به گزارش خبرنگار ایرنا، استان سمنان به شکل کم‌سابقه‌ای در پاییز و اوایل فصل زمستان شاهد غلظت غبار و آلودگی هوا بود که تکرار چندباره این پدیده و تغییر رنگ آسمانِ شهرها مردم و کارشناسان را تا حدی نگران کرد و این پرسش در ذهن‌ها مطرح می‌شود که توسعه صنعت در این استان را باید برای استان مفید دانست یا یک آسیب؟ استان سمنان در حالی با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند که میزبان بیش از ۲ هزار واحد صنعتی با اشتغالزایی برای ۶۰ هزار نفر است.
سمنان که به دارالمرحمه معروف است، از این نظر هفتمین استان ایران محسوب می‌شود و از جانب شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران، از جنوب به استان‌های خراسان جنوبی و اصفهان، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم محدود است و بر پایه برآورد مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰، استان سمنان با هشت شهرستان در مجموع ۷۵۷ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت دارد.
بهرامعلی ظاهری در گفت و گویی مفصل با خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان سمنان برای روشن شدن زوایای تاریک و منشا آلودگی هوا، مطالبی ارایه کرد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
ایرنا: ایستگاه سنجش آلودگی هوا در چند شهر استان سمنان فعال است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: ایستگاه سنجش کیفی هوا از شرق تا غرب در سه شهر سمنان، شاهرود و گرمسار فعال است. در شهرهای سمنان و شاهرود غلظت ذرات معلق ۲ و نیم و ۱۰ میکرون توسط دستگاه سنجش آلودگی اندازه‌گیری می‌شود و در ایستگاه گرمسار سنسور اندازه‌گیری غلظت ذرات معلق ۲ و نیم پی‌پی ام وجود ندارد و فقط غلظت ذرات معلق ۱۰ میکرون و گازها با پایه کربن، ازته و گوگردی بررسی می‌شود.
ایرنا: ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در شهر سمنان قادر به سنجش چه شاخص‌هایی هستند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: سنجش گاز و غلظت ذرات معلق در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در استان سمنان انجام می‌شود. سنجش غلظت ذرات از لحاظ بنیان کربنی، گوگردی و ازته در اندازه ۲ و نیم و ۱۰ میکرون بررسی می‌شود.
ایرنا: سنجش کیفی هوای در استان سمنان چگونه انجام می‌شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: برای اندازگیری کیفی هوا شاخص‌ها و معیارهای خاص وجود دارد که بررسی به صورت کشوری توسط راهبر کشوری انجام می شود و به صورت برخط در سامانه قابل دستیابی، تنظیم و رویت است. سنجش به صورت خودکار انجام می‌شود و به دست هیچ شخصی نیست، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان نیز با راهبر سامانه قرارداد سالانه دارد و راهبران به صورت دوره‌ای بر ایستگاه سنجش به منظور رفع نقص احتمالی نظارت دارند.
ایرنا: نمایش شاخص کیفی هوا در سامانه پایش کیفی هوای کشور بر چه اساسی است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: بر روی خروجی قابل دسترس برای عموم، در سامانه داده‌ای که بیشتر است به نمایش گذاشته می‌شود. داده‌های قابل سنجش در فرمول قرار می‌گیرند و نتیجه بررسی وضعیت هوا را نشان می‌دهد.
ایرنا: در صورت خرابی هر یک از دستگاه سنجش کیفیت هوا در استان سمنان مدت زمان رفع نقص چقدر است؟ گاهی اوقات برای چند روز داده‌های کیفی هوا در سامانه پایش کیفی هوای کشور نمایش داده نمی‌شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: راهبر سامانه دستگاه‌ها را استانداردسنجی می‌کند و سازمان حفاظت محیط زیست مجوز فعالیت صادر می‌کند و در صورت بروز نقص فنی و خرابی دستگاه سنجش آلودگی هوا راهبران کشوری موظف به رفع نقص طی مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت هستند.
ایرنا: منشا آلودگی هوای استان سمنان چیست؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: بررسی داده‌ها در ایستگاه‌های سنجش آلودگی در سه شهر سمنان، گرمسار و شاهرود نشان می‌دهد اگر هوا به سمت ناسالم پیش برود، عدد موثر در آلودگی هوا خروجی گاز نیست، بلکه به صورت ذرات معلق است. طبق بررسی و تحلیل داده‌ها، ذرات عامل ناسالم شدن و آلودگی هوا در شهرهای دارای ایستگاه سنجش آلایندگی هستند، استان سمنان درگیر ورودی و خروجی ذرات معلق به واسطه وزش باد است.
