طب سنتی ایران با پیشینه طولانی و دانش ارزشمند آن مظهر خدمات تندرستی و سلامت است که با استفاده از علوم قدیم و بهره‌گیری از توصیه‌های پیشگیرانه می‌تواند انسان را به سمت زندگی سالم هدایت کند. اقداماتی مانند توصیه به تغذیه سالم، طبیعت گردی، خواب مناسب، پرهیز از خشونت و اضطراب و البته اصلاح مزاج که با کمترین آسیب هدایتگر انسان به زندگی سالم است.
خدمات طب سنتی ایران به همین علت مورد استقبال مردم است. صف‌های طولانی مردم در مراجعه به مراکز طب سنتی نشان می‌دهد که این علم قدیمی هنوز خواهان و متقاضی زیادی دارد. مشکل از آنجا شروع می‌شود که استقبال و تقاضای گسترده خدمات طب سنتی افرادی را به سمت کسب سود و منفعت از این بازار بزرگ سوق می‌دهد.
افرادی که با دانش اندک خود بدون هیچگونه مجوز و نظارتی در همه امور درمانی دخالت می‌کنند، ادعاهای بزرگ و غیر واقعی دارند و در مواردی بیماران را از مراجعه به مراکز طب نوین باز می‌دارند، در این میان افراد زیادی به علت تاخیر در درمان یا اقدامات آسیب‌زا دچار عوارض و ناتوانی‌های جبران ناپذیر و گاه مرگ می‌شوند.
وزارت بهداشت در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای گسترش خدمات طب سنتی در ایران و ساماندهی این بازار مکاره انجام داده است.
«نفیسه حسینی یکتا» مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: از نظر وزارت بهداشت فقط افراد دارای مدرک دکترای طب سنتی و پزشکان عمومی که دوره‌های آموزشی مورد تایید وزارت بهداشت را در حوزه طب سنتی گذرانده و مجوز گرفته‌اند، مجاز به ارائه خدمات طب سنتی هستند و بقیه افراد و مراکز مدعی این خدمات غیر مجاز هستند.
از نظر وزارت بهداشت فقط افراد دارای مدرک دکترای طب سنتی و پزشکان عمومی که دوره طب سنتی را در مراکز مورد تایید گذرانده‌اند، مجاز به ارائه خدمات طب سنتی هستند
با این تعریف معلوم است که تعداد مراکز مجاز در مقابل انبوه بی شمار مراکز و افراد بدون مجوز سهم کوچکی هستند. این است که بازار خدمات طب سنتی در ایران به بازار مکاره‌ای تبدیل شده است که افراد و مراکز غیر مجاز آن دهها و صدها برابر مراکز مجاز در اقصی نقاط کشور گسترده‌اند و بدون هیچ ترس و نگرانی و نظارتی به کار خود ادامه می‌دهند.
حضور دکتر نفیسه حسینی یکتا، مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت در بیست و چهارمین نمایشگاه رسانه‌های ایران فرصتی شد تا با او درباره این دغدغه‌ها و برنامه‌های وزارت بهداشت برای ساماندهی خدمات طب سنتی ایران گفت و گو کنیم با این حال او گفت: آماری از تعداد مراکز غیر مجاز نداریم و در مورد میزان مرگ‌های ناشی از خدمات غیر مجاز طب سنتی نیز آمار در اختیار سازمان پزشکی قانونی است و وزارت بهداشت در این مورد اطلاعاتی ندارد.
آموزش طب سنتی به پزشکان عمومی
حسینی یکتا در پاسخ به پرسش پژوهشگر ایرنا درباره تعداد مراکز مجاز و غیر مجاز طب سنتی در ایران گفت: اکنون ۴۷ سلامتکده طب سنتی در کشور مشغول ارائه خدمات تخصصی طب سنتی به مردم هستند. در این مراکز متخصصان طب سنتی ایرانی ارائه خدمت می‌دهند. ۵۰۰ فارغ التحصیل در حوزه طب سنتی در کشور داریم و ۲۴۰ دانشجو نیز در رشته طب سنتی در کشور مشغول تحصیل هستند. برای تحقق اهداف ملی و ادغام طب سنتی در نظام شبکه بهداشت و درمان کشور نیازمند نیروهای تخصصی بیشتری در حوزه طب سنتی هستیم بنابراین توسعه دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی طب سنتی جزو سیاست‌های وزارت بهداشت است.
او درباره تعداد مراکز غیر مجاز ارائه خدمات طب سنتی گفت: آمار دقیقی از افرادی که بدون مجوز و بدون داشتن صلاحیت در کشور خدمات طب سنتی ارائه می‌کنند نداریم. اما تعدادشان خیلی زیاد است. نگاهی به فضای مجازی و تبلیغات طب سنتی نشان می‌دهد، افراد خیلی زیادی در کشور مشغول فعالیت در زمینه طب سنتی هستند. آنچه مسلم است، این است که خدمات طب سنتی مورد علاقه و مطالبه مردم است و اگر بتوانیم این تقاضا را با تعداد مراکز کافی و عرضه مناسب پاسخ و این خدمات را به شکل مناسب در اختیار مردم قرار دهیم. قاعدتا توسط افراد غیر مجاز پاسخ داده نمی‌شود.
مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت: گزارش‌هایی از آسیب به مردم در مراکز غیر مجاز طب سنتی وجود دارد که در حد ناتوانی و فوت هم بوده است که آمار و پرونده‌های آن در سازمان پزشکی قانونی است
مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت افزود: قبول داریم، تعداد متخصصان طب سنتی در کشور کافی نیست. بنابراین دوره‌های آموزش کوتاه مدت طب سنتی را برای پزشکان عمومی و متخصصان سایر رشته‌ها در معاونت آموزشی وزارت بهداشت تصویب کردیم و اکنون بالغ بر ۱۵۰۰ پزشک نیز برای ارائه خدمات طب سنتی آموزش دیده‌اند. اقدامات متعددی برای ساماندهی طب سنتی در کشور انجام شده و یکی از زوایای آن ارزشیابی و نظارت بر کار فعالان این حوزه و یکی دیگر از زوایای آن نیز تقویت اقدامات سلبی برای جلوگیری از فعالیت افراد غیر مجاز است.
حسینی یکتا در پاسخ به این پرسش پژوهشگر ایرنا که چرا با افراد و مراکز غیر مجاز برخورد نمی‌شود و این مراکز تعطیل نمی‌شوند، پاسخ داد: با افراد غیر مجاز برخورد می‌شود. این طور نیست که برخوردی نباشد. حتی تعدادی از مراکز غیر مجاز تعطیل شده‌اند. این طور نیست که «پلمب» و تعطیل مراکز طب سنتی غیر مجاز در کشور انجام نشده باشد. نظارت بر مراکز خدمات طب سنتی به عهده واحدهای نظارت بر درمان در دانشگاههای علوم پزشکی است. هر روز هم تعدادی از این مراکز در کشور مورد نظارت قرار می‌گیرند.
قوانین کشور برای جلوگیری از فعالیت مراکز غیر مجاز طب سنتی بازدارنده نیست
وی افزود: یکی از نکاتی که وزارت بهداشت به آن قائل است این است که قوانین تعزیراتی کنونی کشور برای جلوگیری از فعالیت مراکز غیر مجاز طب سنتی بازدارنده نیست و نیازمند بازبینی است. این مساله باعث شده وقتی فرد متخلف شناسایی می‌شود مجازات برای او بازدارنده نباشد. این بازبینی اکنون در وزارت بهداشت در حال انجام است.
مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت درباره آمار مراکز غیر مجاز طب سنتی که تعطیل شده‌اند، گفت: تعداد مراکز غیر مجاز طب سنتی که با آنها برخورد شده، بسیار زیاد است اما چون این اقدام در سطح کشور انجام می‌شود آمار دقیق آن را نداریم.
تعداد مراکز طب سنتی غیرمجاز که با آنها برخورد شده زیاد است اما آمار نداریم
او در مورد عوارض فعالیت مراکز غیر مجاز طب سنتی به ایرنا گفت: در مورد خدمات متخصصان طب سنتی و پزشکانی که دوره‌های مجاز طب سنتی را گذرانده‌اند هیچگونه گزارشی مبنی براینکه اقدامات آنها منجر به آسیب جسمی در حد ناتوانی یا بیماری باشد، نداشته‌ایم. ولی از مداخله گران در امر درمان و طب سنتی چنین آسیب‌هایی گزارش شده است و در سازمان پزشکی قانونی در این زمینه پرونده‌های زیادی وجود دارد. آمار آن را ما در وزارت بهداشت نداریم. این خدمات متاسفانه عواقب زیادی برای مراجعه کنندگان داشته است که در حد ناتوانی و حتی فوت هم بوده است و آمار موارد فوت ناشی از خدمات طب سنتی ایرانی در سازمان پزشکی قانونی است.
حسینی یکتا افزود: این نکته را بارها در رسانه‌ها اطلاع رسانی کرده‌ایم که علاقه‌مندان به خدمات طب سنتی به افراد و مراکز درمانی مطمئن مراجعه کنند چون کسی که در این مراکز مجاز خدمت رسانی می‌کند، پزشکی است که دانش طب سنتی را هم می‌داند. چنین فردی می‌تواند تصمیم درستی بگیرد که از کدام خدمت طب سنتی و به چه شکلی استفاده کند. فهرست این مراکز در سایت وزارت بهداشت وجود دارد.
خدمات طب سنتی به گردشگران خارجی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت بهداشت برنامه‌ای برای ارائه خدمات طب سنتی مانند حجامت و ماساژ درمانی به گردشگران خارجی و توریست‌های درمانی دارد، پاسخ داد: ما برنامه‌ای برای اینکه گردشگران خارجی به ایران بیایند و به آنها حجامت بدهند نداریم اما برنامه گردشگری طب ایرانی داریم. طب ایرانی ظرفیت‌های مختلفی دارد که از سبک زندگی تا ارائه خدمات طب سنتی اعم از بادکش و حجامت یا هر اقدام دیگری را در این حوزه شامل می‌شود.
مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت ادامه داد: در حوزه طب مدرن بیماری که به طور مثال برای دریافت خدمات جراحی به مراکز پزشکی ایران مراجعه می‌کند با تشخیص پزشک خدمات لازم را دریافت می‌کند. در حوزه طب سنتی ایرانی هم همین طور است. توریستی که به مراکز طب سنتی و سلامتکده‌ها در ایران مراجعه می‌کند. در صورتی که این پزشک تشخیص دهد، بیمار باید گیاه دارویی مصرف کند یا لازم است، ماساژ بگیرد یا حجامت کند، می‌تواند این خدمات را دریافت کند. البته خدمات طب سنتی ایرانی به توریست‌های خارجی تعرفه‌گذاری نشده است اما با همکاری معاونت درمان وزارت بهداشت در حال پیگیری است.