مدیریت بحران کشور به عنوان فرماندهی بحران در کشور و ساماندهی تمامی نهادهای مربوطه در این زمینه بر نحوه آماده سازی تدارکات لازم برای مواجهه با هر نوع حادثه ای در کشور، از هماهنگی ایجاد شده در زمینه مواجهه با زلزله تهران مطلع است و در صورت اوج گیری حوادث منطقه و استانی به آن رویدادها ورود می کند.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور یکی از مسئولان این نهاد به شمار می آید که در جریان سناریوهای پیش بینی شده برای مواجهه با زلزله تهران قرار دارد از همین رو طی گفت و گویی با خبرنگار ایرنا به تشریح بخشی از اقدامات مهم انجام شده در این زمینه پرداخت.
حسین ظفری در مورد سناریوهای پیش بینی شده برای مواجهه با زلزله احتمالی تهران به عنوان پایتخت کشور توضیح داد و افزود: بخشی از جامعه شهر تهران، مدام در حال آموزش از سوی مجموعه شهرداری تهران در قالب طرح دوام "داوطلبان واکنش اضطراری محلات" هستند.
آماده سازی محلات یکی از برنامه هایی است که شهرداری تهران پیگیری می کند
وی اضافه کرد: در زمان وقوع هر نوع حادثه و بحرانی، نخستین کسانی که می توانند به کمک حادثه دیدگان بیایند افرادی هستند که در آن محدوده و در نزدیکی جغرافیایی حضور دارند از همین رو، آماده سازی محلات یکی از برنامه هایی است که شهرداری تهران با همین رویکرد پیگیری می کند.
ظفری یادآورشد: شهرداری تهران طی یک دهه گذشته برنامه های حوزه مدیریت بحران خود را به سمت محله محوری برده و در تمام کلان شهرهای جهان، مدیران و متولیان به سمت استفاده از ظرفیت عظیم مردمی حرکت کرده اند و جلبب مشارکت های مردمی را سرلوحه خود قرار داده اند.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور اعلام کرد: در ایران این ظرفیت خدادادی مشارکت و همدلی مردمی وجود دارد و شهروندان و مردم علاقه مند به کمک به همدیگر هستند از همین رو باید از این توان برای شرایط بحرانی نیز بهره گرفت و لازمه آن ارائه آموزش های لازم برای آمادگی آنان و نحوه کمک به آسیب دیدگان است.
وی با اشاره به واکنش شهروندان در زلزله ۵.۱ ریشتر ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۸ تهران، اظهارکرد: یکی از ویژگی های شرایط بحران بهم ریخته بودن شرایط است که خود را در جایی مانند تجمع در پمپ بنزین ها، خروج از شهر، فر ار به جایی دیگر، تخلیه اضطراری و موارد مشابه نشان می دهد و این مساله در دیگر کشورها نیز به همین شکل بوده است.
ظفری تاکید کرد: باید به خاطر داشت که زلزله های کوچک در تهران می تواند از شدت زلزله ای که منتظرش هستیم بکاهد و خسارت آن را به حداقل برساند از همین رو نباید نگران زلزله های کوچک رخ داده بود.
کمبود نقطه امن یا جان پناه
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور گفت: اگر بخواهیم واقع بینانه نگاه کنیم، در تهران برای زمان وقوع حادثه ای مانند زلزله و اسکان افراد در خارج از ساختمان هایشان، به میزان کافی زمین به عنوان منطقه امن برای پناه "شلتر" نداریم.
وی خاطرنشان کرد: اغلب زمین ها یا پارک هستند یا محل هایی که هنوز ساخته نشده اند و یا در اطراف شهر تهران قرار دارند.
ظفری افزود: زلزله اردیبهشت سال ۹۸ در تهران تغییراتی در حوزه سوله های مدیریت بحران و پشتیبانی شهر ایجاد کرد، یکی از نقاط ضعف آن حادثه بسته بودن سوله های چند منظوره شهرداری برای پناه دادن شهروندان بود که این مساله اصلاح شد.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور گفت: پیش از آن، اینگونه بود که سالن های مدیریت بحران وجود داشت و چون چند منظوره بود، در دست حوزه تربیت بدنی قرار گرفته و کلید دست مسئول آن بود و هر زمان که حضور نداشت، در را قفل می کرد و می رفت.