ایرنا: آیا گازها نقشی بر آلودگی هوای سمنان دارند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: زمانی که وزش باد محدود و هوا پایدار باشد، استان سمنان درگیر احتباس هوا می‌شود. اگر مواد آلاینده اعم از ذرات معلق و گازها بتوانند تشدیدکننده آلودگی باشند، بر وضعیت و کیفیت هوا به صورت تصاعدی اثرگذار خواهند بود و موجب افزایش آلودگی هوا می‌شوند.
در شرایطی که استان سمنان درگیر احتباس هوا است، از شهروندان، مسوولان و صنایع انتظار همراهی می‌رود. البته در این شرایط یکسری الزامات برای محدودیت فعالیت واحدهای تولیدی در محدوده جمعیت شهری توسط کارگروه اضطرار هوای پاک تعیین شده است و از سوی اداره‌کل حفاظت محیط زیست به واحدها ابلاغ می‌شود.
ایرنا: علت آلودگی بیشتر هوای سمنان نسبت به دیگر شهرها چیست؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: آلودگی بیشتر هوا در مرکز استان سمنان ناشی از توپوگرافی(عوارض طبیعی) است. سمنان به شکل طبیعی در داخل گودی کاسه‌مانندی قرار گرفته که جریان موسمی امکان جابه‌جاکردن آلایندگی‌هادر آن را به صورت مقطعی ندارد.
ایرنا: بیشترین استقرار صنایع آلاینده مربوط به کدام مناطق استان سمنان است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: به دلیل استقرار بیشتر صنایع در غرب استان سمنان سمنان و تمایل بیشتر سرمایه‌گذران به دلیل نزدیکی به پایتخت و تمایل سرمایه‌گذاری صنعتی، صنایع آلاینده در غرب استان بیشتر است و اخطارهای لازم ابلاغ شده است. در شرق استان نیز صنایع آلاینده وجود دارد، اما شمار آنها کمتر از غرب استان سمنان است.
ایرنا: استان سمنان چند روز پاک در سال دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: بیش از ۹۹ و نیم درصد از روزهای سال استان سمنان هوا در شرایط «پاک و قابل قبول» بوده و روند «ناسالم برای تمام گروه‌های سنی» نداشته‌ایم. این در شرایطی است که در زمان پایداری هوا و سرمای هوا، روند آلودگی به ویژه در کلان‌شهرها وجود دارد.
استان سمنان توسط ۲ کلان شهر آلاینده بیشتر از سمت غرب تهران و از سمت شرق مشهد محاط شده است. با وجود روند آلودگی و محاط شدن توسط کلان‌شهرهای دارای آلودگی بیشتر، این استان دارای شمار روزهای دارای «هوای سالم و قابل قبول» زیاد و مطلوب است.
این استان در تعداد روزهای انگشت‌شمار در طول سال «هوای ناسالم برای تمام گروه‌ها» را تجربه کرد و شرایط آلودگی در وضعیت «بسیار ناسالم» را تجربه نکرده است.
۲ تا سه روز شرای آلایندگی «بسیار ناسالم» در سال ۱۴۰۱ در استان سمنان ثبت شد، اما امسال روزهای دارای هوای «بسیار ناسالم» ثبت نشد و شاخص آلودگی هوا بین ۱۵۰، ۱۶۰ تا ۱۷۰ بود.
ایرنا: ذرات معلق چگونه منشا آلودگی هوا در سمنان هستند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: ذرات گرد و غبار ناشی از کانون‌های فرسایش بادی عامل اصلی آلودگی هوا هستند، شمار کانون‌های فرسایش بادی مبدا و مخزن ایجاد ذرات معلق به واسطه خشکسالی‌های اخیر در استان سمنان است و طبق مطالعه‌های اداره‌کل حفاظت محیط زیست شمار کانون‌ها به ۲۱ کانون افزایش یافته است.
ایرنا: هوای استان سمنان در فصل زمستان نیز منشا گرد و غبار دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: بله، فصل زمستان به دلیل خشکسالی‌ها، کاهش بارندگی و افزایش کانون‌ها مستعد گرد و غبار است. کانون فرسایش بادی مستعد گرد و غبار استان سمنان در گذشته ۱۲ کانون بود، اما اکنون به ۱۹ تا ۲۱ کانون افزایش یافته است.
جریان هوا یک ورودی و یک خروجی دارد، اما زمان سردی و پایداری هوا، پدیده احتباس رخ می‌دهد و جریان هوا قطع می‌شود که در نهایت، منجر به افزایش آلودگی می‌شود.
