به گزارش خبرنگار ایرنا، در هر دوره انتخابات همه ما عکس های نوجوانان را دیده ایم که صفحه شناسنامه و یا انگشت های جوهریشان را مقابل دوربین ها گرفته و جشن تکلیف سیاسی شان را جشن می گیرند، با افتخار از مشارکتشان در تصمیم گیری های کشور خبر می دهند، از آنجایی که مشارکت در تصمیم گیری های کلان کشور در قالب انتخابات یکی از مهم ترین وظایف شهروندی است و آنچنان که انتخابی اصلح می تواند تاثیر مستقیم بر سرنوشت یک کشور مردمان حال و آینده اش و خود فرد بگذارد، آیا بار این مسوولیت بر دوش یک نوجوان سنگینی می کند؟ یا متناسب است با هیجان و اشتیاقشان نوجوان برای مشارکت و به رسمیت شناخته شدن در دنیای بزرگسالان؟
طبق آمارها قزوین امسال در حدود ۱۵ هزار دانش آموز و سه هزار دانشجوی رای اولی دارد، تعدادی که می توانند با مشارکت در انتخابات نقش تعیین کننده ای داشته باشند، سن پر رمز و راز ۱۸ سالگی که دروازه ورود به جوانی نیز محسوب می شود، برای بر عهده گرفتن بعضی مسوولیت ها زود است و برای بعضی دیگر دیر، اما برای مشارکت در تعیین سرنوشت یک کشور چطور؟ زود است یا دیر؟
خانواده، آموزش و پرورش و دولت
یک جامعه شناس در رابطه با اینکه سن ۱۸ سالگی برای مشارکت در امور سیاسی سن مناسبی است یا نه پاسخ داد: با توجه به اینکه در ۹۰ درصد کشورها حق رای از سن ۱۸ سالگی تعیین شده است، می توان گفت که این سن بر اساس تصادف انتخاب نشده است.
به عقیده حسن قدیری متخصصان حوزه علوم رفتاری و اجتماعی و سیاسی به این نتیجه رسیده اند که در این محدوده سنی افراد به میزانی از رشد شناختی دست یافته اند که می توانند در مسایل مختلف جامعه از جمله سیاست اظهار نظر کنند و حق انتخاب داشته باشند.
وی معتقد است که به این سن می توان از ۲ منظر کمی و کیفی نگاه کرد و دررابطه با منظر کمی تصریح کرد: در جوامعی که دارای ساختار سنی جوان هستند، ورود ۱۸ ساله ها به عرصه انتخابات می تواند آمار مشارکت سیاسی را افزایش دهد.
قدیری همینطور افزود: البته عدم استقبال آن ها از انتخابات هم منحصر به کاهش مشارکت سیاسی خواهد شد و در نتیجه حضور و عدم حضور این گروه سنی در مشروعیت یا عدم مشروعیت نظام سیاسی مد نظر است.
این دانشجوی دکترای جامعه شناسی بررسی مسایل اجتماعی همینطور این بررسی را به لحاظ کیفی اینطور تعریف کرد: در تحلیل و آسیب شناسی حضور ۱۸ ساله ها در انتخابات به لحاظ کیفی با این سوال مواجهیم که آیا شناخت این گروه سنی با مسایل سیاسی جامعه سطحی است یا عمیق؟
وی در پاسخ به این سوال تشریح کرد: به بیان دیگر اگر انتخاب این گروه سنی بر اساس هیجان نباشد و بر اساس عقلانیت و شناخت کافی از مسایل اجتماعی و سیاسی جامعه باشد، این سن سنی مطلوب برای مشارکت سیاسی است، اما اگر حضور این گروه صرفا بر اساس هیجان و بدون شناخت کافی و فقدان عقلانیت و منطق باشد در نتیجه انتخابی نادرست را رقم خواهد زد و نتیجه نهایی آن آسیب زا بودن مشارکت این گروه در تصمیم گیری های کلان کشوری برای جامعه است.
قدیری در رابطه با نقش ارگان ها و نهاد های مختلف در بلوغ سیاسی نوجوانان توضیح داد: گروه های گوناگون در جامعه پذیری به ویژه جامعه پذیری سیاسی افراد نقش دارند که می توان به خانواده، رسانه ها، مدارس و دولت ها اشاره کرد.
