به گزارش خبرنگار ایرنا، کلاغ‌ها موجوداتی زیرک و رفتگران بی‌پروای طبیعت هستند که برخی مردم خاطراتی از دوران کودکی با آنها دارند. فصل پاییز برای بعضی ها یادآور صدای خاص قار قار آنها، متل‌ها و مثل‌های عامیانه فارسی است که در اذهان ماندگار شده.
اما این روزها کلاغ ها دیگر در فضای شهری برخی از نقاط کشور یافت نمی‌شوند و کلاغ زاغی‌های رنگی با دم بلند جایگزین آنها شده‌اند.
کلاغ‌ها در دسته گنجشک‌سانان آوازخوان در مناطق مختلف ایران با گونه‌هایی شامل۲ گونه غراب، کلاغ سیاه که تقریبا مهاجر است و در زمین‌های کشاورزی از کرم و حشرات و دانه‌ها تغذیه می‌کند، کلاغ نوک‌سرخ و کلاغ نوک‌زرد که بیشتر در کوهستان‌ها دیده می‌شوند، کلاغ گردن‌بور که بسیار کمیاب است، زاغ‌بور که بومی ایران بشمار می‌رود و در مناطق کویری زندگی می‌کند، جیجاق و کلاغ زاغی که سفید و سیاه با دم بلند است، همچنین کلاغ سفید، کلاغ فندق‌شکن، زاغچه و زاغ در کشور ما زندگی می‌کنند.
کلاغ در فرهنگ عامیانه مردم به مانند لبه تیغ دارای ۲ جنبه زشت و زیبا است؛ برخی انسان‌ها از دیدن کلاغ سیاه دچار تنفر می‌شوند و برای برخی یادآور قصه‌های کودکی و تا قدری خیال‌انگیز است.
شعر زیبای «زاغکی قالب پنیری دید» داستان قرآنی هابیل و قابیل با کلاغ، متل عامیانه کلاغ کلاغ جان کلاغ، کلاغ پر، داستان‌های طنز و هجو و هزل و از این دست قطعات ادبی و داستان‌های دینی و بازی‌های کودکانه از دیر باز در میان ایرانیان ریشه دارد که خیال بازی‌گوش برخی انسان‌ها را برای خلق آثار جدید نیز در این راستا قلقلک می‌دهد.
کلاغ زاغی (کلاچانو)
کلاغ زاغی ها که در لهجه شاهرودی به (کلاچانو یا کلاچانی) شناخته می‌شوند گونه‌ای از پرندگان هستند که به دلایل مختلف رشد جمعیتی زیادی دارند که این امر باعث نگرانی برخی فعالان محیط زیست شده است اما وجود این همه کلاغ زاغی ابعادِ پیچیده‌ای دارد.
برخی افراد بر این باورند که کلاغ زاغی قاتل بی رحم تخم پرندگان و جوجه‌هایشان هستند پس برای حفظ تاب‌آوری بوم‌سازگان باید آنها را حذف کرد، درست تفکری که در مورد سگ‌های رها شده در طبیعت هم مطرح است و آنها را دشمن حیات‌وحش و یکی از عوامل انقراض یوزپلنگ آسیایی می‌دانند.
زاغی‌ها از خانواده کلاغ‌ها هستند و از جمله پرندگان باهوش شمرده می‌شوند، کارشناسان این موجود اورا آسیایی را غیرپستانداری می‌دانند که توانایی تشخیص خود در آیینه را دارد، این پرنده‌ها از گونه‌های زاغ‌های آبی، زاغ‌های سبز، کبود، کشکرک و زاغی استرالیایی در ایران زیست می‌کنند.
کلاغ زاغی را بیشتر بشناسیم
رییس اداره دامپزشکی شاهرود درباره نحوه زیست این پرنده به خبرنگار ایرنا گفت: کلاغ زاغی‌ها از شکارچی‌های حرفه‌ای جوجه‌ها و تخم‌های پرندگان هستند از این رو گروهی این پرنده را در شمار آفت‌ها طبقه‌بندی می‌کنند و حذفش را به نفع دیگر جانداران از جمله انسان می‌دانند.
کنترل هدفمند برای جلوگیری از افزایش بیش از حد کلاغ زاغی‌ها
مجتبی گلی یکی از راهکارهای اثرگذار برای کنترل جمعیت کلاغ‌ها را فرهنگ‌سازی جهت جلوگیری از ریختن غذاها در پارک‌ها و فضاهای شهری جهت تغذیه این گونه برشمرد و افزود: خلقت هیچ موجودی بی‌دلیل و بی‌منفعت نیست، اما ازدیاد آنها می‌تواند آسیب و آلودگی در شهرها و مناطق را رقم بزند.
