گروه جامعه ایرنا - شیرخشک از محصولات پرمصرف در بین کودکان با مصرف سالیانه ۶۱ میلیون قوطی در کشور است که در ماهه گذشته کمبود آن در داروخانه‌ها، نگاه افکار عمومی را به آن جلب کرد؛ محصولی که تولید و تامین آن نیازمند هماهنگی بین دستگاهها برای تخصیص ارز تولید مواد اولیه است.
شیرخشک جزو محصولات راهبردی در تغذیه کودکان به شمار می‌رود که مشمول ارز یارانه‌ای است و دولت با هدف تضمین تغذیه کودکان محروم از شیرمادر، آن را در سبد محصولات مورد حمایت خود قرار داده است. با این وجود در ماههای گذشته به دلیل ناهماهنگی در تخصیص ارز واردات مواد اولیه، این محصول با کمبود در بازار روبرو شد و حتی خریداران برخی نشان‌های تجاری که همواره در بازار مصرف وجود داشتند، با دست خالی باز می‌گشتند که در نهایت با تدبیر دولت، نه تنها این مشکل حل شد، بلکه بازار شیرخشک که به دلیل تخصیص یارانه مستعد سوءاستفاده قاچاقچیان بود، تحت کنترل و نظارت درآمد.
آنطور که بانک مرکزی آمار داده، از ابتدای امسال تا نوزدهم آبان در مجموع ۹۸ میلیون و ۲۰ هزار دلار برای واردات شیرخشک و مواد اولیه آن با ارز ترجیحی تامین شده که این رقم حاکی از رشد ۷۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. این بانک پارسال در همین مدت نزدیک به ۴۹ میلیون و ۷۵ هزار دلار برای واردات شیرخشک و مواد اولیه آن ارز تخصیص داده بود.
گزارش ها نشان می دهد در نیمه نخست امسال واردات شیرخشک نوزاد نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزایش ۵۰ درصدی به لحاظ ارزشی و ۳۵ درصدی به لحاظ وزنی روبه‌رو بوده است؛ اتریش، امارات متحده عربی، ایرلند، ایتالیا، آلمان، بلژیک، ترکیه، لهستان و هلند کشورهای بودند که طی این بازه زمانی واردات از آنها صورت گرفته اما بیشترین میزان واردات از کشور ترکیه بوده و خبرها حاکی از آن است که علاوه بر واردات در ۶ ماهه نخست سال، بیش از ۶ میلیون قوطی شیرخشک نیز برای ایجاد توازن در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع شده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک در این رابطه اعلام کرده است که حدود ۲۰ هزار تن از مواد اولیه تولید شیر خشک اطفال سالانه از طریق واردات به کشور تأمین می‌شود؛ یعنی حدود ۸۰ درصد ماده اولیه شیرخشک وارداتی است و تخصیص نیافتن ارز مورد نیاز به واردات ماده اولیه، تولید این محصول را متوقف می‌کند.
دولت راه اندازی کارخانجات تولیدکننده موادپایه شیرخشک را در دستور کار قرار داد. آمارها بیانگر آن است که در سال گذشته ۱۳۰ میلیون یورو تخصیص ارز برای واردات شیرخشک و غذای ویژه نوزادان صورت گرفته بود. با این اوصاف مشخص می شود که شیرخشک نسبت به سایر اقلام وارداتی مشمول ارز یارانه‌ای، ارزبری بالایی ندارد؛ البته دولت هم برای کاستن از وابستگی بازار شیرخشک کودکان به واردات، راه اندازی کارخانجات تولیدکننده موادپایه شیرخشک را در دستور کار قرار داده که نخستین پروژه تولید مواد اولیه شیرخشک اطفال در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی در دو بخش قرار است ۱۰۰ درصد مواد اولیه تولید شیرخشک را در داخل کشور تأمین کند.
ساماندهی بازار برای جلوگیری از قاچاق شیرخشک
همانطور که در ابتدا گفته شد، تخصیص ارز یارانه ای به شیرخشک برای حمایت از تغذیه کودکان، اختلاف شدید قیمتی این محصول را با کشورهای همجوار رقم زده بود که همین امر زمینه را برای قاچاق آن به خارج از کشور فراهم می‌کرد.
به همین منظور دولت در دو مرحله کار ساماندهی بازار شیرخشک نوزادان را به اجرا درآورد؛ در مرحله نخست عرضه شیرخشک های متابولیک که کودکان کمتری نیازمند استفاده آنها هستند، در دستور کار قرار گرفت به طوری که این نوع شیرخشک با ارایه کدملی در سامانه تیتک قابل عرضه به متقاضیان بود و در مرحله دوم که از آبان ماه به اجرا درآمد شیرخشک های معمولی ملزم به ثبت در سامانه مذکور شدند.
بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این رابطه گفت: با برنامه‌ریزی های انجام شده با ثبت کد ملی و تاریخ تولد، هر نوزاد زیر دو سال ماهانه ۱۰ قوطی شیر خشک دریافت می‌کند و کمبود شیر خشک در کشور بر طرف شد.