قدیری: آموزش و پرورش و مدارس نیز پس از خانواده نقش مهمی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در ارایه آگاهی های سیاسی و مشارکت سیاسی دارند.
وی با تاکید بر این که خانواده هنوز نقش پررنگتری دارد،اظهار کرد: هرچند که با ظهور رسانه های جمعی نقش خانواده نسبت به گذشته کمتر شده است، اما خانواده ها هنوز هم نقش مهمی در جامعه پذیری افراد دارند، چرا که به لحاظ کمی حضور افراد در خانواده بسیار بیشتر از گروه های دیگر است.
این پژوهشگر حوزه اجتماعی ادامه داد: آموزش و پرورش و مدارس نیز پس از خانواده نقش مهمی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در ارایه آگاهی های سیاسی و مشارکت سیاسی دارند.
وی ضمن اشاره به محتوای بعضی از دروس از جمله مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی در بلوغ سیاسی نوجوان، ادامه داد: همینطور حضور دانش آموزان در انتخابات شوراهای دانش آموزی به عنوان اولین اقدام عملی در حوزه انتخابات و همچنین گفت و گو و تعاملی که بین دانش آموزان با همدیگر و با معلمان و مدیران در زمینه مسایل سیاسی روی می دهد، از جمله مواردی است که آموزش و پروش از طریق آن در جامعه پذیری افراد نقش ایفا می کند.
قدیری بر نقش دولت ها در این بلوغ نیز تاکید کرد و گفت: دولت ها نیز به طرق گوناگون از جمله استفاده از نظام های آموزشی، رسانه های جمعی و شبکه های اجتماعی با آموزش و ارایه ارزش ها و هنجارهای سیاسی، شناخت افراد را از مسایل سیاسی افزایش می دهند.
وی در نهایت با تاکید بر نقش رسانه ها تشریح کرد: در جهان امروز که ملقب به عصر ارتباطات است، رسانه ها به عنوان یکی از ارکان اصلی جوامع مدنی و دموکراتیک با ارایه اطلاعات گوناگون به جامعه و نقد سیاست های مختلف حاکمان در آگاهی بخشی به شهروندان به ویژه نسل جوان و نیز جامعه پذیری سیاسی آنان نقش به سزایی دارند.
بمباران شبکه های اجتماعی
محمد کشاورز، رییس بسیج رسانه استان قزوین در رابطه با اهمیت نقش رای اولی ها توضیح می دهد: قطعا رای اولی‌ها نقش زیادی در تعیین سرنوشت شهر خودشان و کشور عزیزمان دارند، آن ها در کنار دیگر اقشار و آحاد جامعه می توانند با شرکت در انتخابات ۱۱ اسفند ماه در تقویت اقتدار نظام اسلامی مشارکت داشته باشند.
این فعال فرهنگی نیز با اشاره به سن تکلیف سیاسی که ۱۸ سالگی است می گوید: با توجه به اینکه نوجوانان در ۱۸ سالگی به سن تکلیف سیاسی می رسند و رسما وارد میدان‌های مهم و تاثیر گذار جامعه می شوند لازم است که متولیان امور با برنامه‌ریزی های دقیق و جذاب شرایط را برای نقش آفرینی های موثر همراه با بصیرت و آگاهی در جبهه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایجاد کنند.
وی با تاکید بر اینکه دشمنان کشور از هر فرصتی برای ناامید کردن مردم بخصوص جوانان و آینده سازان ایران اسلامی استفاده می کنند، می افزاید: مسوولان و متولیان باید همانند سیره و روش امامین انقلاب در امیدبخشی به جامعه، خنثی کردن توطئه‌ها، پاسخ به شبهات و تنویر افکار عمومی همت داشته باشند.
کشاورز: از نظر روانشناسی، نوجوانی و آغاز جوانی مرحله ای است که در آن میل به دیده شدن و موثر بودن زیاد است.