وی با بیان اینکه هرسال جمعیت کلاغ‌ها به صورت تصاعدی بالا می‌رود، ابراز کرد: سن این پرندگان حداقل ۴۰ سال است، کارشناسان محیط زیست باید این وضعیت را بررسی و جمعیت آنها را کنترل کنند.
گلی با اشاره به اینکه دخالت بشر در طبیعت موجب بالا رفتن برخی گونه‌های جانوری شده است، اظهار کرد: باید با کنترل هدفمند و همچنین برنامه‌ریزی درست جلوی افزایش بیش از حد جمعیت کلاغ زاغی‌ها را گرفت.
رییس اداره دامپزشکی شاهرود تاکید کرد: کنترل باید کارشناسی و مدون باشد برای مثال یک کشاورز که به دفع آفات آشنا نباشد، سم زیادی مصرف می‌کند، این‌کار علاوه بر اینکه کل حشرات را از بین می‌برد، پرندگان حشره‌خوار را نیز در معرض خطر گرسنگی قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه کلاغ‌ها در بالاترین نقطه درختان لانه‌ای به طور کامل خارج از دید انسان می‌سازند و تاکنون از نحوه تولید مثل و زادآوری این پرنده در طبیعت گزارشی ثبت نشده است، افزود: ساختمان‌های چندطبقه سربه فلک کشیده در شهرها امنیت زیستی و حریم خصوصی این پرنده را به چالش کشیده است.
گلی ابراز کرد: کاهش نسل کلاغ‌ها دلایل متفاوت و قابل بررسی دارد که بلندمرتبه سازی ساختمان‌ها نیز می‌تواند بر تولیدمثل کلاغ ها اثرگذار باشد.
رییس اداره دامپزشکی شاهرود با بیان اینکه زاغی‌ها (کلاچانو) هم به عنوان یکی از پرندگان مهاجم به محصولات زراعی و باغی و همچنین تخم و جوجه پرندگان آسیب می‌رسانند، تاکید کرد: این پرنده یکی از عوامل کاهش نسل کلاغ‌ها هستند.
وی با بیان اینکه گونه‌های دیگر کلاغ در طبیعت مانند کلاغ سیاه نوک‌زرد، نوک قرمز یا زاغ بور مختص ایران است، افزود: کلاغ‌های گردن بور و غراب شاید به دلیل تماس کمتر با انسان‌ها، جمعیت متعادلی دارند. در صورتی که کلاغ زاغی به واسطه زیست در شهرها و تغذیه از پسماندهای شهری، جمعیت‌شان رو به افزایش است.
این کارشناس حیات وحش با اشاره به اینکه این روزها شاهد افزایش کلاغ زاغی‌ها به‌ویژه در سطح شهرها هستیم، اظهار کرد: برخی افراد اقدام به غذادهی با چربی و زباله گوشت به این پرندگان می‌کنند، این رفتار موجب می‌شود که فضا برای این‌گونه پرنده مساعد شود و به تبع آن شمار آنها افزایش یابد، این در حالی است که در برخی از پارک‌ها فقط صدای کلاغ زاغی به گوش می‌رسد.
کلاغ‌ها در شمار پاک‌کننده‌های طبیعت از ضایعات متعفن
رییس اداره دامپزشکی شاهرود با بیان اینکه کلاغ‌ها در شمار پاک‌کننده‌های طبیعت از ضایعات متعفن هستند، افزود: آنها در کنترل جمعیت آفاتی چون ملخ‌ها کارکرد مثبتی دارند.
وی کلاغ‌ها را شامل ۱۲۰ گونه متفاوت در جهان به ویژه در قطب جنوب برشمرد و اظهار کرد: قدمت حضور این پرنده روی کره زمین به ۱۷ میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
گلی با بیان اینکه کلاغ‌ها برخلاف تصور عام بسیاری از مردم، به‌هیچ عنوان نمی‌توانند تا ۱۰۰ سال عمر کنند، ادامه داد: طبق تحقیقات کارشناسان مسن‌ترین کلاغی که تا به امروز توانسته زنده بماند و تاریخ مرگ آن به ثبت رسیده، ۵۹ سال عمر کرده است.