وی بیان کرد: اکنون یک نفر به صورت ثابت در این سالن ها حضور دارد که اگر حادثه ای رخ داد به موقع و به شکل مناسبی وارد شود و برای پناه دادن مردم درهای آنها را باز کند.
فرماندهی عملیات با شهردار
ظفری ادامه داد: در صورتی که زلزله یا هر نوع بحرانی در تهران رخ داد، در شهر تهران، فرمانده عملیات اقدامات حوزه بحران به شهردار تفویض اختیار شده است اما هماهنگی بین دستگاهی را مجموعه وزارت کشور و استانداری انجام می دهد.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران گفت: به طور معمول در زمان وقوع بحران در یک شهر، فرماندهی عملیات با شهردار، در صورتی که ابعاد آن گسترده تر باشد با فرماندار و در صورتی که چند شهر درگیر باشند با استاندار است.
وی اذعان داشت: سازمان مدیریت بحران و وزارت کشور زمانی در شرایط بحرانی وارد عمل می شوند که کار از حوزه یک استان خارج و به مساله ای ملی تبدیل شود که در آن صورت وزارت کشور فرمانده و متولی اصلی به شمار می اید.
لزوم اطلاع رسانی شهرداری تهران برای آرامش مردم
ظفری تاکید کرد: با کارهایی که شهرداری تهران در شهر انجام داده، پایگاه هایی که راه اندازی کرده است و آموزش هایی که به صورت مستمر انجام می دهد، به جای اطلاع رسانی از تعداد قبور آماده شده برای زمان بحران، باید اطلاع رسانی مناسب به منظور آرامش بخشی به مردم داشته باشد.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران یکی از نکات کلیدی در کاهش تلفات و خسارت در هر حادثه را حفظ آرامش اعلام کرد و گفت: شهرداری نیز می تواند برای آرامش بخشی به مردم به خصوص در زمان وقوع بحرانی مانند زلزله، پیش از وقوع حادثه و بحران اطلاع رسانی مناسبی به شهروندان داشته باشد.
نقش دیگر نهادها در زلزله تهران
وی افزود: تهران شرایط خیلی خاص و ویژه ای دارد، با همین نگرش برای مواجهه با زلزله این منطقه، برای تمام آنچه که ما فکر می کردیم که احتمال وقوع آن وجود دارد، تمهیدات لازم را پیش بینی کرده ایم، حتما ممکن است در شرایط واقعی فاکتورهای دیگری نیز مطرح شود که در تمهیدات ما نباشد.
ظفری اضافه کرد: آنچه بر اساس دانش امروز فکر می کردیم که باید به آن توجه کنیم در تمهیدات پیش بینی شده، به آن توجه شده است، سعی کردیم اعتبار لازم را در نیز در نظر بگیریم و دستگاه های مرتبط را پای کار بیاوریم اما ممکن است در صحنه واقعی شرایط متفاوتی رخ دهد.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور گفت: نباید فراموش کرد که دغدغه اصلی مسئولان شهرهای بزرگی مانند تهران است نه آنکه به شهرهای کوچک توجهی نشود، اما به دلیل جمعیت بالای ساکن در این کلانشهر به نسبت دیگر نقاط نیاز به توجه بیشتر دارد.
وی اعلام کرد: اسناد و برنامه های مختلفی برای پیش بینی و آمادگی در برابر بحران های احتمالی این کلانشهر نوشته، سندهای پشتیبانی دیده شده، مانوارهای مختلف به صورت مستمر اجرا شده، مسئولیت دستگاه های مختلف تعیین شده است.
۳۰ استان معین هر منطقه تهران
ظفری ادامه داد: در زمان وقوع بحرانی مانند زلزله در شهر تهران، به سبب گستردگی حادثه، ۳۰ استان هر کدام معین یک منطقه از پایتخت شده اند تا از مناطق شهرداری تهران پشتیبانی کند و معین باشد و جانشینان مسئولان و متولیان مختلف پیش بینی شده است.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران کشور خاطرنشان کرد: رای انفجار گاز، قطعی برق، قطعی صدا و سیما و تا آنجا که دانش امروز مسئولان جوابگو بود به ابعاد مختلف زلزله در تهران فکر شده و متناسب با آن تمهیدات مورد نیاز پیش بینی شده است.