کشاورز اشاره کرد که مخاطب اصلی بیانیه گام دوم انقلاب، جوانان و نوجوانان آینده ساز کشور هستند و تصریح کرد: باید شرایطی ایجاد کرد تا نوجوانان تاریخ را مطالعه کنند و با مقایسه شرایط کنونی کشور با شرایط گذشته، به میزان پیشرفت و توسعه انقلاب پی ببرند و این مساله قطعا در ایجاد همبستگی و تعلق خاطر بیشتر این نسل نسبت به کشور و نظام سیاسی آن تاثیر مثبت خواهد داشت.
وی با نام بردن از اردوهای راهیان پیشرفت و بازدید مستقیم جوانان از دستاوردهای انقلاب اسلامی اظهار کرد: این اقدامات باعث ازدیاد روحیه وطن دوستی و عزت نفس آن ها می شود و باعث می شود نوجوانان ما در این جنگ نابرابر رسانه‌ای و شناختی، مغلوب سیاه نمایی و یاس آفرینی دشمنان نشوند و با عزمی راسختر در مسایلی که با سرنوشت مردم و نظام ارتباط دارد با حضور پرشکوه و دشمن شکنانه، به ایفای نقش مثبت بپردازند.
این کارشناس ارشد روانشناسی، همینطور در رابطه با سن شرکت در انتخابات گفت: از نظر روانشناسی، نوجوانی و آغاز جوانی مرحله ای است که در آن میل به دیده شدن و موثر بودن زیاد است.
وی افزود: در این دوره هویت یابی مساله ای حاد است، بطوری که فرد برای دستیابی به هویت مشخص تغییر جهت می دهد و به این موضوع اهمیت می دهد که در نزد دیگران چگونه جلوه می کند؟
کشاورز با تاکید بر شناخت ویژگی های رفتاری و شناختی این سن که شامل رای اولی ها نیز می شود، توضیح داد: می توان از ظرفیت والا و بالای آن ها در ایجاد شور و شوق انتخاباتی در جامعه و افزایش مشارکت مردم استفاده کرد، یعنی یک حس مثبت و خوب برای یک رای اولی ایجاد شود که می‌تواند مشارکت سیاسی داشته و سرنوشت خود را تعیین کند.
این روانشناس ضمن اشاره به تاثیرگزاری فضای مجازی بر نوجوانان، تصریح کرد: البته باید یه این نکته نیز دقت کرد که با توجه به توسعه دسترسی این سنین به شبکه‌های اجتماعیِ مجازیِ که بسیاری شان از نظر شناختی بمباران شده اند (با توجه به جنگ شناختی و رسانه ای دشمن) و ضعف در سواد رسانه‌ای لازم، ممکن است در جامعه‌پذیری سیاسی این سنین گسست هایی ایجاد شود.
وی تاکید کرد: نکته مهم این است که اگر در خلال این گسست، فرهنگ سیاسی مورد قبول به خوبی منتقل نشود، متاسفانه فرهنگ سیاسی معارض در میان آن ها رشد می کند و همین مساله می تواند به عنوان پاشنه آشیل ما و محل رخنه بدخواهان نظام با تاثیر بر رای اولی ها منجر به عدم مشارکت فعال در انتخابات شود .
رییس بسیج رسانه استان با یادآوری شور و اشتیاق رای اولی ها گفت: در هر انتخاباتی افرادی که برای نخستین بار مجاز به رای دادن هستند، معمولا شور و شوق خاصی برای شرکت در انتخابات دارند، مشارکت در تعیین سرنوشت خود و نقش‌آفرینی در شکل‌گیری ساختار سیاسی و انتخاب تصمیم‌گیران کشور به آن ها احساس هویت و اهمیت داشتن در فرایند سیاسی می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: با عنایت به اینکه مخاطب اصلی بیانیه گام دوم انقلاب، جوانان و نوجوانان هستند که باید کشور را بسازند، باید شرایطی ایجاد کرد تا تاریخ را مطالعه کنند و با مقایسه شرایط کنونی کشور با گذشته، به میزان پیشرفت و توسعه انقلاب پی ببرند و این مساله قطعا در ایجاد همبستگی و تعلق خاطر بیشتر این نسل به کشور و نظام سیاسی آن تاثیر مثبت خواهد داشت.