این کارشناس وزن کلاغ‌ها را یک کیلو و نیم و با ۶۵ سانتیمتر قد عنوان و ابراز کرد: سم پاشی بی رویه ۲ تا سه دهه گذشته کشاورزان و باغداران برای مبارزه با حشرات و آفات نباتی موجب کاهش سریع قسمت بزرگی از زنجیره غذایی برخی پرندگان مانند گنجشک‌ها و کلاغ‌ها شده است که تعادل جمعیتی این جانداران را تحت تاثیر قرار داده است.
یک کارشناس فرهنگی هم در این‌باره گفت: متاسفانه بسیاری از انسان‌ها از شنیدن صدای کلاغ بیزارند، عده‌ای از آنها قارقار این پرنده سیاه را نشانه شوم و بدشانسی می‌پندارند و برخی هم از چهره کلاغ به خاطر منقار کشیده، بدن درشت و تیره‌اش واهمه دارند.
رییس سابق اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شاهرود افزود: کلاغ‌ها موجودات خارق العاده‌ای هستند که وجود آنها باعث حذف بسیاری از مواد مضر در طبیعت می‌شود و زمانی که این پرنده محیطی را ترک کند، نابودی آن محیط شکل می‌گیرد.
محمد متحدی معتقد است که این پرندگان خارق العاده توانایی‌های متفاوتی در محیط‌های اجتماعی از خود نشان می‌دهند.
کلاغ مظهر خبررسانی
متحدی به فرهنگ عامیانه مردم شاهرود اشاره کرد و گفت: کلاغ‌ها مظهر خبررسانی هستند و هر وقت کلاغی بر پشت بام خانه‌ای قار قار می‌کند صاحبخانه باید حضور میهمان را انتظار بکشد یا خبر بدی را بشنود.
وی بازی‌های کودکانه‌ای چون «کلاغ کلاغ جان، کلاغ کجا بودی خانه امیر» و «کلاغ پَر، گنجشک پَر» را از جمله بازی‌های کودکان دهه ۴۰ تا ۵۰ شمسی بدون حضور اینترنت و بازی‌های رایانه‌ای امروزی برشمرد.
دخالت انسانی در نظم جمعیتی حیوانات
سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شاهرود هم در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: امنیت پایدار زندگی حیات وحش، منابع غذایی و بقای آنها را تضمین می‌کند.
مسلم عراقی افزود: همان‌طور که قاعده هرم غذایی از علف‌خواران به سوی راس آن با گوشت‌خواران تغییر جمعیتی طبیعی خود را دارد در پرندگان نیز قاعده هرم غذایی به دانه‌خواران مانند گنجشک و کبوتر و در راس هرم مربوط به عقاب و سایر پرندگان گوشت‌خوار با جمعیت کمتر است.
وی دخالت‌های انسانی و غیرطبیعی را در برهم زدن نظم جمعیتی حیات وحش و پرندگان موثر برشمرد و تاکید کرد: طبیعت و انواع بلایای آن مانند سیلاب، طوفان، و زلزله در هر زمان و مکان که نیاز باشد یکی از احیاکنندگان و پالایش‌گران حیات وحش بشمار می‌روند.
این کارشناس محیط زیست اقدام‌هایی نظیر تعیین «میرشکار» را در برخی مناطق که جمعیت پرندگان و حیات وحش بیش از حد افزایش دارد و آسیب رسان به کشاورزان، باغداران و زندگی انسانی است، موثر دانست.
کلاغ دارای حباب امنیتی است
عراقی با اشاره به اینکه وظیفه این افراد تعدیل چرخه طبیعی و فراری دادن جمعیت آسیب‌رسان به مناطق دوردست خواند و گفت: کلاغ‌ها دارای یک حباب امنیتی هستند که با نزدیک شدن انسان به آن فرار می‌کند.
وی با بیان اینکه پرندگان به‌ویژه کلاغ‌ها موجوداتی با زندگی اجتماعی هستند، ابراز کرد: علت اصلی حالت حمله برخی کلاغ‌ها به انسان از بین رفتن زیستگاه‌هایشان و دفاع از همنوعشان است.
عراقی با بیان اینکه تاکنون گزارشی از حمله کلاغ به انسان ثبت نشده است، ابراز کرد: باید دانش محیط زیستی مردم را افزایش دهیم تا آگاهی آنها نسبت به زیست این پرنده بالا رود.
سرپرست اداره محیط زیست شاهرود تصریح کرد: اگر دانش شهروندی و زیستی را افزایش دهیم، آسیبی از جانب کلاغ‌ها انسان را تهدید نمی‌کند بلکه با تنوع زیستی اطراف‌مان زندگی بهتری را تجربه می‌کنیم.
نظر شما