وی افزود: متاسفانه شیر خشک در کشور قاچاق می‌شد و هم اینکه مصارف غیر واقعی داشت که با برنامه ریزی های انجام شده این مشکل حل شد. در حال حاضر هیچ کمبودی در توزیع شیر خشک در کشور وجود ندارد و هر نوزاد زیر دوسال با ثبت کد ملی و تاریخ تولد در هر ماه ۱۰ قوطی شیر خشک با نرخ قبلی دریافت می‌کند.
در حال حاضر هیچ کمبودی در توزیع شیر خشک در کشور وجود ندارد و هر نوزاد زیر دوسال با ثبت کد ملی و تاریخ تولد در هر ماه ۱۰ قوطی شیر خشک با نرخ قبلی دریافت می‌کند.
در این راستا سازمان غذا و دارو از ماههای گذشته عرضه شیرخشک متابولیک برای نوزادان خاص را به ارایه کدملی متقاضی محدود کرد و داروخانه ها ملزم شدند پس از دریافت کدملی متقاضی، آن را در سامانه مربوطه ثبت و محصول را به خریداران عرضه کنند.
در گام دوم ساماندهی شیرخشک در کشور، از ۲۰ مهر عرضه شیرخشک عادی (رگولار) در داروخانه ها منوط به ارایه کدملی از سوی خریداران شده است و داروخانه ها ملزم هستند پس از ثبت کدملی در سامانه تیتک، شیرخشک را به خریدار بفروشند؛ در این برنامه به هر کودک زیر دو سال ماهانه ۱۰ قوطی شیرخشک در نظر گرفته شده است.
علیرضا رستمی سرپرست اداره کل بازرسی سازمان غذا و دارو نیز معتقد است: ۷۶ درصد داروخانه‌های کل کشور به‌دنبال نظارت گسترده سازمان غذا و دارو بر فعالیت شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها در سه هفته اخیر در زمینه شیرخشک بازرسی شد که بیش از ۲۰۰ شعبه پخش شیرخشک و ۱۲ هزار داروخانه در سطح کشور را دربرمی‌گیرد.
وی با اشاره به رصد فضای مجازی در زمینه عرضه دارو، افزود: تمرکز ویژه‌ای روی رصد تخلف پلتفرم‌ها داریم و همه تخلفات به مراجع ذیربط ارجاع می‌شود. در این بازرسی‌ها ۸.۳ درصد داروخانه‌ها اقدام به ثبت سامانه‌ای شیرخشک‌ها نکرده بودند همچنین در ۱۶.۳ درصد داروخانه‌ها تعداد فیزیکی شیرخشک‌ها و تعداد ثبت تیتک همخوانی نداشت و فقط دو دهم درصد از داروخانه‌ها قیمت مصوب را رعایت نکرده بودند.
سرپرست اداره کل بازرسی سازمان غذا و دارو تصریح کرد: بر اساس بازرسی‌های میدانی، پس از اجرای طرح ساماندهی شیر خشک؛ ۵۲ دانشگاه سهمیه داروخانه‌های متخلف را حذف کردند که ۶.۵ درصد از داروخانه‌های مورد بازدید را شامل می‌شود همچنین بر اساس هماهنگی با معاونت‌های غذا و دارو، بازگرداندن سهمیه منوط به حسن فعالیت، الزام به ثبت سامانه و رعایت قوانین است.
سجاد اسماعیلی سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر هیچ مشکلی در خصوص تأمین شیرخشک‌های معمولی(رگولار) وجود ندارد و بازار به تعادل عرضه و تقاضا رسیده است.
هیچ مشکلی در خصوص تأمین شیرخشک‌های معمولی(رگولار) وجود ندارد و بازار به تعادل عرضه و تقاضا رسیده است. وی اظهار داشت: روزانه بیش از ۲۵۰ هزار قوطی شیرخشک در حال توزیع است که نسبت به پارسال رشد ۲۰ درصدی دارد، دو شرکت تولیدی که ۹۰ درصد بازار شیرخشک را در اختیار دارند، به صورت سه شیفت در حال تولید هستند و به هر کدملی نوزاد نیز ماهانه ۱۰ عدد قوطی شیرخشک تعلق می گیرد.
این سخنگو تصریح کرد: طرح ساماندهی تامین و عرضه شیرخشک که از حدود یک ماه گذشته آغاز شده و روزانه شاهد افزایش تامین و توزیع شیرخشک هستیم و بازار شیرخشک کشور دارد و اکنون بازار از این محصول اشباع شده است.
اسماعیلی با تاکید بر اینکه سازمان غذا و دارو علاوه بر نظارت بر کیفیت فرآورده‌های سلامت محور تسهیل دسترسی مردم به این فرآورده‌ها را هم جزو وظایف ذاتی خود دانست و گفت: با اجرای طرح ساماندهی شیرخشک، ضمن اصلاح سیاست‌های ارزی این حوزه و حمایت از تولیدکنندگان این حوزه، هیچ تغییر قیمتی در این فرآورده برای مصرف کننده واقعی صورت نگرفته است و با ارائه کدملی کودکان زیر دوسال شیرخشک بدون تغییر قیمت در دسترس است.
وی تاکید کرد: تغییر سیاست های ارزی و اصلاح قیمت شیرخشک بر مبنای درخواست تولیدکنندگان و در راستای حمایت از آن ها و همچنین مصوبه ستاد تنظیم بازار صورت گرفته و هیچ گونه مشکلی در چرخه تامین ماده اولیه و تولید شیرخشک وجود ندارد.