این فعال فرهنگی با توصیه نوجوانان به مشورت، تحقیق و بررسی سوابق نامزدهای انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری، ابراز امیدواری کرد که رای اولی ها اولین مشارکت سیاسی خود را با انتخاب افراد اصلح تجربه کنند و با آگاهی از تجربیات گذشته و با شور و نشاط و همراه کردن دوستان، خانواده و بستگان، انتخابات را به جشن ساختن آینده بهتر برای خود تبدیل می کنند.
آمادگی برای رای دادن
معاون پرورشی و فرهنگی آمورش و پرورش استان، حجت الاسلام والمسلمین حسین محمدزاده در رابطه با اقدامات آموزش و پرورش برای ایجاد آمادگی دانش آموزان به منظور به عهده گرفتن این مسوولیت سیاسی گفت: طبق برنامه ریزی های انجام شده در هر منطقه همایش رای اولی ها با حضور مسوولان، اساتید و تبیینگران موثر برگزار می شود و همینطور هماهنگ شده تا تعدادی از دانش آموزان رای اولی با تشریفات و کارت شناسایی، سر صندوق های رای حضور داشته باشند.
به گفته حجت الاسلام والمسلمین محمدزاده برگزاری برنامه ها تنها برای دانش آموزان نبوده، وی توضیح داد: جلساتی با موضوع بصیرت نیز برای والدین و خانواده ها توسط اساتید جهاد تبیین برگزار می شود.
حجت الاسلام محمدزاده: در ایام اعتکاف ماه رجب نیز یکی از برنامه های محوری و محتوایی، پرداختن به موضوع انتخابات و لزوم مشارکت همگانی بود.
معاون پرورشی و فرهنگی آمورش و پرورش استان با اشاره به حضور مسوولان در مدارس و کلاس ها و بیان دستآوردهای انقلاب، اظهار کرد: در ایام اعتکاف ماه رجب نیز یکی از برنامه های محوری و محتوایی، پرداختن به موضوع انتخابات و لزوم مشارکت همگانی بود.
وی همینطور اشاره می کند که مدیران، معاونان، مشاوران و مربیان در سخنرانی ها به موضوع انتخابات و الزامات آن بپردازند.
حجت الاسلام والمسلمین محمدزاده همچنین از تبیین موضوع طرح فراگیر پرورشی اینطور گفت: از اداره کل تا نواحی و مناطق برای تبیین این موضوع برای همه مدیران مدارس هر منطقه کارگاه نیم روزه برگزار شد و یکی از موضوعات مورد بحث، تببین الزامات و مشارکت در انتخابات بود.
وی با تاکید بر عمل به منویات رهبری و جهاد تبیین درباره برنامه های دهه فجر توضیح داد: در ایام دهه فجر، سعی شد تا دانش آموزان در افتتاحیه ها و پیشرفت های انقلاب حضور داشته باشند.
معاونت پرورشی استان همینطور در مورد اردوهای برگزار شده توضیح داد: اردوهای راهیان نور و راهیان پیشرفت به طور مرتب برگزار می شوند، همینطور مقدمات اردوهای راهیان پیشرفت ویژه دانش آموزان مدارس تیزهوشان به مقصد خوزستان چیده شده است و اعزام معلمان و فرهنگیان استان به راهیان نور و پیشرفت نیز در برنامه دیده شد.
به گفته وی ایجاد نمایشگاه هایی به نام دستاوردهای انقلاب توسط اتحادیه انجمن های اسلامی در مدارس، مسابقات کتابخوانی با محتوای دستاوردهای انقلاب مثل "صعود ۴۰ ساله" برای معلمان و دانش آموزان و همینطور برگزاری جلسات پرسش و پاسخ برای دانش آموزان، کرسی های آزاد اندیشی و تریبون آزاد دانش آموزان و معلمان نیز از برنامه های اجرا شده در آموزش و پرورش است.
گفتنی است با توجه به اینکه نیروی جوانی، شور و اشتیاق آن تکرار نشدنی است، استفاده از ظرفیت این نیرو و هدایت درست آن می تواند مفید باشد، خصوصا در مقوله ای مانند انتخابات این نیروی عظیم می تواند، پویایی و شور آن را بیشتر کند و نیروی محرکی برای بسیاری از اطرافیان باشد.