ایرنا: اگر منشا آلودگی در سمنان ذرات هستند، اعلام هواشناسی مبنی بر هشدار افزایش غلظت آلایندگی به ویژه در نواحی صنعتی بر چه اساسی است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: واحدهای صنعتی حتی وقتی در شرایط استاندارد فعالیت کنند، یک خروجی دارند. وقتی احتباس هوا رخ می‌دهد، انباشتگی مواد آلاینده خواهیم داشت و هشدار هواشناسی نسبت به هشدار آلودگی هوا به دلیل غلظت مواد آلاینده بر این اساس است.
ایرنا: صنعت چه سهمی در آلودگی هوای استان سمنان دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: میزان تاثیرگذاری صنعت برای افزایش آلایندگی و نه ایجاد آلایندگی در حدود ۱۵ درصد است و طبق مطالعات سال ۹۵ یا ۹۷، آلودگی خودرو به عنوان عامل تاثیرگذار در آلودگی هوا در شرایط پایدار، بیش از صنعت است. ذرات مبنای اصلی آلایندگی بر اساس داده‌های ایستگاه سنجش آلایندگی است، اما در شرایط پایدار هر وسیله آلاینده باعث تشدید آلایندگی می‌شود.
ایرنا: بیشترین صنایع آلاینده استان سمنان در زمینه‌ای فعالیت دارند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: صنایع تسویه دوم روغن، تولید هیدروکربن‌های سبک و سنگین، صنایع ذوب، صنایع کُک و فعالیت‌های معدنیِ بی ضابطه بیشترین سهم در آلودگی هوا دارند.
ایرنا: محیط‌زیست استان سمنان در زمینه استقرار و فعالیت واحدهای صنعتی اعمال نظر دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: بله، دبیر کمیسیون هوای پاک سازمان حفاظت از محیط زیست است و طبق قانون هوای پاک، صدور مجوز و استعلام آلایندگی صنایع از محیط‌زیست در زمان استقرار انجام شود، محیط‌زیست نیز طبق قوانین اعلام نظر می‌کند و در بیشتر موارد با تعدادی شرط، نسبت به فعالیت واحدهای صنعتی موافقت می‌شود.
هر فرد و متقاضی فعالیت واحد صنعتی که از محیط زیست مخالفت گرفت، می‌تواند اعتراض کند. درخواست در کمیته ماده ۱۱ قانون هوای پاک مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و پس از بررسی دوباره، اعلام نظر می‌شود. توسعه صنایع نوین و کم‌آب‌بر طبق سند آمایش سرزمین در استان سمنان مورد توجه است، از سوی دیگر اما صنایع دارای کوره مذاب و ریخته‌گری نیز در استان سمنان فعالیت دارند.
ایرنا: الزامات داشتن هوای پاک در سمنان چیست؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: برای داشتن هوای پاک و حفاظت از محیط زیست انتظار می‌رود تمام دستگاه‌های اجرایی دارای تکلیف قانونی از جمله اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری به وظایف خود عمل کند. انتظار می‌رود در زمینه کاشت نهال در استان سمنان دستگاه‌های مختلف و مردم مشارکت داشته باشند تا بتوان با این راهبرد ذرات گرد و غبار را مهار کرد.
ایرنا: برای حفاظت از محیط زیست و داشتن هوای پاک در استان سمنان چه راهبردی وجود دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: سند مطالعه حفاظت از محیط زیست در شورای برنامه‌ریزی استان سمنان در دست تصویب است تا دستگاه‌های مسوول در این زمینه به وظایف خود عمل کنند. از جمله دستگاه‌هایی که باید در داشتن هوای پاک و حفاظت از محیط زیست نقش‌آفرینی کند، سازمان جهاد کشاورزی است. کشاورزی باید به سمت کشاورزیِ حفاظتی پیش رود و از شخم زدن و به ویژه شخم زدن اراضی شیب‌دار پرهیز شود.
ایرنا: آیا در کنار نظارت برخط نظارت حضوری بر فعالیت واحدهای صنعتی و برخورد با آلودگی‌های شبانگاهی صنایع وجود دارد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان: پایش مستمر وجود دارد و با مختلفان برخورد می‌شود. در قانون اساسی اصل ۵۰ آمده که حفظ محیط‌زیست وظیفه عمومی است و باید از این ودیعه امانتداری شود، پایش‌ها بر فعالیت واحدهای صنعتی به همراه نمایندگان شورای پدافند غیرعامل، مدیریت بحران استانداری و اصحاب رسانه پیگیری می‌شود. نگهبان دائم در ادارات حفاظت محیط‌زیست استان سمنان وجود دارد و شهروندان تخلف‌ها در حوزه محیط زیست را می‌توانند با تماس با شماره تلفن ۵ - ۳۳۳۷۳۸۰۳- ۰۲۳ و یا تلفن گویای ۱۵۴۰ گزارش کنند تا بررسی شود.