وی به طرح آموزش هلال احمر برای آماده سازی مردم و شهروندان اشاره کرد و اذعان داشت: دوستان هلال احمر با همکاری مدیریت بحران طرحی با عنوان "هر خانه یا خانواده یک امدادگر" اجرا می کند تا در زمان وقوع حادثه ای مانند زلزله یا سیل، حداقل یک نفر از هر خانواده بتواند به خانواده خود کمک کند.
ظفری تاکید کرد: آنچه در کل دنیا قطعی است، این است که نخستین فردی که به داد خانواده خود می رسد کسی است که کنار آنهاست.
وی اضافه کرد: توصیه اکید به هموطنان می شود که بسته های اضطراری مانند چادر، لباس کافی و غذای خشک داشته باشند تا در مواقع بحران برای روزهای نخست بتوانند به داد خود برسند آماده سازی اشخاص مدلی است که می تواند در کلانشهرها در هنگام وقوع بحران پاسخگو باشد.
به گفته وی باید برویم به سمت اینکه مردم را پای کار بیاوریم و هر کدام را به عنوان یک عنصر عمل کننده در زمان بحران هم به خود و هم به دیگران کمک کنند.
به گزارش ایرنا، شهر تهران در دامنه جنوبی البرز و روی نهشته ای آبرفتی کواترنر بنا شده و قسمت جنوبی آن در کناره شمال باختری کویر بزرگ قرار دارد. اختلاف ارتفاع ناگهانی بین البرز و تهران می تواند در اثر راندگی شمال تهران باشد. علاوه بر راندگی شمال تهران، چندین گسل جوان و جنبای دیگر در شمال و جنوب شهر، نهشته های آبرفتی دشت تهران و شهر ری نیز دارای گسل های متعددی هستند که به هنگام جنبیدن گسل های بزرگ ممکن است دچار لغزش و جابجایی شوند.
با توجه به تاریخچه زمین لرزه های بزرگ ۲۰ زمین لرزه با بزرگای بیش از ۶.۵ ریشتر (در ۲ هزار سال گذشته) و نیز وجود گسل های بزرگ در این پهنه احتمال رویداد زمین لرزه ای با بزرگای بزرگتر یا مساوی هفت ریشتر در این کلانشهر زیاد است.
زلزله سال ۱۲۰۹ شمسی در مازندران جنوبی در بامداد ۲ شوال ۱۲۴۵ چیزی دیگری است زلزله ای که مناطقی از شمیرانات و دماوند در خاور تهران را تقریبا به طور کامل ویران کرد و در حدود ۷۰ روستا که در سوی خاوری جاجرود و در امتداد راه هایی که از طریق دماوند به سمنان و دامغان می رود، جای داشتند ویران شدند و تنها در دماوند بیش از ۵۰۰ نفر کشته شدند. دامنه آسیب ها تا جاجرود گسترش داشت که کاروانسرای آن در اثر زلزله در هم کوبیده شد و در تهران بسیاری از خانه های کهنه فروریخت و حدود ۳۰ نفر را کشت.
در پایتخت حتی یک خانه از آسیب در امان نماند و بخشی از کاخ به همراه بسیاری از خانه های پیوسته به آن و نیز بخشی از بازار فرو ریخت. ارگ، تالار بزرگ بار عام، شماری از عمارت های اعیانی و نیز ساختمان کهنه سفارت بریتانیا به سختی آسیب دیدند و دیوارهای باغ سفارت با خاک یکسان شد.
به گزارش ایرنا، زلزله کشنده ترین سانحه طبیعی است که تقریبا همه ایرانیان لرزش آن را زیر پای خود حس کرده اند اما به راستی این سانحه ناگهانی چیست که انسان را در زمان ها و مکان های مختلف غافلگیر کرده و خسارات جانی و مالی فراوانی را برای آن به جای گذاشته است.
زلزله حادثه ای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود می آید و به طور معمول در گسل های پوسته سخت زمین که در زیر خاک سطحی رخ می دهد.
زلزله های ایران بیشتر در ژرفای بین ۲ تا ۲۵ کیلومتر با شکستگی های برشی به صورت کششی یا فشاری، یا افقی امتداد لغز ثبت می شوند. از انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید می آید، زلزله به وجود می آید.